31.8.17

Λόγος & Αντίλογος


Η Βασιλειάδα σε παλαιά φωτογραφία

Περί του μακεδονικού αγώνα ΙΙ



O Μισέλ Παγιαρές και πάλι, ο Γάλλος διπλωμάτης και δημοσιογράφος που έζησε τα ταραγμένα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα στη Μακεδονία (1903-1907) και είδε κι έμαθε πολλά ζώντας τα (κι όχι μελετώντας δεκαετίες αργότερα πηγές μεταγενέστερες αμφιβόλου αξιοπιστίας), γράφει για τα μεγάλα εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε βάρος των Ελλήνων της Μακεδονίας, όταν ολόκληρες οικογένειες σφάζονταν και κακοποιούνταν για να καμφθεί το ηθικό τους και να ταχθούν με το μέρος των Βουλγάρων.

Ο Παγιαρές ήταν σύγχρονος με τα φριχτά αυτά γεγονότα, που «εγκλήματα» τα χαρακτήριζε κι όχι αγώνες, και τους κομιτατζήδες «εγκληματίες» τους θεωρούσε και το έλεγε απερίφραστα. Αυτός, λοιπόν, ο συγγραφέας είχε επισκεφτεί και την Καστοριά και αναπόφευκτα γράφει και για τη μάχη της Ζαγορίτσανης τα παρακάτω:

«[...] Αφήνω αυτό το σφαγείο, όπου περπατάς συνεχώς πάνω σε πτώματα, μες στο αίμα. Για εκατοστή φορά έψαξα για απελευθερωτές και αποστόλους. Δεν βρήκα παρά πυρπολητές, εγκληματίες και βασανιστές! Βρίσκομαι μπροστά στη Βασιλειάδα, που κυριαρχεί στη μικρή κοιλάδα και ελέγχει το πέρασμα της Κλεισούρας. «Ήταν κρησφύγετο ληστών», μου λέει ο συνοδοιπόρος μου. «Από κει εξορμούσαν οι κομιτατζήδες για να χτυπήσουν ανελέητα τα χωριά των πατριαρχικών. Εκεί είχαν τις αποθήκες με τα όπλα και τα πολεμοφόδιά τους. Να γιατί ο Βάρδας κινητοποίησε διακόσιους άντρες για να μπορέσει να την πολιορκήσει. Η υπόθεση της Βασιλειάδας έφερε πέντε χρόνια πίσω το βουλγαρισμό, ενώ ο ελληνισμός απέδειξε στους φοβισμένους χωρικούς ότι δεν είχαν πια τίποτε να φοβηθούν κι ότι μπορούσαν να διαδηλώνουν ελεύθερα τα αισθήματά τους. Βέβαια, λυπούμαστε βαθιά για τις γυναίκες που χτυπήθηκαν μέσα στη σύγχυση. Δεν ευθυνόμαστε όμως γι’ αυτό. Αν σκεφτεί κανείς ότι οι κομιτατζήδες έσφαξαν εκατοντάδες Έλληνες πριν από τη Βασιλειάδα, θα βρει ελαφρυντικά και δεν θα καταδικάσει αυστηρά τον Βάρδα».

Έτσι γράφει ο Παγιαρές και είναι αλήθεια πως κι εμείς λυπόμαστε βαθιά, γιατί η φρίκη πονάει ακόμη και τώρα. Όμως εξίσου πολύ πονάει και η μονόπλευρη λήθη. Κουραστήκαμε πολύ όλα αυτά τα χρόνια που κατηγορείται όποια αναφορά στον ιερό απελευθερωτικό αγώνα των Μακεδόνων, που κράτησε τόσα χρόνια, ξεβολεύει τη μία πλευρά (αυτό το θέμα δε θα ‘πρεπε να ‘χει πλευρές, όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε τα λάθη που έγιναν και να γίνουμε αυστηρότεροι με τα δικά μας λάθη, αν θέλουμε να βελτιωθούμε ως λαός). Και αποφεύγουμε να αναφέρουμε φριχτές λεπτομέρειες, αυτές που μετατρέπουν τον αγωνιστή σε εγκληματία, αλλά και όλοι ξέρουμε τις ιστορίες όπου μιλούσε το μαχαίρι και η φωτιά.

