ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Θίασοι

ΟΔΟΣ 23.9.2021 | 1096

Αυτοί κυβερνούν τον κόσμο. Παράλογοι, ιδιοτελείς θίασοι, άλλοτε πομπώδεις, άλλοτε σεμνότυφοι που προσπαθούν συνεχώς να κερδίσουν την προσοχή, την εύνοια και την υποταγή του κοινού.

Θίασοι. Αυτοί κυβερνούν τον κόσμο. Παράλογοι, ιδιοτελείς θίασοι, άλλοτε πομπώδεις, άλλοτε σεμνότυφοι που προσπαθούν συνεχώς να κερδίσουν την προσοχή, την εύνοια και την υποταγή του κοινού, αποσπώντας το με φανταχτερά εμβλήματα, πλαστά ιδανικά και βαρύγδουπες κενότητες από την πραγματικότητα. Οι ηγέτες αυτών των θιάσων, αγωνίζονται αιώνια ενάντια στους υπόλοιπους, πασχίζοντας ασταμάτητα να χειραγωγήσουν την βούληση περισσότερων θεατών. Πίσω όμως από τις περίλαμπρες παραστάσεις και τα αθώα μεγαλεία, εκτελούν συχνά εγκληματικές θηριωδίες.

Επινοούν συνεχώς αόριστα θεϊκά καθήκοντα και δικαιώματα, αόριστα ιδανικά και πλουμιστές τελετές και δημηγορίες, προσπαθώντας ασταμάτητα να κερδίσουν την αγάπη του κοινού και την ταπείνωση των ανταγωνιστών τους. Συχνά προσφωνούν τους ασθενέστερους αντιπάλους τους ως όργανα του κακού, και πείθουν τους άβουλους θεατές τους να ασπαστούν την δική τους απέχθεια και το μίσος. Οικειοποιούνται και παραμορφώ νουν αληθινές αξίες, αληθινά ιδανικά, αληθινές ιερές έννοιες, τις οποίες προβάλλουν πολλές φορές με διαστρεβλωμένη ερμηνεία και περιεχόμενο.

Ένας από τους ισχυρότερους θιάσους των καιρών του υπήρξε εκείνος του Σταυρού. Οι ασυνείδητοι κυβερνήτες του, παραγκωνίζοντας τον Θεό Απόλυτης Αγάπης και Διαλλακτικότητας του οποίου την εξουσία πρέσβευαν, καθιέρωσαν δημόσιες εκτελέσεις, καταπίεσαν λαούς, καταδίκασαν πλήθη στην φτώχεια, την δουλεία και την άγνοια, παρεμπόδισαν την επιστήμη και αυτοαποκλήθηκαν Πάνσοφοι, Θεόπνευστοι και Παντοδύναμοι. Το κοινό υποτάχθηκε αδιαμαρτύρητα στην ακατανίκητη εξουσία που απέδωσαν στους εαυτούς τους, και πρόθυμα δέχτηκε τις αυθαιρεσίες τους, όπως επίσης και να σφάζει αντί να κατανοεί τους διαφορετικούς. Μάλιστα, αφότου επικράτησαν κατά του αντιπάλου συνασπισμού των Δώδεκα Θεών, επέδειξαν την αγαθή και καλοπροαίρετη διάθεσή τους δολοφονώντας τους ηττημένους με την ίδια λύσσα που φανέρωσαν και εκείνοι νωρίτερα εναντίον τους.

Ο θίασος της Ημισελήνου δεν διέφερε. Ο ηγεμόνας έγινε ισότιμος με τον Θεό, και ο λόγος του απέκτησε ακλόνητη ιερότητα. Οι αντιφρονούντες ονομάστηκαν άπιστοι και η απόλυτη εξολόθρευσή τους ουρανόφερτο χρέος. Η παράταξη του Σταυρού περιγράφηκε σαν βλασφημία από τους εξουσιαστές τους.

