-21.9.2015 Η ομορφιά του πολυτονικού και της ορθογραφίας: Τα ομόηχα: είδομεν, ίδωμεν (από την αρχαία και καθαρεύουσα).
I. Είδομεν: είδαμε, π.χ. είδομεν το φως το αληθινόν...
II. Ίδωμεν: υποτακτική προτρεπτική, την ξέρουν οι φοιτήσαντες στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο. Σημαίνει προτροπή, παρακίνηση: ας δούμε. πρβλ. Ακούσωμεν του Αγίου Ευαγγελίου = ας ακούσουμε το άγιο Ευαγγέλιο. Άγωμεν επί την του ποταμού γέφυραν = ας πάμε στην γέφυρα...
-29.9.2015 (τοπικός τύπος, παραθέτει ποίημα του Γ. Σουρή): Απόστασε το χέρι μου από το να μουτζουρώνω. Απόστασε: ασυνήθιστος αόριστος του ρήματος αποσταίνω (ρήμα λαϊκό) = νιώθω υπερβολική κούραση. Απόσταμα και αποσταμός = κούραση έντονη. Το αντίθετο: ξαποσταίνω = σταματώ το βάδισμα ή την εργασία μου για να ξεκουραστώ. Πρβλ τον γνωστό στίχο του εθνικού μας ποιητή: ... Μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς τη δόξα τραβά... Συνώνυμο του αποσταίνω είναι το αποκάμνω. Αόριστος: απόκαμα = κατακουράστηκα.
-20.9.2015 (Ζωή Κωνσταντοπούλου): Θα μπορέσει να ανασχέσει την κατάσταση αυτή. Να ανασχέσει, με την έννοια να σταματήσει, να αναχαιτίσει την δυσάρεστη αυτή κατάσταση. Αλλά το σοβαρό γλωσσικό εδώ πρόβλημα - αυθαίρετος τύπος, ούτε καθαρεύουσας, ούτε δημοτικής. Εξηγώ εκκινών από την αρχαία ελληνική. Το ρήμα ανέχω (ανά + έχω) = κρατώ ψηλά, υψώνω, ανατείνω. π.χ. Ανέσχον τας χείρας = σήκωσαν ψηλά τα χέρια, όπως για προσευχή. Ενδιαφέρουσα άλλη σημασία του ανέχω = αναχαιτίζω, εμποδίζω. Με αυτήν την έννοια είπε η κυρία να ανασχέσει, αλλά ο τύπος είναι εσφαλμένος γραμματικώς. Στα αρχαία ελληνικά θα έλεγε: ίνα ανάσχη, το -η με υπογεγραμμένη. Έχομε στην νεοελληνική τις λέξεις η ανάσχεση από το ανέχω και η επίσχεση από το επέχω. Ανάσχεση = συγκράτηση, το να εμποδίσεις. π.χ. Ο γιατρός πέτυχε την ανάσχεση της αιμορραγίας. Κατόρθωσε ο στρατός μας την ανάχεση της εχθρικής επιδρομής ή επιθέσεως. Και το επίθετο ανασχετικός = ο ανασταλτικός, αυτός που συντελεί στο σταμάτημα. π.χ. η λιτότητα είναι ανασχετικός παράγων για την ανάπτυξη. Επίσης: Η επίσχεση εργασίας, από το ρήμα επέχω, = διακοπή. Είπαμε: ο τύπος να ανασχέσει είναι αυθαίρετος. Μας βοηθεί να θυμηθούμε τον τύπο της καθαρεύουσας: Η Αστυνομία κατέσχε το παράνομον όπλον (το κατέσχε είναι της αρχαίας και καθαρευούσης). Έπλασαν αυθαιρέτως τύπον: Η Αστυνομία κατέσχεσε... Με αυτήν την εξήγηση είπε και η κυρία να ανασχέσει. Υπάρχει τύπος ανέσχεσα; Δεν υπάρχει!
-19.9.2015 Παραπολιτικά, ο ηθοποιός Πέτρος Φιλιππίδης: Η ζωή μού έχει διδάξει... Μου δίδαξε, μου ρώτησε, λένε στην Πελοπόννησο. Το ορθόν: Με έχει διδάξει. Διδάσκω τον Γιάννη μουσική. Ρώτησα τον Κώστα, ρωτώ την Μαρίνα.
-Στην ίδια εφημερίδα, δημοσιογράφος σε άρθρο: Την κατάληξή της μέχρι πρότινος(!). Τι αυθαιρεσίες είναι αυτές; Να νομίζουν οι ολιγογράμματοι ότι πρόκειται για μια λέξη, πρότινος, όπως π.χ. ο κότινος, ενώ το ορθόν είναι: προ τινός (χρόνου) = πριν από κάποιο χρόνο. Δυο λέξεις, προ τινός, γράφονται χωριστά!
-4.10.2015 Από την εκλογή Προέδρου της Βουλής: Είπε ο κ. Νικήτας Κακλαμάνης - ενώ είναι άριστος χειριστής του λόγου: Έλαβε ο κ. Βούτσης εκατόν ογδόντα ένα ψήφους(!). Μάλλον έλαθε διαφυγόν το λάθος! Το ορθόν: εκατόν ογδόντα μία ψήφους. Κάποιοι αγράμματοι λένε ο ψήφος αντί η ψήφος -πολύ κακόηχο!
Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Νικηφορίδης
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 8 Οκτωβρίου 2015, αρ. φύλλου 806
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.