2.2.16

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

[ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν]

-Τοπικός τύπος. Ήταν η εποχή των παχέων αγελάδων. Κάποιος παλαιά το είπε έτσι, έμεινε και συνεχίζει να λέγεται έτσι, με λάθος γραμματικό. Το ορθόν: εποχή των παχειών αγελάδων. Ο παχύς, η παχεία, το παχύ. Ο βούς (το βόδι), των παχέων βοών, αλλά των παχειών αγελάδων.

-Τοπικός τύπος. Να πλουτίζει παράνομα. Επεκράτησε το πλουτίζω στην έννοια γίνομαι πλούσιος, αποκτώ πλούτον. Είναι σωστό και "νόμιμο", αλλά πιο ορθό είναι το λόγιο ρήμα πλουτώ (θα πλουτήσω, ο θείος μου πλούτησε στην Αμερική). Πλουτίζω κάποιον ή κάτι σημαίνει τον κάνω, τον καθιστώ πλούσιο. Πλουτίζω την βιβλιοθήκη μου με βιβλία, ο μικρός Γιάννης πλουτίζει το λεξιλόγιό του διαβάζοντας βιβλία, κλπ.

-Βιβλίο. Αταβιστική αφύπνηση συλλογικών παρορμήσεων. (ψυχολογία, κοινωνιολογία, ανθρωπολογία). α) το ορθόν: αφύπνιση, από το ρήμα αφυπνίζω. β) αταβιστική, αταβισμός. Οι λέξεις από την λατινική λέξη atavus, -i = προπάππος, επίπαππος, δηλαδή ο πρόγονος. Ο Αταβισμός είναι ελάττωμα των προγόνων, που επανεμφανίζεται στους απογόνους μετά από 3-4 γενεές! Αταβιστικός, λοιπόν, είναι τρόπον τινά ο κληρονομικός. Εδώ μας είπε: παρορμητικά ξυπνούν των πολλών (συλλογικά) ελαττώματα από τους απώτατους προγόνους (αφού μεσολάβησαν 3-4 γενεές).

-Βιβλίο. Αντιλαμβάνεσθε σε τι απελπιστική θέση βρέθηκα. Καλύτερα: σε ποια η σε πόσο απελπιστική θέση βρέθηκα.

-Βιβλίο του κ. Ιγνατίου: Η ελληνική γλώσσα! "Εσύ να είσαι η αλλαγή, που θε να δεις στον κόσμο". Ανεπαισθήτως εκφράστηκε με μέτρο και ρυθμό (ποίηση)!

-Τοπικός τύπος Επιτυχής επισήμανση και χαρακτηρισμός αυτών που κλέπτουν ασυστόλως και ασυνειδήτως το δημόσιο χρήμα, δηλαδή αυτών που λυμαίνονται το κράτος (παρομοίωση με την απατημένη σύζυγο). Το παραθέτω αυτούσιο το χωρίο, άνευ άλλου σχολίου: "Το περίεργο είναι ότι όλοι αυτοί, που αποκαλύπτονται για την ευρηματικότητά τους να κλέβουν το κράτος, δεν είναι καθόλου ευρηματικοί, όταν συλλαμβάνονται επ' αυτοφώρω και χρησιμοποιούν την ίδια κοινότυπη ατάκα, που ακούεται μεταξύ των απατημένων συζύγων: Συγνώμη, αγάπη μου, αλλά δεν είναι αυτό που νομίζεις...".

-Εφημερίδα: Η άμποτη ακολουθεί συνήθως μετά την παλίρροια. Το ορθόν: η άμπωτη, αρχαία και καθαρεύουσα, η άμπωτις, πρβλ το πώμα, δηλαδή το πινώμενο, από το αναπίνω = αναρροφώ. Η άμπωτις είναι η υποχώρηση των θαλασσίων υδάτων από την ακτή προς τα μέσα, τρόπον τινά γίνεται αναρρόφηση (αναπίνω - το πώμα, αλλά και το ποτόν). Σημείωση: Το πώμα (πώμα) από τον παρακείμενο του ρήματος πίνω = πέπωκα, εξ ού και το ποτό αλλά και το πώμα.

-Το θυμίσαμε και άλλοτε. Σε λέξεις λαϊκές, π.χ. η καμαρίλα, η σαπίλα, η σκοτούρα και πολλές ξενικές, ποτέ δεν χρησιμοποιούμε γενική πληθυντικού. Φροντίζουμε να βρούμε άλλη περίφραση. π.χ. δεν θα πούμε λόγω... σκοτουρών, αλλά λόγω του ότι είχαμε πολλές σκοτούρες, ή από τις πολλές σκοτούρες ξεχάσαμε τη βαλίτσα. Δεν λέμε και δεν γράφουμε: Βραβείο πέντε φορών, αλλά πήρε βραβείο πέντε φορές. Με την λέξη η φορά καθιερώθηκε η Αιτιατική ως χρονικός προσδιορισμός: τη φορά αυτή, δυο φορές τον συνήντησα, μερικές φορές τον βλέπω...κλπ.

Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Νικηφορίδης

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 24 Σεπτεμβρίου 2015, αρ. φύλλου 804



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