Σε μεταγενέστερες εποχές άκμασε και ο θίασος του Αγκυλωτού Σταυρού. Οι ολοκληρωτικά αποτυφλωμένοι οπαδοί του πείστηκαν, υπό το φανταχτερό του έμβλημα και τις προπαγανδιστικές και γοητευτικές ταχυδακτυλουργίες του να μισήσουν βαθιά καθετί που διέφερε από αυτούς.

Το σύγχρονό του ερυθρό κίνημα της σφύρας και του δρεπανιού επέδειξε ανάλογη υποκρισία. Οι ιδρυτές του, εκμεταλλευόμενοι την οργή ενός καταπιεσμένου πλήθους, διακήρυξαν την ισότητα και αποστράφηκαν κάθε ανώτερη εξουσία. Οι προηγούμενοι φύλαρχοι, που προσέφεραν ελάχιστο άρτο ή θέαμα και απαιτούσαν απερίγραπτες αμοιβές μισήθηκαν, όπως επίσης και ο Πανάγαθος Θεός την κυριαρχία του οποίου εκπροσωπούσαν. Οι νέοι θιασάρχες, υπό το λαμπερό κόκκινο σύμβολό τους, μετά τον αγώνα τους εναντίον των τυράννων, αποκήρυξαν τον καταπιεστή ηγεμόνα και τον καταπιεστή Θεό – αφού ο Θεός ενός τέτοιου ηγεμόνα μόνο όμοιός του θα μπορούσε να είναι, όπως συμπέραναν – και απλώς πήραν την θέση του. 

Ούτε και η ουρανοπρεπής παράταξη των πενήντα δύο αστέρων της τρίτης μετά Χριστόν χιλιετίας διαφέρει. Υπό το βαρύτιμο έμβλημα της ελευθερίας και των ευκαιριών, στέρησαν τις δυο αυτές ανεκτίμητες αξίες από ορισμένες φτωχές χώρες που διέθεταν μαύρο χρυσό, δικαιολογώντας την απερίγραπτη βαναυσότητά τους με την ψευδή κατηγορία κατοχής όπλων τα οποία επιδεικνύουν και οι ίδιοι με απαράμιλλο κυνισμό. 

Οι αμέτρητες πολύχρωμες και εντυπωσιακές παρατάξεις που αποπλανούν το κοινό και του στερούν την κριτική και λογική σκέψη δεν περιορίζονται στα σύμβολα. Ονόματα, γλώσσες, σύνορα, κολακείες περί ανωτερότητας εξυπηρετούν τις δολοφονικές επιθυμίες τους. Η λατρεία του παρελθόντος και των αρχαίων ηθών, όταν υπερβαίνει την απλή περιέργεια και τον πράο σεβασμό στις παραδόσεις, μεταμορφώνεται σε ακόμα ένα τρομερό όργανο των απανταχού οργανώσεων διανομής άρτου και θεαμάτων. 

Οι πομπώδεις ονομασίες θαμπώνουν τα πλήθη. Μια ομάδα ανθρώπων χρίζεται από τους αρχηγούς της κυρίαρχη και μεγαλοφυής, και οι λοιπές θεωρούνται προορισμένες να την υπηρετούν. Οι θιασάρχες υποδύονται τους κυβερνητικούς ηγέτες, τους νομοθέτες και δικαστικούς, τους φαρμακευτικούς και ψηφιακούς ευεργέτες ή ακόμα και τους πληροφορημένους ομίλους συλλογής και παροχής ειδήσεων. Όμως συχνά υπηρετούν το δικό τους, αθέμιτο συμφέρον, φιμώνοντας κάθε αντίλογο, καταχρώμενοι τους πόρους του κράτους που κλήθηκαν να καλλιεργήσουν και οικοδομώντας καμουφλαρισμένες τυραννίες.

