6.7.20

ΟΔΟΣ: Τώρα και μαθήματα εθνικής ταυτότητας


ODOS: efimerida tis Kastorias
ΟΔΟΣ 28.11.2019 | 1011


H εκ μέρους του Δήμου Καστοριάς έμμεση επιδοκιμασία της θεωρίας ότι πίσω στον χρόνο, η απελευθέρωση της Καστοριάς δεν ήταν αποτέλεσμα της εθνικής συνείδησης και αυτογνωσίας, και ότι η ελληνική εθνική συνείδηση δεν ήταν προϋπόθεση για τους αγώνες της απελευθέρωσης δεν δικαιολογείται. Παρά μόνο στο επίπεδο της γκάφας.



Η θεωρία της «μικράς και πτωχής πλην όμως τιμίας Ελλάδος» στην οποία ύστερα από την αρχική άνοδο και τελική κατάρρευση της μικρασιατικής εκστρατείας, αναδιπλώθηκε υποχρεωτικά η χώρα που (γεωγραφικά) περιορίστηκε στις απελευθερωμένες στους Βαλκανικούς Πολέμους και στις διασωθείσες της μικρασιατικής καταστροφής εδαφικές περιφέρειες, αποτέλεσε δόγμα που μεσουράνησε για πολλές δεκαετίες. Κυρίως ειρωνικά ή παρηγορητικά.

Η Ελλάδα εκείνης της περιόδου επιχειρούσε ακόμη τον μετασχηματισμό της. Στο τέλος μιας διαδρομής, γεωγραφικά, ιστορικά, εθνικά, θα κατόρθωνε να αντιστοιχεί σε τμήμα του δυτικού οθωμανικού κράτους το οποίο και θα διαδεχόταν νόμιμα με όρους σχετικής ομοιογένειας του πληθυσμού του. Η Καστοριά είχε προλάβει να απελευθερωθεί το 1912. Ωστόσο μουσουλμανικοί πληθυσμοί, συνέχισαν να κατοικούν ειρηνικά.

Το στρατηγικό εγχείρημα για τον διαμοιρασμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δεν είχε την κατάληξη που θα περίμενε κάποιος. Τα αποτελέσματα και οι συνέπειες όλα γνωστά. Μέχρι και τα προβλήματα, με Τουρκία και το κράτος της επίσημης πλέον "Βόρειας Μακεδονίας", ανάγονται στην εποχή εκείνη.



ODOS: efimerida tis Kastorias
ΟΔΟΣ 28.11.2019 | 1011 | σελ. 3


Η αντίληψη της μικράς και πτωχής Ελλάδος εξακολουθεί να διαπνέει την ελληνική εξωτερική πολιτική. Κάτι που δεν είναι παράλογο. Ο ελληνικός λαός φθίνει πληθυσμιακά εξ αιτίας του δημογραφικού προβλήματος, ενώ ο ελληνισμός που απέμεινε εκτός των συνόρων, εν έτει 2019 δεν δικαιολογεί μεγαλοϊδεατισμούς. Η κόκκινη μηλιά, ο μαρμαρωμένος βασιλιάς και τα αντίστοιχα, βρίσκονται στις ελληνικές καλένδες. Έστω και εάν ο αναθεωρητισμός των συνόρων, αξιώνεται πλέον από την πλευρά της Τουρκίας, επίσημα.

Όμως, εκτός από τις επιπτώσεις του δόγματος στην εξωτερική πολιτική, η μικρά και πτωχή Ελλάδα έχει και εσωτερική υπόσταση. Δεδομένου ότι κατ’ αυτή η Ελλάδα, η μικρή, πτωχή και τιμία, κατόρθωσε να είναι, αν όχι απολύτως και αμιγώς, οπωσδήποτε πάντως συμπαγής ελληνική. Και —για να μη ξεχνιόμαστε από το πολιτικό σκηνικό— αυτή δεν μπορεί να είναι κάτι άλλο από μια Ελλάδα που να ανήκει στους Έλληνες. Σύμφωνα με το γνωστό σύνθημα της Κεντροαριστεράς.

Και σ’ αυτόν τον στόχο, —της εθνικά συμπαγούς χώρας με μια Ελλάδα που να ανήκει στους Έλληνες, βρήκαν εύφορο έδαφος σημαντικές εκπτώσεις. Με τον ρατσισμό να βαφτίζεται... πατριωτισμός. Ή εθνική ανεξαρτησία. Αλλά και με το ακριβώς αντίστροφο. Η εσωστρέφεια και ηττοπάθεια σε όλο της το μεγαλείο.

