29.2.16

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

-8.10.2015 τοπικός τύπος: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων. Το ορθόν: Η Εφορία Αρχαιοτήτων. Όπως η σοφία, από το επί + ορώ, εφ'ορώ = εφορώ = επιτηρώ, εποπτεύω, επιβλέπω, εξ ού και ο έφορος, η εφορία, η γνωστή οικονομική υπηρεσία (καθημερινά στην "ημερησίαν διάταξιν" των ΜΜΕ οι συζητήσεις γι αυτήν). Άσχετο το ομόηχο η ευφορία (ευ + φέρω), η ευφορία της γης = η γονιμότητα και γόνιμον έδαφος = εύφορον.

-Στην ίδια εφημερίδα: έχουμε συνεννοηθεί με την αρχαιολογία. Ορθή η διατύπωση μόνο ως σχήμα λόγου (το αφηρημένο αντί του συγκεκριμένου). Κανονικά έπρεπε να λεχθεί: έχουμε συνεννοηθεί με τον Αρχαιολόγο, τον υπεύθυνο ή τον αρμόδιο επόπτη. Η αρχαιολογία είναι η ειδική επιστήμη θέμα έχουσα την μελέτη αρχαιοτήτων.

-Ολοκληρώνεται ο φάκελος της υποθέσεως και τον υποβάλουμε. (μια λεπτή παρατήρηση στο γραπτό) Εφ' όσον λέγει ολοκληρώνεται, το ορθόν: και υποβάλλουμε, με δύο λ (λάμδα). Εκτός εάν έλεγε: Ολοκληρώνεται ο φάκελος και θα τον υποβάλουμε.

-Τοποθέτηση ειδικού ταρτάν. Να μην χρησιμοποιούμε τόσο εύκολα και άνετα ξενισμούς. Πόσοι από όλους μας ξέρουν ότι πρόκειται για ειδικό συνθετικό τάπητα;

-Ο Δήμος δεν αποποιείται της ευθύνης: Λαθεμένη σύνταξη από επηρεασμό της καθαρεύουσας. Το ορθόν: Ο Δήμος δεν αποποιείται την ευθύνη. Το αποποιούμαι, ρήμα λόγιο, σημαίνει αρνούμαι, δεν δέχομαι, και από την αρχαιότητα ακόμα συντασσόταν με αιτιατική. Ο κατηγορούμενος αποποιείται την απονομή χάριτος και ζητεί αθώωση.

-Κυκλοφοριακό σύστημα της πόλεως(κυκλοφορία, κίνηση ορθή των οχημάτων). Ορθόν, με την υπενθύμιση ότι προκειμένου για την κυκλοφορία του αίματος (ιατρική) οι γιατροί μας λένε: Υπάρχει πρόβλημα κυκλοφορικό.

-...Να ξεκινήσουν οι διαδικασίες... Εσχάτως οι Νεοέλληνες τείνουν να εξοβελίσουν από το λεξιλόγιο μας το αρχίζω. Γιατί να μην ειπούμε: να αρχίσουν οι διαδικασίες; Το κινώ είναι εκφραστικό και μας γεμίζει αισιοδοξία στην σύνθεσή του: επανεκκίνηση της οικονομίας (επί + ανά + εκ + κινώ, κίνηση) τετρασύνθετη λέξη.

-...όσοι λυμαίνονται το γεγονός... Δεν εγγυώμαι ο Γλωσσαμύντωρ αν η μεταφορική έκφραση "στέκει", αλλά πιο ευκρινές: όσοι εκμεταλλεύονται το γεγονός αυτό. Επ' ευκαιρία: (το α (άλφα) χρειαζόταν υπογεγραμμένη, εξορισμένη από το μονοτονικό). Το λυμαίνομαι, ρήμα λόγιο = προκαλώ καταστροφή συστηματικά, παράγεται από την λέξη το λύμα, τα λύματα = τα απόβλητα. Ένας δημοσιογράφος προ καιρού χαρακτήρισε έναν πολιτικό "λυμεώνα" της οικονομίας, δηλαδή συστηματικόν καταστροφέα. (ο λυμεών, του λυμεώνος, όπως ο αιών, του αιώνος και στην δημοτική ο λυμεώνας).

-10.10.2015 Οι Πόντιοι ρωτούν εν όψει χειμώνος: έψες τον χωνόν; α) έψες = Αόριστος ήψα του ρήματος άπτω = ανάβω. Το υπέμνησα και άλλοτε: Το ήτα προφερόταν ως μακρόν έψιλον μέχρι την εποχή του Φωτίου (1000 μ.Χ.) β) Τον χωνόν: με καταβιβασμό τόνου είναι η αρχαία ελληνική λέξη ο χώνος = χωνευτήρι, η εστία, το τζάκι. (το χωνείον, το χωνί είναι σχετικό εργαλείο). Έψες τον χωνόν; Άναψες τη φωτιά; (τζάκι κυρίως, αλλά συνεκδοχικώς και η θερμάστρα).

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 15 Οκτωβρίου 2015, αρ. φύλλου 807


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