Σε αντίθετες περιπτώσεις, όσοι θιασάρχες αγαπούν πραγματικά το κοινό τους, δεν παύουν να υπονομεύουν τους αντιπάλους τους, όπως επίσης και το αθώο κοινό αυτών, το οποίο δεν φέρει καμιά ευθύνη και καμιά ενοχή. Τείνουν να προσφέρουν στους θεατές τους ποιοτικό θέαμα, αληθινές αξίες κι όχι πολύχρωμα εμβλήματα, υπαρκτά θαύματα κι όχι προσεκτικά σχεδιασμένες ταχυδακτυλουργίες, ωστόσο αποκρύπτουν με μυστικοπάθεια τις ειλικρινείς τους πεποιθήσεις ενάντια στους συναδέλφους και ανταγωνιστές τους από άλλα τσίρκα.

Συνεχώς αυτοί οι άρχοντες που ορίζουν και μοιράζουν θέαμα, τροφή και ειδήσεις στους λαούς συνωμοτούν ο καθένας κατά των υπολοίπων, όπως και κατά των έτερων εθνών. Πάντα όμως αγνοούν την καθολική αδελφότητα μεταξύ των ανθρώπων, την βαθύτερη ομοιότητα, και καταφεύγουν στην επιλεκτική ενσυναίσθηση. Θέτουν έναν νοητό διαχωρισμό μεταξύ των ομόγλωσσων γειτόνων και των αλλόγλωσσων ξένων, και μάχονται με πάθος για την επικυριαρχία των ομοίων τους έναντι των διαφορετικών.

Όταν όμως προκύψει νέος, κοινός εχθρός, οι προηγούμενοι πολέμιοι συμμαχούν για να τον υπερνικήσουν. Όταν ο καινούργιος κίνδυνος ηττηθεί, οι θριαμβευτές επανέρχονται συχνά, άμεσα ή μακροπρόθεσμα, στην πρωταρχική αντιπαλότητά τους. Οι ηγέτες πάντα αδιαφορούν για μια πανανθρώπινη συμμαχία, σκεπτόμενοι ότι βοηθώντας τους ασθενέστερους, εστιάζουν σε μια ευχάριστη μελλοντική ανταπόδοση και μεγαλύτερη ευημερία των παιδιών τους. Αντιθέτως, ζητούν ξένα αγαθά και τα διεκδικούν με μεθόδους που θα αποστρέφονταν και θα φοβούνταν υπέρμετρα, αν αυτές εφαρμόζονταν εναντίον τους.

Ενστικτωδώς, διαχωρίζουν τα περιβάλλοντα άτομα σε "Εμείς" και "Άλλους" και, ορθά σκεπτόμενοι μέσα στον πρωτογονισμό τους, αποζητούν τον ολοκληρωτικό θρίαμβο "Ημών" επί των "ανάξιων κάθε χαράς και ύπαρξης Άλλων". Όμως έτσι, σχηματίζουν μια ευρύτερη κατάσταση πολλών μικρών συνόλων που αλληλοσπαράσσονται, ανακόπτοντας βίαια την συμφέρουσα προοπτική μιας ολότητας που, σε τέλεια αρμονία με τον εαυτό της, ευημερεί.

Οι εγωκεντρικοί θιασάρχες κατηγορούν, περιυβρίζουν και προσπαθούν να συνθλίψουν άλλους θιασάρχες, δολιοφθείρουν ο καθένας τις παραστάσεις των υπολοίπων προς το κοινό, και όταν στρέφονται στο δικό τους τσίρκο διαπιστώνουν πως η γιορτή έχει μετατραπεί σε υπόνοια του μεγαλειώδους και εκθαμβωτικού σχεδιασμού της, και μονάχα τα μέλη του κοινού που δεν διαθέτουν την επαρκή φαντασία, καταδέχονται να χειροκροτήσουν. Ευτυχώς αυτά είναι πολλά, και ο ημιτελής θίασος δεν δέχεται την λαίλαπα αποδοκιμασιών που του αναλογεί. Επίσης, τα μοναδικά θεάματα προς σύγκριση δεν είναι κατά πολύ ανώτερα. Όλοι έχουν επηρεαστεί από τις μυστικές ραδιουργίες. 

