19.12.16

ΟΔΟΣ: Μικρόκοσμος


ΟΔΟΣ 30.6.2016 | 842

Παρά το γεγονός ότι όλα όσα συμβαίνουν εδώ, τριγύρω και στον κόσμο είναι κοσμοϊστορικά, στην Καστοριά εξακολουθεί να έχει σταματήσει ο χρόνος. Γενικά ως τόπος και ως λαός έχουμε μια ροπή σε δράματα, τραγωδίες και γενοκτονίες. Γιατί να αποτελεί εξαίρεση η Καστοριά;

Ένα ακριβώς χρόνο μετά την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση των τραπεζικών κεφαλαίων, που έγιναν ελληνιστί γνωστά ως «κάπιταλ κοντρόλ», που πολιτικοοικονομικά αποτελεί εξαιρετικό γεγονός, στην Καστοριά χρόνος και διάθεση ανάλυσης για το σήμερα και το αύριο, δεν υπάρχει. Το πολύ-πολύ ως τον μακεδονικό αγώνα φθάνει η περιέργεια των πιο περίεργων. Σε ακόμη πιο εξαιρετικές σπάνιες περιπτώσεις, η προσπάθεια γνώσης του κοινωνικού περίγυρου εξαντλείται στην ανίχνευση. Του γιατί και πόσο (πολύ) αρέσουμε στους άλλους. «Αρέσω παιδί μου, αρέσω, πώς να το κάνουμε» που έλεγε κάποτε μια αοιδός.

Έτσι έγινε πρόσφατα και με ένα δημοφιλή τουριστικό διαδικτυακό τόπο στο διαδίκτυο, για ταξιδευτές ή όχι. Τόσο αυτούς που δεν ξεπερνούν όσο και όσους διαφεύγουν από την όμορφη Μαγούλα και πανέμορφη Καρδιτσομαγούλα. Από τα μερικές δεκάδες σχόλια (*) για το καρναβάλι της Καστοριάς, έλαβε –ή το ορθό νομίζει ότι έλαβε, για μια ακόμη φορά η πόλη, τον ποθητό τίτλο του «αρέσω».

Έτσι περιέργως δεν εκπλήσσει ιδιαίτερα το γεγονός ότι σε τοπικό ενδιαφέρον η ιστορία έχει σταματήσει κάπου στα χρόνια της δικτατορίας 1967-1974. Όταν σύμπας ο λαός και αι αρχαί του τόπου, συνηγόρησαν στις ενέργειες της τότε «εθνικής» και «επαναστατικής» κυβερνήσεως (κάθε ομοιότης και συνάφεια είναι εντελώς συμπτωματική). Που «απεφάσισεν και διέταξεν» να κατεδαφιστεί το «παλαιόν» γυμνάσιο στον αύλειο χώρο της Κουμπελίδικης. Προκειμένου να ανεγερθεί παραπλεύρως το επόμενο καμάρι της Καστοριάς. Δηλαδή, το νέο γυμνάσιο της εποχής. Του οποίου κανείς δεν σχολιάζει ακόμη την φρουριακή και μνημειακή αρχιτεκτονική αξία. Παρά το γεγονός ότι μοιάζει να χάθηκε η Αρχιτεκτονική Σχολή.
Αλλιώς, πώς μπορεί να εξηγηθεί η εμμονή με το κτήριο του παλιού γυμνασίου; Τέτοιας έκτασης και σοβαρότητας εμμονή και προσκόλληση, ώστε αντί να ασχολούνται οι σημερινοί με την Κουμπελίδικη και τα άλλα καταρρέοντα ή όχι μνημεία της πόλης, ή τα αριστουργήματά της, αντί να προβληματίζονται για την γενικευμένη απραξία, ασχολούνται με το… κατεδαφισμένο. Το ανύπαρκτο. Ώστε να διοργανώνονται εκδηλώσεις… μνήμης (!) και μνημόσυνα για σχετικούς και ασχέτους. 

Πολύ πρόσφατα μάλιστα σε έγκριτη εφημερίδα της Καστοριάς δημοσιεύθηκε επιστολή τέως παράγοντα της οικονομικής και δημοτικής ζωής της Καστοριάς. Που εξ αποστάσεως ορμώμενος προτείνει την δημιουργία μνημείου - μεγάλης μακέτας «ενός μέτρου και περισσότερο» στην θέση του παλιού Γυμνασίου. Ώστε σύντομα να αναμένεται ως πιθανή φυσική εξέλιξη η πρόταση-απόφαση να κατατίθενται στέφανοι στις τοπικές-εθνικές επετείους. Επιτόπου. Και να καθιερωθεί ημέρα πένθους, η μαύρη επέτειος. 
-Ακραία όλα αυτά; Φυσικά ακραία, αν μπορούσε να τεθεί ένας φραγμός στην πάνδημη ανία και αμάθεια.