Στο επίπεδο του ελληνικού λαού, έκαναν την εμφάνισή τους μεμονωμένες ρατσιστικές εκφράσεις, όπως για παράδειγμα η Χρυσή Αυγή ή πιο πρόσφατα η ομάδα "Ενωμένοι Μακεδόνες", που διοργάνωσε επιδεικτικά μπάρμπεκιου με χοιρινό και κατανάλωση αλκοόλ. Στην μύτη των φιλοξενούμενων από μουσουλμανικές χώρες στα Διαβατά Θεσσαλονίκης, στο οποίο συμμετείχε ο τέως νομάρχης Θεσσαλονίκης κ. Παναγιώτης Ψωμιάδης. Μια αμφιλεγόμενη πλέον προσωπικότητα που κάποτε γινόταν δεκτή στην Καστοριά μετά βαΐων και κλάδων, εμπνέοντας πολιτικά και αισθητικά στο όνομα του… καραμανλισμού. Και να που τώρα ο ίδιος υποστηρίζει πρωτοβουλίες άλλων με πολιτική αγριότητα, βαρβαρότητα, πρωτογονισμό.

Οι αναφορές γίνονται με αφορμή μεταξύ άλλων και τις εκδηλώσεις που πραγματοποίησε η αρμόδια αντιδημαρχία Πολιτισμού (και Διεθνών Σχέσεων!) της Καστοριάς, υπό τον κ. Χρήστο Μουρατίδη. Με την ευκαιρία της επετείου της 11ης Νοεμβρίου. Αλλά σίγουρα και με αφορμή την αναμενόμενη υποδοχή στην Καστοριά, μερίδας των αλλοδαπών που καταφθάνουν στην Ελλάδα, προερχόμενοι από την Μέση Ανατολή, την κεντρική Ασία, την βόρειο Αφρική.

Κατ’ αρχάς θα είναι 309 άτομα λέει, που θα εγκατασταθούν στην Π.Ε. Καστοριάς, μεταξύ των οποίων 100 στην πόλη της Καστοριάς. Αλλά ασφαλώς διόδια δεν θα μπουν και έλεγχος δεν μπορεί να υπάρχει από ένα χρονικό σημείο και μετά.

Στο πλαίσιο των αφορμών για τα σχόλια του σημερινού κύριου άρθρου, περιλαμβάνεται αναπόφευκτα και η κωμικοτραγική αναπαράσταση της απελευθέρωσης της Καστοριάς, στις 10 Νοεμβρίου, που επιστεγάζει το δόγμα της εθνικής μικράς και πτωχής πλην όμως τιμίας Ελλάδος, της τιμίας Καστορίας. Αποδεικνύοντας ότι το κιτς είναι αναπόδραστα συνδεδεμένο με κάθε κακομοιριά.

Αλλά στις αφορμές, για το σημερινό κύριο σχολιασμό περιλαμβάνεται και η ομιλία του υπεύθυνου του "Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης" στον Γράμμο κ. Ραϋμόνδου Αλβανού (καθηγητή, συγγραφέα, ιστορικού) το Σάββατο 2 Νοεμβρίου. Υπό την αιγίδα του Δήμου Καστοριάς, η ομιλία του υπεύθυνου στον Γράμμο, ενταγμένη στις εκδηλώσεις για τα "Ελευθέρια" της πόλης.

Πραγματεύθηκε τον σχηματισμό εθνικής συνείδησης στις Νέες Χώρες (περιλαμβάνεται και η Καστοριά) κυρίως μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και την απελευθέρωσή τους από τους Οθωμανούς. Η ομιλία του στην συνέχεια επαινέθηκε με διθυραμβικά σχόλια από το γραφείο του κ. δημάρχου Καστοριάς ["εδώ"]. Όχι απλώς για το αναφαίρετο δικαίωμα της άποψης και την ελευθερία της ιστορικής έρευνας που είναι απεριόριστη.

Αλλά επειδή εκεί στον Δήμο Καστοριάς, το βρήκαν πολύ καθηλωτικό να τεκμηριώνεται ότι οι Νέες Χώρες όπως και η Καστοριά, απέκτησαν εθνική ελληνική ταυτότητα χάρη... στην επιβολή της Αθήνας και της διοίκησης πιο γενικά.

Χωρίς να αναρωτηθούν αν ο Μακεδονικός Αγώνας ή οι Βαλκανικοί Πόλεμοι μπορούν να τεκμηριώσουν τον αντίλογο ότι οι εξελίξεις διαμορφώθηκαν πρωτίστως από την ανάγκη της αυτοδιάθεσης.