Όμως, είναι αδύνατον σήμερα, καθώς ο Παγιαρές χαρακτηρίζει την περιοχή μας «σφαγείο» γεμάτο πτώματα και αίμα, να μη θυμηθούμε ελάχιστες από τις περιπτώσεις που προσωπικά με συγκινούν περισσότερο, για λόγους που θα καταλάβετε αμέσως: η περίπτωση της Ζήσαινας από τον Απόσκεπο, που είδε τους κομιτατζήδες να κομματιάζουν μπροστά της το γιο της Βασίλη∙ η περίπτωση των γυναικών από τα Καστανοχώρια, που βρήκαν φριχτό θάνατο επιστρέφοντας από το παζάρι του Άργους Ορεστικού∙ η περίπτωση του δασκάλου Βασίλειου Μαλεγκάνου με τα σημάδια από το μαχαίρι που κάρφωσαν οι κομιτατζήδες στο σώμα του 92 φορές. Τέλος, η περίπτωση της Σουλτάνας Λεμονίδη, που, μετά τα άλλα μαρτύρια στα οποία την υπέβαλαν οι κομιτατζήδες, «την έκοψαν σε κομματάκια, το μεγαλύτερο μέρος ήταν το στήθος της» (κι απορούμε γιατί δεν έχει γραφτεί το ιερό της όνομα σε μνημείο στο Τοιχιό, όπου ζούσε και θανατώθηκε).

Συγχωρέστε με για τις σκληρές αναφορές. Οι αναγνώστες που με παρακολουθούν σίγουρα δε θυμούνται άλλη φορά να γράφω έτσι. Συγχωρέστε με, μα ήταν απαραίτητο, γιατί δεν μπορεί να παρουσιάζεται μονάχα η μία όψη των γεγονότων και η άλλη πλευρά να παραμένει κρυφή.

Γιατί η μισή αλήθεια συντελεί στη διαστρέβλωση, την οποία πρέπει ν’ αποφεύγουμε όλοι, αν θέλουμε να βγούμε ωφελημένοι από τα λάθη όσων έζησαν πριν από εμάς κι έγραψαν με τον ηρωισμό, αλλά και τον τυφλό φανατισμό τους την Ιστορία αυτού του πολύπαθου τόπου που έχει αγωνιστεί σκληρότατα να παραμείνει Ελλάδα…

Σόνια Ευθυμιάδου-Παπασταύρου


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 15 Δεκεμβρίου 2016, αρ. φύλλου 864


Σχετικά:

3 σχόλια:

  1. Ανώνυμος1/9/17

    Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος1/9/17

    "Αμφιβόλου αξιοπιστίας" ο γνωστός Λιθοξόου; Μάλλον [........] ξέρουμε ότι είναι και το λέει με σαφήνεια κι ο κ. Παπαστρατής. Γι' αυτό αναρωτιόμαστε: αν ο ερευνητής μπορεί να τον χρησιμοποιεί ως πηγή ή όχι, αφού και οι αναρτήσεις του στο Διαδίκτυο δείχνουν ξεκάθαρα με ποια πλευρά είναι ο κύριος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος2/9/17

    Αλήθεια, γιατί ενώ σε κάθε χωριό στο ηρώο αναγράφονται τα ονόματα των ηρώων και μαρτύρων του, στο Τοιχιό δεν υπάρχει κανένα όνομα γραμμένο (μολονότι διαθέτει και το Τοιχιό τους ήρωές του); Κρίμα που ο Δήμαρχος Καστοριάς είναι από εκεί, κρίμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