Αλλά ο χρόνος για την Καστοριά, δείχνει ίσως να έχει σταματήσει ακόμη πιο πριν. Ίσα με 60 χρόνια πριν για την ακρίβεια. Καθώς θρυλείται η είδηση σοκ, ότι ο Δήμος Καστοριάς και πιο συγκεκριμένα η σημερινή δημοτική αρχή, σκέπτεται να αποδεχθεί καταχειροκροτηθείσα πρόταση του προέδρου του Σωματείου «Φίλοι Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα». Ώστε το δημοτικό συμβούλιο Καστοριάς να αποφασίσει την μετονομασία της πλατείας Ντολτσού σε πλατεία αδελφών Εμμανουήλ!

Με την ειδοποιό διαφορά ότι η πλατεία δεν ονομάζεται «Ντολτσού» (ούτε ονομαζόταν έτσι επίσημα ποτέ), αλλά πλατεία αδελφών Εμμανουήλ. Εδώ και πολλές-πολλές δεκαετίες. Φιλοξενεί άλλωστε και σχετική αναθηματική στήλη στην μνήμη των συντρόφων του Ρήγα Φεραίου εδώ και πολλές δεκαετίες. Και ενώ η πλατεία έχει το όνομά της, με παπά, κουμπάρο και μαρμάρινες πλάκες ο μεν Σύλλογος της γειτονιάς δείχνει να μην αναγνωρίζει το περιβάλλον και ο Δήμος Καστοριάς συλλαμβάνεται για μια ακόμη φορά αδιάβαστος. Με την ίδια την ιστορία της πόλης. Όπως με εκείνα τα «πούν’τα πούν’ τα εβραϊκά σπίτια» της προηγούμενης δημοτικής αρχής.

Θυμίζει έτσι η υπόθεση με την μετονομασία της μετονομασμένης, την ιστορία της μετονομασίας της Αγίας Πετρούπολης σε Λένινγκραντ και πάλι σε (Αγία) Πετρούπολη μετά την πτώση της σοβιετικής αυτοκρατορίας και την αναβίωση της νεοτσαρικής ρωσικής ομοσπονδίας. Ή την ιστορία με την μετονομασία του Βύζαντα σε Νέα Ρώμη ή Κωνσταντινούπολη, στην συνέχεια Istanbul και εν συνεχεία και πάλι σε Κωνσταντινούπολη, μόλις την απελευθερώσει όπως αναμένεται και επίκειται ο Βλαδίμηρος ο Πούτιν.




Εκτός πια κι αν όλη αυτή η κουβέντα για την μετονομασία εξυπηρετεί άλλες βαθύτερες σκέψεις και καταστάσεις, καθώς ήδη εκδηλώθηκε αντικίνημα άλλων ασχέτων και αμαθών, που υποστηρίζουν ότι η πλατεία ήταν, είναι και θα μείνει του Ντολτσού. Με αποτέλεσμα να μην γνωρίζει κανείς ποια θα μπορούσε να είναι η επόμενη πρόταση του παραδοσιακού αντικινήματος.

Αλλά αυτά έχει η αργία και η απραξία. Λόγια, φύκια και μεταξωτές κορδέλες. Λόγια και παράλογα να επιχειρούν να διασκεδάσουν την αφόρητη ανία. Την οποία διέκοψε εκτός απ’ όλη αυτή την παραφιλολογία, το παμμέγιστο έργο, διαχρονικό, διαδημοτικό, πανκαλοκαιρινό αριστούργημα ζωγραφικής τέχνης κάθε αρχής και εξουσίας των τελευταίων ετών, το έργο fétiche της διαγράμμισης με τις λευκές γραμμές στους δημοτικούς δρόμους. 

Που τέμνουν κάθετα το οδόστρωμα, όχι για να γίνεται πράξη η παραχώρηση της προτεραιότητας στους πεζούς. Όπως συμβαίνει οπουδήποτε αλλού στον πολιτισμένο κόσμο και περίγυρο. Αλλά ακριβώς αντίθετα, για να σηματοδοτεί την θέση υποχρεωτικής στάσης των πεζών στα πεζοδρόμια, με το βλέμμα του πανικού στην θέα του ανενόχλητου διερχόμενου τροχοφόρου. «Διέρχεσθε με την δική σας ευθύνη» καλύτερα να γράψουν σε κάποια πινακίδα. Ή έστω στην είσοδο της πόλης πληροφοριακή πινακίδα κάτω από την «Καστοριά». Να γράφει «Η πόλη των φονιάδων του παλιού Γυμνασίου».

