ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α.  2.3.2018 α) Από το λίαν ενδιαφέρον κείμενο του φιλτάτου Λεωνίδα Πουλιόπουλου: Ομιλεί για θετικά στοιχεία – παράγοντες θετικούς για την Καστοριά, βυζαντινές εκκλησιές, αρχοντικά, απαράμιλλη τέχνη της γούνας … και προσθέτει: ο ατομισμός (δηλ. ως θετικό στοιχείο). Με τον όρο ατομισμός θέλει να τονίσει ότι και κάθε άτομο φιλοπρόοδο συμβάλλει. Το επεξηγεί: ο ατομισμός, οι λόγιοι… κ.ά. Υπενθυμίζεται όμως: ο ατομισμός είναι λέξη συνώνυμη με τον ατομικισμό (που έχει όμως αρνητική έννοια). Ο Έλληνας είναι ευφυής. Όμως, πολλά καταστρέφει με τον ατομικισμό του. Υπ’ όψιν ουσιαστικά σε –ισμός: υποσιτισμός, εξευτελισμός, εκχυδαϊσμός, αλλά και με καλή – θετική – έννοια: αλτρουισμός, πολιτισμός, Χριστιανισμός. β) η λίμνη μέσον βιοπορισμού. Καλύτερα: παράγων ή φυσικός όρος βιοπορισμού.

Β. α) Συνηθίζουν πολλοί: λόγω απογοήτευσης. Το ορθόν: λόγω απογοήτευσης (από + γοητεύω).
β) Το επάγγελμα βιώνει κρίση. (κυρίως ο άνθρωπος βιώνει). Πιο καλά: Το επάγγελμα διέρχεται, περνάει κρίση, δύσκολες συνθήκες κρίσης.
γ) Εκείνο που απωλέσθηκε (Η ορθογραφία με ωμέγα, εσωτερική – χρονική – αύξηση για γνωρίζοντες. Σωστή, στην καθαρεύουσα: απωλέσθη, αλλά στη δημοτική: απολέσθηκε. Η δημοτική έχει απλοποιήσει πολλά και στην αύξηση στα ρήματα).

Γ. τοπικός τύπος.
α) Κινήσεις, όπως εκείνη του 1994, όπου… Τόνισα επανειλημμένως: Το όπου είναι τοπικό επίρρημα. Εκεί, όπου τοποθέτησες τον υπάλληλο. Συνεπώς: Εκείνη του 1994, οπότε, όταν ή εκείνη, κατά την οποία η δημοτική ομάδα δεν εξελέγη.
β) Το υπάρχων στελεχιακό δυναμικό. Το ορθόν: το υπάρχον. Ο υπάρχων πλούτος, η υπάρχουσα ή η υφισταμένη κατάστασις, το υπάρχον κτίσμα. Τόπος παράγων καρπούς ηδείς, η γουναρική τέχνη παράγουσα καλλιτεχνήματα, τ.έ. ωραιότατες γούνες, το έδαφος το παράγον εκλεκτά βότανα.

Δ. 4.3.2018 τοπικός τύπος: Πότε οι μηχανισμοί αυτοί τίθονταν; Ο τύπος του ρήματος νόθη καθαρεύουσα, νόθη δημοτική. Το ορθόν: ετίθεντο. Αλλιώς: Πότε έμπαιναν σε ισχύ; Πότε χρησιμοποιούνταν;

Ε. 4.3.2018 τοπικός τύπος. α) Εν μέρει υποβοηθείτο. Νόθη καθαρεύουσα και πάλι. Το γνήσιο: υπεβοηθείτο. Διαφορετικά, το τρέπεις σε ενεργητική σύνταξη: υποβοηθούσε ο... ή το γεγονός ότι... β) το φαγητό ζεσταίνονταν. Ο μεσοπαθητικός τύπος στο γ’ ενικό του παρατατικού σε –ονταν επεκράτησε, αλλά το πιο ορθό είναι σε –όταν. Το φαγητό ζεσταινόταν, το πράγμα φαινόταν, το παιδί ονειρευόταν, κοιμόταν...

Στ. Συνήθης φράση:
α) Τώρα λοιπόν που τα έχουμε όλα έτοιμα. Επανειλημμένως ρωτώ: Τι όρος (συντακτικώς και γραμματικώς) είναι αυτό το που; Το ορθόν: Τώρα λοιπόν, καθώς, ή επειδή ή ενώ τα έχουμε όλα έτοιμα, ή στη στιγμή ή στην περίπτωση, κατά την οποία τα έχουμε όλα έτοιμα.
β) Επίσης συνηθίζουν λαϊκίστικες διατυπώσεις (τις επέβαλαν εν πολλοίς οι συνδικαλιστές, ημιμαθείς γενικώς και αριστεροί κονδυλοφόροι). Βάζω θέμα, μπαίνει θέμα. Το ορθόν, με καλά ελληνικά: θέτω θέμα, θέτω ερώτημα, τίθεται θέμα, προκύπτει ή ανακύπτει πρόβλημα. Επίσης: 4.3.2018, TV100: σε αυτή την περίπτωση βάζουμε άλλο θέμα. Καλύτερα, προσθέτουμε άλλο θέμα ή πρόβλημα.

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 8 Μαρτίου 2018, αρ. φύλλου 926