Αλλά επειδή εκεί στον Δήμο Καστοριάς, το βρήκαν πολύ καθηλωτικό  να τεκμηριώνεται ότι οι Νέες Χώρες όπως και η Καστοριά, απέκτησαν εθνική ελληνική ταυτότητα χάρη... στην επιβολή της Αθήνας και της διοίκησης πιο γενικά. Χωρίς να αναρωτηθούν αν ο Μακεδονικός Αγώνας ή οι Βαλκανικοί Πόλεμοι μπορούν να τεκμηριώσουν τον αντίλογο ότι οι εξελίξεις διαμορφώθηκαν πρωτίστως από την ανάγκη της αυτοδιάθεσης.




Καλώς ενθουσιάστηκαν, εκεί στον Δήμο Καστοριάς, εάν πράγματι συνειδητοποιούν ότι επακόλουθο σ’ αυτές τις προσεγγίσεις και αναλύσεις είναι το θεώρημα ότι στην Μακεδονία και την Θράκη, στην πλειοψηφία τουλάχιστον υπήρχε ένα ασύντακτο ανθρώπινο σκηνικό. Χωρίς σαφή εθνική συνείδηση, άρα και ταυτότητα. Που σμιλεύτηκε εκόν ή άκον να αποκτήσει την ελληνική εθνική ταυτότητα και αυτή να κυριαρχήσει.

Προέκταση αυτής της απλουστευτικής συλλογιστικής —που ασφαλώς δεν αφορά την συγκεκριμένη ομιλία— είναι ότι τελικά Έλληνας δεν γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι. Την ίδια στιγμή, ένα παράξενο θαύμα: Όλοι οι άλλοι γύρω, ανήκουν στα έθνη τους: Αλβανοί, Σλάβοι, Βούλγαροι, Τούρκοι, μέχρι και "Μακεδόνες". Μόνο οι Έλληνες εξαφανίστηκαν ή αφομοιώθηκαν.

Στον αντίποδα της μικράς, πτωχής αλλά και τιμίας Ελλάδος, συμπαγούς και εθνικά ομοιογενούς, και ιδιαίτερα σε μη ομαλές περιόδους, πράγματι εκδηλώθηκε με τραγικές συνέπειες και ένας μεγαλοϊδετισμός, όπως και μια εσωστρέφεια εθνικιστικών ακροτήτων. Που είχε αρκετά γραφικά χαρακτηριστικά, που πάντως δεν αντιπροσωπεύουν τους Έλληνες.

Αυτά επαναλαμβάνονται και διαιωνίζονται. Αλλά και πληρώνονται ακριβά. Η άρνηση της πραγματικότητας και του διεθνούς περιβάλλοντος είναι το ίδιο στρεβλή με την αντίληψη ότι οι Μακεδονομάχοι δεν είχαν ταυτότητα. Και ότι η ελληνική εθνική ταυτότητα στις Νέες Χώρες είναι κατά κάποιο τρόπο κρατική κατασκευή.

Μέσα από αυτές τις αντιφάσεις, η Ελλάδα προσπαθεί να εξασφαλίσει την κυριαρχία και την ασφάλειά της. Στον αντίποδα της ισοπεδωτικής αντίληψης ότι η Μακεδονία ήταν μόνο πολυεθνική σαλάτα, οι διαμαρτυρίες για την κατάργηση της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες, δεν εξέφρασαν απλά μια υστερία της ιστορίας. Σήμερα που εκδίδονται οι νέες ταυτότητες χωρίς το θρήσκευμα, κανείς δεν υποστηρίζει ότι αφελληνίστηκαν οι Έλληνες από αυτή την αιτία. Αλλά το αίσθημα της απειλής και του κινδύνου για τον Ελληνισμό, εμπνέει ακρότητες.

Πιο κοντά στις μέρες μας η αγριότητα της εκδήλωσης "μπάρμπεκιου" είναι στην βάση της, συγγενής εκδήλωση. Δεν μπορεί πάντως να εκφράζει τον ελληνικό λαό, ούτε τον ελληνισμό. Ούτε οι κατάρες, οι ύβρεις κατά των ανεπιθύμητων επισκεπτών φυσικά που μοιάζουν μεσαιωνικές. Ακριβώς τα ίδια ισχύουν για τους βίαιους προπηλακισμούς που υπέστη —με πάλι παρόντα τον κ. Παναγιώτη Ψωμιάδη— ο τέως δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Ι. Μπουτάρης, για όσα τόλμησε να εκφράσει σχετικά με το "μακεδονικό".