Ίσως τελικά αυτά τα συμβάντα, άλλα πρωτοφανή και άλλα επαναλαμβανόμενα που σηματοδοτούν μια πόλη χωρίς ουσιαστική επικαιρότητα, να είναι και οι αιτίες που κανείς δεν διαμαρτύρεται ούτε και ασχολήθηκε με την σημασία κάθε exit, είτε αυτό λέγεται brexit είτε κάπως διαφορετικά. Κυλούν οι μέρες και οι εβδομάδες χωρίς να συμβεί οτιδήποτε άξιο σχολιασμού. 

Καθώς η Καστοριά ζει και εγκαταβιώνει στον δικό της αποκλειστικό μικρόκοσμο. Με επαναλήψεις, ετήσιες εκδηλώσεις, πολλούς παραδοσιακούς χορούς, ήθη, έθιμα και μνημόσυνα. Με γενοκτονίες, προδοσίες και τραγωδίες. Τόσες πολλές και τόσο άφθονες, που δεν περισσεύει χρόνος, ούτε για το σήμερα, ούτε για την στοιχειώδη λογική. Κατά πως λένε «αργία μήτηρ πάσης κακίας». Ή επί το νεοελληνικότερον, «δεν είναι αργία, είναι απεργία».



(*) Για... 47 σχόλια για τα λεγόμενα «ραγκουτσάρια» (τα 17 περίπου σχόλια εγράφησαν από Καστοριανούς), δόθηκε -όπως συνηθίζεται από το τουριστικό site «πιστοποιητικό διάκρισης» στην σχετική ομάδα που ανέβασε το προφίλ «ραγκουτσάρια». Ένα από τα εκατοντάδες χιλιάδες (αν όχι εκατομμύρια) πιστοποιητικά  που δίνει το συγκεκριμένο site, το οποίο έχει 340 εκατομμύρια μηνιαίους επισκέπτες και πάνω από 350 εκατομμύρια σχόλια για 6,5 εκατομμύρια αξιοθέατα.
Στην συνέχεια εκδόθηκαν διθυραμβικά-ανακριβή δελτία τύπου του στυλ «τα ραγκουτσάρια κατέχουν την 6η θέση στις προτιμήσεις των επισκεπτών» του συγκεκριμένου ιστότοπου των 90 εκατομμυρίων μελών του.
Πληροφοριακά η ίδια ομάδα που δημιούργησε το προφίλ «ραγκουτσάρια», προέτρεπε τους Καστοριανούς να ψηφίσουν σε άλλο site, το καρναβάλι της Καστοριάς, ως το καλύτερο στην Ελλάδα. Από τις 25.000 ψήφους τα «ραγκουτσάρια» έλαβαν μόνο 1.362 (5,4%) και κατετάγησαν 6ο καλύτερο καρναβάλι στην Ελλάδα και μάλιστα το 5ο να είναι αυτό της Κοζάνης. Το δε πρώτο της Ξάνθης. Ανία.

* * *

Μετά το 1956 και αφού είχε τοποθετηθεί εκεί η αναθηματική στήλη των Αδελφών Εμμανουήλ (έργο του γλύπτη Π. Ευγενίδη) μετονομάστηκε σε "Πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ" για να τιμηθούν οι Καστοριανοί Αδελφοί Εμμανουήλ, οι πρώτοι απόστολοι της ιδεολογίας του Ρήγα Φεραίου, οι διανομείς του "Θουρίου" του, οι οραματιστές μιας ελεύθερης και αναγεννημένης πατρίδας, που με τον ενθουσιασμό τους, την πατριωτική τους φλόγα και το φιλελεύθερο πνεύμα τους άνοιξαν την αυλαία του μεγάλου έργου της προεπαναστατικής περιόδου και πλήρωσαν με το θάνατό τους την προσπάθεια για φωτισμό και λευτεριά του Γένους.
Από το βιβλίο του Χρήστου Ν. Αντωνίου "Ονοματοθεσία οδών και πλατειών πόλεως Καστοριάς", Θεσσαλονίκη 2005.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 30 Ιουνίου 2016, αρ. φύλλου 842



Σχετικά:

1 σχόλιο:

  1. Ανώνυμος19/12/16

    Το ότι, κοτζάμ Πρόεδρος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, ενός Μουσείου, που βρίσκεται στη πλατεία Αφών Εμμανουήλ, προτείνει να ονομαστεί η πλατεία Αφών Εμμανουήλ σε πλατεία... Αφών Εμμανουήλ. Και καταχειροκροτείται από κοτζάμ Δήμαρχο, και κοτζάμ Δημοτικούς Συμβούλους, είναι φυσιολογικό!! Φυσιολογικότατο, θα ‘λεγα!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