6.3.11

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Σε μια εποχή φίλα προσκείμενη σε κάθε εξουσία…

…κατά κανόνα. Γιατί υπάρχει και η σημερινή τάση να αντιτίθενται σ’ αυτήν με όπλο τη βία. Όμως, χωρίς να είμαστε φίλοι της εξουσίας που παρεκτρέπεται, την εκφραζόμενη με οποιαδήποτε μορφή βίας αντίθεση σ’ αυτήν την καταδικάζουμε και την απορρίπτουμε, αφού…

Αφού υπάρχει και ο λόγος. Ο λόγος ο εκφρασμένος πολιτισμένα, αλλά όχι δήθεν πολιτισμένα, δηλαδή με στόχο να μην τρωθούν οι καλές δημόσιες σχέσεις, που στην εποχή μας έχουν αναχθεί σε υπέρτατη αξία. Ο λόγος, που είναι όπλο στα χέρια όποιων γνωρίζουν να τον χρησιμοποιούν σωστά. Και όχι όπως στο περιστατικό που περιγραφόταν στην Καθημερινή μιας από τις Κυριακές του Γενάρη, όπου ένας μπαμπάς εξηγούσε στο παιδί του, που ρωτούσε για να μάθει, πως η βόμβα που είχε πέσει στα κατεστραμμένα που έβλεπαν δεν ήταν σαν τις άλλες, αλλά ήταν «μια καλή βόμβα»! Κάνοντας το παιδί του να πιστέψει πως υπάρχουν δύο μορφές βόμβας, η καλή και η κακή, και άρα πως υπάρχουν και δύο μορφές βίας: η κακή, αλλά και η καλή βία (Θεός φυλάξοι!).
«Ο λόγος του ανθρώπου έχει πολύ μεγάλη δύναμη, αρκεί ο άνθρωπος να ξέρει να τον χρησιμοποιεί σωστά» έλεγε το κείμενο που αναφέρεται στον έναν από τους εορτασθέντες την π. Κυριακή Τρεις Ιεράρχες, όπως καταλάβατε όλοι, στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
Όμως εμείς μες στην τάξη αλλού εστιάσαμε περισσότερο. Φταίει η μαγεία της πράξης της διδασκαλίας που κάθε φορά που προσεγγίζεις ένα θέμα έχεις τη δυνατότητα να εστιάζεις σε άλλη του πτυχή. Και η ζωή των Τριών Ιεραρχών έχει πολλές πτυχές που μπορούν να μας διδάξουν, αρκεί εμείς να σταθούμε και να θέλουμε.

Το ενδιαφέρον μας επικεντρώθηκε φέτος στη δύναμη που είχε ο Χρυσόστομος να μην υποκύπτει στη γοητεία που κατά κανόνα εξασκεί η εξουσία στους ανθρώπους –δεν εννοώ αυτούς που έχουν αξιώματα, αλλά τους άλλους που, όταν βρεθούν κοντά τους, μαγεύονται και απογειώνονται. Αυτήν τη δύναμη να αντιστέκονται στη γοητεία της εξουσίας την έχουν εξαιρετικά λίγοι. Δεν αναφέρομαι στους αντιεξουσιαστές γενικώς και χωρίς συγκεκριμένη αιτία, στους εκ πεποιθήσεως αντιεξουσιαστές, αλλά σ’ εκείνους που αντιστέκονται κατά περίπτωση γιατί έχουν τους λόγους τους. Ο αϊ-Γιάννης ο Χρυσόστομος στους δεύτερους ανήκει. Άλλο αν, αντλώντας από τα συγκεκριμένα παραδείγματα της εποχής του και με την ανυπέρβλητη ρητορική του δεινότητα, καταλήγει σε γενικεύσεις τόσο διαχρονικές που διδάσκουν όλους μας ακόμα και σήμερα.
Ρήτορας μπορεί να βρεθεί και σήμερα. Με μία τεράστια διαφορά από αυτόν: πως ο Χρυσόστομος εφαρμόζει επακριβώς το ιδανικό. Πρώτα πράττει κατά τα λεγόμενά του κι έπειτα ομιλεί. Πετυχαίνει, δηλαδή, το βασικότερο όλων, αυτό που δε χαρακτηρίζει τους άλλους: τη συνέπεια λόγων και πράξεων. Γι’ αυτό και δεν πείθουν, δεν μπορούν να πείσουν.
Αλλά ο Χρυσόστομος έζησε και τις παρενέργειες του λόγου του που έβγαινε από το χρυσό του στόμα γεμάτος καθαρότητα, δύναμη και πειθώ. Εξορίστηκε περισσότερες από μία φορές από την εξουσία, στην οποία κατά κανόνα δεν αρέσει να ελέγχεται. Ούτε τότε ούτε σήμερα ούτε ποτέ. Και καθόλου. Άλλωστε η γνώση της αλήθειας δεν είναι αναίμακτη. Πολύ περισσότερο δεν είναι αναίμακτη η δημόσια έκφρασή της. «Η αλήθεια», έγραφε σε άρθρο του ο αγαπητός μας Χρυσόστομος Τζημάκας, «είναι σαν τη θεά Άρτεμη∙ όποιος θνητός τη βλέπει γυμνή πρέπει να τιμωρηθεί». Και τιμωρείται περισσότερο όταν όχι μόνο τη βλέπει, αλλά και τη λέει φωναχτά.