Θα μπορούσαν όλοι να συνενωθούν υπό έναν θιασάρχη και να διοργανώσουν το μέγιστο, απόλυτο και αδιαμφισβήτητο υπερθέαμα, και να μοιραστούν την θύελλα αγάπης, θαυμασμού και χειροκροτημάτων που θα λάβουν από το τεράστιο σύνολο των αναρίθμητων θεατών. Και στο νέο, ολοκληρωτικό υπερθέαμα θα χειροκροτήσουν ακόμα και οι μεγαλύτεροι πρώην αντιφρονούντες. Όμως δεν το κάνουν.

Οι λίγοι θίασοι που κατακτούν μετά κόπου και πόνου ένα μικρό προβάδισμα κατά των άλλων, φαντάζουν ικανοί να προσφέρουν υπέρλαμπρες παραστάσεις, πραγματικά θαύματα μπροστά στις ισχνές προσπάθειες των ανταγωνιστών τους. Όμως όλοι αγνοούν πως αυτά που επιδεικνύουν με τόση υπερηφάνεια, είναι μονάχα αξιολύπητες αναλαμπές της ανυπέρβλητης τελειότητας που θα μπορούσαν να δώσουν όλοι οι θίασοι ενωμένοι. Ακόμα και ο ίδιος ο Περικλής, που μετέτρεψε την σχετικά προοδευμένη Αθήνα σε παντοδύναμη ηγέτιδα των ελληνικών πόλεων-κρατών, μάλλον υπέπεσε σε αυτήν την πλάνη.

Αλλά και να μην κατέληξε υποχείριο του εθνικισμού, δεν θα μπορούσε ποτέ να εκπληρώσει το όραμα ολικής ένωσης. Θα ανέχονταν ποτέ οι Λάκωνες να ενοποιηθούν με τους Αθηναίους; Θα μπορούσαν ποτέ οι Πέρσες να απαρνηθούν τον Μέγα Βασιλέα για χάρη της παγκόσμιας ενότητας και ισοτιμίας; Οι ίδιοι οι προοδευτικοί Αθηναίοι θα κατανοούσαν μια τέτοια, μεγαλεπήβολη ιδεολογία; Όχι, όλοι οι τυφλοί βάρβαροι εντός και εκτός Ελλάδας θα απέρριπταν αυτή την σκέψη, κι ο προνοητικός ηγέτης δεν θα έμπαινε καν στον κόπο να την διατυπώσει.

Κι έτσι, οι πολυάριθμες διχασμένες ομάδες (τα διάφορα κοινά), οι ασθενικοί θίασοι (οι δημόσιες υπηρεσίες τους), και οι παράφρονες θιασάρχες τους (οι κυβερνήσεις), ζουν σε μια αιώνια κωμικοτραγική παράνοια, όπου όλοι συνωμοτούν εναντίον όλων, επιχειρούν να κλέψουν τα αγαθά των λοιπών, και αδιαφορούν για την καταστροφή που έχουν ήδη προκαλέσει στον κόσμο και στις ψυχές, και δεν μοιράζονται ούτε το ίδιο το μυστικό της σωτηρίας όλων.

Η ακριβής υπόδειξη της προστασίας ολόκληρης της ανθρωπότητας, η περιγραφή του επόμενου αποφασιστικού βήματος προς την ευτυχία, η λύση για την σωτηρία του πλανήτη ήρθε, όμως ο κάθε τυφλός θιασάρχης την ζητά για τον δικό του και μόνο θίασο, αγνοεί την απίστευτη βαρύτητά της και δεν καταλαβαίνει ότι μόνο εμπιστευόμενος τους συναγωνιστές του θα καταφέρει να επιβιώσει ο ίδιος και το κοινό του.

Φωτογραφία: Περιπλανώμενος θίασος στον δρόμο (1818) του Ευγένιου Ντελακρουά (1798-1863), Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης Νέας Υόρκης, ΗΠΑ.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 23 Σεπτεμβρίου 2021, αρ. φύλλου 1096.

Σχετικά:

• ΟΔΟΣ: Πρόσωπα 2021 [9]