ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Τα θηλυκά και οι παλιές δαντέλες

Με αφορμή την ημέρα της γυναίκας

Μυημένες από πολύ νωρίς οι παλιές Ελληνίδες κι εκπαιδευμένες πολύ προσεχτικά από τις μεγαλύτερές τους, ήταν αδύνατον να μην ξέρουν να κεντούν και να πλέκουν, πώς θα προχωρούσαν σε γάμο χωρίς αυτά τα εφόδια που θεωρούνταν τότε απολύτως απαραίτητα;

Έτσι, τα καλοκαίρια των δεκαετιών του ’60 και του ’70, αμέσως μόλις άρχιζαν οι σχολικές διακοπές, τα κορίτσια αγοράζαμε τα υλικά για να ριχτούμε στον αγώνα, αραδιαζόμασταν στα σκαλιά κι αρχίζαμε. Κάθε βελονιά και κάθε θηλάκι συνοδευόταν από τις κουβέντες μας τις αθώες και τις λίγο πονηρότερες: ποιου αγοριού η ματιά καρφώθηκε λίγο περισσότερο απ’ το φυσιολογικό στα μάτια κάποιας τους και δώσ’του ερμηνείες και σχόλια! Βελονιά και πείραγμα, θηλάκι και καρδιοχτύπια αλλιώτικα, πιο γρήγορα, πιο αγωνιώδη, σχετικά με το πώς θα εξελισσόταν το love story που έδειχνε να ξεκινάει δειλά δειλά και με πολύ προσεχτικά βήματα. Όλα σήμερα έχουν γίνει στιγμές που γλυκαίνουν τις αναμνήσεις από εκείνη την τρυφερή ηλικία, που έτσι κι αλλιώς διαθέτει αναμνήσεις πασπαλισμένες με χρυσόσκονη και μέλι...

Εμείς οι πιο μικρές αραδιασμένες στα σκαλιά, οι μεγαλύτερες γυναίκες, όταν τέλειωναν τις δουλειές τους, σε πεζούλια με πλάτη τους αυλότοιχους των σπιτιών τους, κάθονταν ως να νυχτώσει, μιλώντας για τα οικογενειακά τους. Πλέκοντας και ταυτόχρονα κουβεντιάζοντας, βγάζαν τα εσώψυχά τους και ψυχοθεραπεύονταν. Βέβαια, ψυχοθεραπεία είναι και το κλασικό κουτσομπολιό, θεραπεία γι’αυτούς που κουτσομπολεύουν, αλίμονο σ’εκείνους που πιάνουν στο στόμα τους, δίκαια ή άδικα μικρή σημασία έχει...

Ένα απλό βελονάκι και μια κουβαρίστρα, κατά προτίμηση λευκή, κι όλα έπαιρναν τον δρόμο τους: η παρέα, η κουβέντα για τα νέα και τα παλιά, τα σχέδια του πλεχτού απλωμένα μπροστά τους, τα σχέδια και τα όνειρα των νεότερων κοριτσιών όλα λευκά, δαντελένια κι αιθέρια τότε, η ζωή η πάντοτε υποσχόμενη κι ας μην ήταν έτσι στ’αλήθεια… Κι η κλωστή στην κουβαρίστρα όλο να λιγοστεύει και η δαντέλα να περισσεύει, να «ξεμπολκαίνει», να γίνεται ολοένα και πιο μπόλικη, με τα σημερινά μας λόγια...

Μετά από χρόνια οι μνήμες παραμένουν, έχουν όμως σχήμα και μορφή, το σχήμα και τη μορφή της δαντέλας που τότε πλέχτηκε από άγουρα κι άμαθα χέρια, με την απειρία τους να φαίνεται στην ταχύτητα με την οποία δούλευαν: πολύ πιο γρήγορα τα χέρια των έμπειρων γυναικών, πιο αργά και αβέβαια τα χέρια των κοριτσιών. Μα πολύ πιο μεγάλη η χαρά των κοριτσιών όταν το έργο τους ολοκληρωνόταν και το άπλωναν για να το δείξουν στις άλλες, για να το καμαρώσουν τα ίδια. Σήμερα τα έργα τους αυτά μαζί με κείνα των μανάδων, των γιαγιάδων και των θειάδων τους βρίσκονται φυλαγμένα σε συρτάρια που, όταν ανοίγουν, ξεχύνονται από μέσα τους οι πιο τρυφερές αναμνήσεις. Βλέπεις, η ζωή δεν υποσχέθηκε τίποτε, εμείς νομίζαμε πως το έκανε, κι ήρθαν τα δύσκολα που δεν περιμέναμε ποτέ, κι ήρθαν και σκληρές καταστάσεις που σαν να τα καταφέραμε να τα βγάλουμε πέρα μαζί τους χωρίς μεγάλες ζημιές. Βλέπεις, «Ο Θεόν δί’ το τέρτ’, δί’ και το τερμάν’», δηλαδή «Ο Θεός δίνει τον καημό, δίνει και την απαντοχή», όπως λένε οι Πόντιοι, που ξέρουν πολύ καλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό, καθώς το έχουν βιώσει και μάλιστα με πολύ φριχτό τρόπο.

Έτσι κι εσείς, κορίτσια του τότε -γυναίκες του σήμερα, μπορεί να μην το υποψιαζόσασταν καν, αλλά πλέκοντας θηλάκι-θηλάκι τις δαντέλες σας στα μικράτα σας, την υπομονή σας πλέκατε, σταγόνα σταγόνα∙ μια υπομονή που εκείνες τις ώρες δεν γνωρίζατε τι θα πει, σήμερα όμως ξέρετε πολύ καλά, όχι μόνο τι ακριβώς σημαίνει, αλλά και πόσο πολύτιμη και απαραίτητη είναι για να τα βγάλει κανείς πέρα με τη ζωή, που είναι τόσο απρόβλεπτη και τόσο απαιτητική σε δύναμη, σε αντοχή κι αγωνιστικότητα διαρκή και ασίγαστη, μες στην ομορφιά της, που δύσκολα περιγράφεται...

Φωτογραφία: Έντβαρτ Μουνκ (1863-1944) Η Ινίρ σε μαύρο και βιολετί (1892), λεπτομέρεια. Πορτραίτο της αδελφής του καλλιτέχνη.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 9 Μαρτίου 2023, αρ. φύλλου 1165.