Τα παραπάνω είναι διαπιστώσεις που δεν είναι ούτε μυστικές ούτε προχωρημένες. Τις ξέρει ο κόσμος ο πολύς και, γνωρίζοντας και τις δυσκολίες της ζωής, «ας σωπάσω μήπως τον χρειαστώ και δε με βοηθήσει» λέει συνήθως, αλλά και «έχω και παιδιά και μπορεί αυτά να χρειαστούν κάτι» και κλείνει ερμητικά το στόμα του, βουβαίνεται εντελώς.
Και αν αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους δεν υπάρχουν σήμερα όχι Χρυσόστομοι, αλλ’ έστω αντίγραφά του, θα λέγαμε πως είναι ως ένα βαθμό δικαιολογημένοι. Ο φόβος και η ανασφάλεια για το μέλλον το δικό μας, αλλά προπαντός των παιδιών μας, μας φιμώνουν ακόμα και μπροστά στην πιο μεγάλη αδικία. Αλλά, όσο κι αν έχουν γίνει αβέβαιοι οι καιροί –σάμπως πότε δεν ήταν;-, δεν έπαψε ποτέ η σιωπή να είναι συνώνυμη της συνενοχής. Ας μην το ξεχνάμε αυτό ή ας μην καμωνόμαστε πως το ξεχνάμε. Και ας μην ξεχνάμε ούτε την παροιμία που μας μάθαιναν από παιδιά∙ πως «όποιος λέει την αλήθεια έχει τον Θεό βοήθεια».
Τα έχουμε ξεχάσει όλ’ αυτά για τα καλά. Παθαίνουμε, μάλιστα, καθολική αμνησία ειδικά όταν η αλήθεια αφορά κάποιον φορέα εξουσίας, έναν αξιωματούχο. Ακόμα κι αν πρόκειται για κάποιον που συγκέντρωσε τις ψήφους που τον εξέλεξαν δωροδοκώντας ολοφάνερα ή κρυφά ή τις κέρδισε καλλιεργώντας μια πλασματική οικειότητα με μας χαρίζοντάς μας ένα απλό χτύπημα στην πλάτη. Ακόμα και τότε…

Και αν αυτό το απλό χτύπημα στην πλάτη πετυχαίνει ψήφους, τότε τα τραπεζώματα και οι καφέδες που πίνουν με τους πολιτικούς οι δημοσιογράφοι(;) χαρίζουν ξεδιάντροπη υποστήριξη. Διάβασα στη βιογραφία καταξιωμένου δημοσιογράφου –έχει πεθάνει- της παλιάς καλής εφημερίδας «Ακρόπολις» ότι ποτέ δεν είχε πιει ούτε έναν καφέ με πολιτικό, αυτό ήταν απαράβατη αρχή του, για να μπορεί να συνεχίσει να γράφει τα άρθρα του γι’ αυτούς ελεύθερα και αντικειμενικά. Αυτό δεν ήταν ιδιοτροπία δική του, αλλ’ αποτελεί βασική αρχή της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, που σήμερα καταπατείται τόσο πολύ ώστε ξενίζει ακόμα και η απλή αναφορά της.
Για την υπεράσπιση της αλήθειας, λοιπόν, συζητούσαμε στην τάξη –δεν είχαμε φτάσει σε τόσο βάθος, βέβαια- όταν αυτό που έκανε ο Αχιλλέας στο νεκρό Έκτορα έκανε τον 8χρονο μαθητή μου Ηλία να σηκωθεί και να βγει εκτός ύλης, αλλά τόσο εντός θέματος, λέγοντάς μας την ιστορία της γενναίας Αντιγόνης που δε δίστασε να πάει κόντρα -όντας γυναίκα- στη διαταγή του Κρέοντα και να θάψει το νεκρό αδερφό της, ουσιαστικά γνωρίζοντας πως μαζί του έθαβε με τα ίδια της τα χέρια και το μέλλον της που προδιαγραφόταν λαμπρό και ονειρεμένο.
Κάπου, σε κάποιο εξωσχολικό βιβλίο, το είχε διαβάσει ο μικρός Ηλίας και το είχε μάθει απέξω με το νι και με το σίγμα, γεγονός που μας άφησε όλους με το στόμα ανοιχτό. Και κάθε φορά που το αφηγείται –γιατί χρειάστηκε να το αφηγηθεί και δεύτερη φορά- κλείνει την ιστορία με την πρόταση:
«Η Αντιγόνη δεν άκουσε την προσταγή του βασιλιά, αλλά την προσταγή της καρδιάς της».
Έτσι το λέει ο μικρός Ηλίας και του είναι δύσκολο να καταλάβει πως η Αντιγόνη δεν υπάκουσε μονάχα στη φωνή της καρδιάς της, αλλά και στην προσταγή του χρέους.
Και έφτανε στη δική της περίπτωση τουλάχιστον αυτή η προσταγή του χρέους να την κάνει να νικήσει κάθε φόβο, κάθε δισταγμό και να αψηφήσει την ενάντια στην ιερή παράδοση βασιλική διαταγή. Και όλα αυτά φτάνοντας μέχρι τη δική της θυσία…

Στο μαθητή μου Ηλία, λοιπόν, που, 
άθελά του, μας έκανε ένα πολύ σπουδαίο μάθημα…

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