ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α. 15.3.2018 τοπικός τύπος. Ο οδηγός εκκίνησε (!) το όχημα. Εκκινώ: λόγιο ρήμα, στην έννοια αναχωρώ, ξεκινώ. Είναι αμετάβατο, δηλαδή δεν παίρνει αντικείμενο, όπως συμβαίνει με ρήματα μεταβατικά, π.χ. αυτός έκοψε τις φλέβες του. Στην αρχαία ελληνική είναι μεταβατικό, με άλλη όμως σημασία. Χρήση στην ομιλουμένη του εκκινώ: Φράση: Η κατηγορίες κατά του Προέδρου του Συλλόγου εκκινούν από άλλα ελατήρια και από εμπάθεια. Το ρήμα ξεκινώ (από το εκκινώ) ο λαός μας το συντάσσει με δυο τρόπους: Ξεκινώ από σήμερα να εργάζομαι και ξεκινώ τη δουλειά μου. Ποτέ όμως εκκινώ το αυτοκίνητο!

Β. 15.3.2018 τοπικός τύπος. Κάπου είδα την λέξη πόρρω (επίρρημα της καθαρευούσης) σε πρόταση, αταίριαστα. Δεν συντάσσεται με άλλα ρήματα παρά μόνο με το απέχω. Π.χ. Το επιχείρημά σου πόρρω απέχει της αληθείας ή από την αλήθεια, με την σημασία: πάρα πολύ διαφέρει, είναι πολύ μακριά από την αλήθεια.

Γ. 15.3.2018 τοπικός τύπος. Αυτός υπερέβει (!) τα όρια. Αφού χρησιμοποιείς ρήματα καθαρευούσης (εγώ υπερέβην, αόριστος β’ του υπερβαίνω), εφαρμόζεις και την ορθογραφία του. Έτσι, το ορθόν: υπερέβη τα όρια. Αυτός υπερέβη τα εσκαμμένα = ξέφυγε από τα επιτρεπόμενα όρια.

Δ. 22.3.2018 τοπικός τύπος. Η λέξη Μακεδονία δεν έχει να εκφράσει τίποτα που να μην είναι ελληνικό. Συνηθεστάτη η χρήση του τίποτα (έχει επικρατήσει), αλλά να προτιμούμε τον γνήσιο τύπο: τίποτε. Τίποτε δεν έχεις να χάσεις – τίποτε δεν δίνουμε από τα εθνικά μας δίκαια.

Ε. 22.3.2018 Δήλωση του περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας.: Θέματα, όπως ο τουρισμός, η γούνα, η διαδρομή των λιμνών, κ.ά. έχουν την προτεραιότητά τους. Η διαδρομή των λιμνών: γενικό και ασαφές. Ίσως εννοεί την περιήγηση δίκην περιπάτου από δρόμο παραλιακό της λίμνης, ή μέτρα και παρακολούθηση για θέματα που αφορούν την καλή εικόνα και κατάσταση των λιμνών, ώστε να προσελκύουν τουρίστες… Εν πάση όμως περιπτώσει, επίσημε ανακοινώσεις της Περιφέρειας πρέπει να… εικάζονται για να πληροφορηθούμε;

Στ. 22.3.2018 τοπικός τύπος. (Για τους δυο αξιωματικούς μας που συνελήφθησαν παρανόμως και αδίκως από Τούρκους στρατιώτες): Το ένα από τα δύο παιδιά ήταν γέννημα και θρέμμα της Καστοριάς. Καλή η επισήμανση και η πληροφορία, αλλά γιατί ήταν; Το ορθόν: Είναι γέννημα και θρέμμα της Καστοριάς. Επίσης: έμελε να πληρώσουν Το ορθόν: Έμελλε. Η Βουλευτής μέλλει να μεταβεί στην Αθήνα. Τι σου ‘μελλε να πάθεις!

Ζ. 22.3.2018 α) Στην ομιλούμενη: Τι παιδί, τι γυναίκα, τι συζήτηση, τι σκέψεις, τι άνθρωποι! Το ερωτηματικό τι (τη; Αντωνυμίας τις άνθρωπος, τις γυνή, τι ρήμα;) στην νεοελληνική έχασε την ιδιότητα του ουδετέρου και γενικεύθηκε η χρήση του για όλα. Έτσι, στην φράση: Γι να δούμε με τι γείτονες έχουμε μπλέξει, το ορθό θα ήταν: με ποιους γείτονες ή με ποιου είδους γείτονες… (Αρχαία και καθαρεύουσα: Τίνας γείτονας έχομεν; Γνωρίζομεν οποίους γείτονας έχομεν;). β) Χάριν αυτών των φρουρών εμείς κοιμώμεθα ήσυχοι. Το ορθόν: Χάρις (Χάρη) σ’ αυτούς τους φρουρούς… Χάρις στον, στην, στους: Είναι προσδιορισμός της αιτίας, που προηγείται του αποτελέσματος (ένεκα των φρουρών κοιμώμεθα ήσυχοι.). Ενώ χάριν των παιδιών, χάριν της οικογενείας είναι τελικό αίτιο ( = δηλώνει σκοπό: για τα παιδιά, για την οικογένεια.)

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 29 Μαρτίου 2018, αρ. φύλλου 929