Mathimata ethnikis taftotitas apo ton Dimo Kastorias
ΟΔΟΣ 28.11.2019 | 1011 | σελ. 4
Άννα Ραδηνή, 12ος αιώνας, ναός Αγίων Αναργύρων Καστοριά.



Έτσι, παρ’ ότι στα Διαβατά είχαν κάθε δικαίωμα να χαρούν το χοιρινό και το ποτό τους, η αισθητική τους και η σκοπιμότητά τους και η παρουσία υποστηρικτών τους, ωθεί κάθε σκεπτόμενο να υποστηρίξει τον φιλοξενούμενο μουσουλμάνο, τον αλλογενή, τον αλλόθρησκο. Είναι ανεπιθύμητο
να ταυτίζεσαι με όλο αυτό τον συρφετό και την μισαλλοδοξία.

Όμως από την ανάγκη να υπερασπιστεί κάποιος την εκλογίκευση, την ελευθερία της ιστορικής έρευνας και έκφρασης, της απορρόφησης των ακροτήτων και εθνικιστικών ρευμάτων, ως το σημείο να ισοπεδώνονται τα πάντα, και όλοι να μπαίνουν στο ίδιο ζύγι, σε μια διαδικασία προσέγγισης που παραπέμπει σε αριστερή ανάγνωση με περίσσευμα αναθεωρητισμού, αυτοκριτικής και αυστηρότητας αποκλειστικώς της Ελλάδας με όλα τα λάθη της, υπάρχει κάποια απόσταση.

Αυτά αφορούν τον Δήμο Καστοριάς. Που από την μια οργάνωνε το κιτς της αναπαράστασης και από την άλλη χαιρόταν που δεν έκανε το αβγό την κότα. Αλλά η κότα το αβγό.

Η ιστορική ανάλυση που διοργάνωσε για την 11η Νοεμβρίου και χειροκροτεί με θαυμασμό ο Δήμος Καστοριάς, σημαίνει κατ’ επέκταση, ότι με κατάλληλους χειρισμούς και την προετοιμασία της ελληνικής κοινής γνώμης, ελληνική εθνική ταυτότητα μπορούν να προσλάβουν και οι δεκάδες χιλιάδες φιλοξενούμενοι, πρόσφυγες, φυγάδες, μετανάστες. Αλλοδαποί και κυρίως μουσουλμάνοι που καταφθάνουν στην χώρα.

Με την διαφορά ότι η προσέγγιση αυτή, πάσχει. Πρώτον, διότι δεν ρωτήθηκαν οι Έλληνες "ιθαγενείς" αν το επιθυμούν. Δεύτερον, διότι είναι το ίδιο ρατσιστικό να επιδιώκεις να αφομοιώσεις ξένο, ιδίως εάν δεν το επιθυμεί ο ίδιος. Τρίτον, διότι εξαντλείς την προσέγγιση της συμβίωσης στην βάση των ομοιοτήτων και όχι των διαφορετικοτήτων. Ο αμερικανικός λαός έχει συνεκτική εθνική συνείδηση, οργανωμένη στην διαφορετικότητα.

Οι "Ενωμένοι Μακεδόνες" της ιστορίας με το "μπάρμπεκιου" των Διαβατών, αποτελούν την κοινωνική πρώτη εύφλεκτη ύλη της περιοχής και αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να προβληματίζει, τόσο τις πολιτικές αρχές, όσο και την επιστημονική ανάλυση. Η διαχείρισή του απαιτεί την προσχώρηση, για τις ανάγκες της κατανόησης, σε σκοτεινούς δρόμους σκέψης.

Το αίσθημα μιας δεδομένης υπεροχής, που προκαλείται ιδίως από το θρήσκευμα και κυρίως το δόγμα, έχει σκοτεινές πλευρές. Όμως και η προοπτική μιας Ελλάδας ξέφραγο αμπέλι, ή υπό την επικυριαρχία της Τουρκίας να ρυθμίζει τις "ροές" δεν είναι ό,τι καλύτερο. Πόσο μάλλον που σύμφωνα με την ίδια θεωρητική κατασκευή, όπως συντέθηκε η εθνική ταυτότητα, με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσε δυνητικά να διαλυθεί.



Αθανάσιος Χριστόπουλος και Μακεδονία
ΟΔΟΣ 28.11.2019 | 1011 | σελ. 5
Αθανάσιος Χριστόπουλος (1772-1847)



Έτσι, η εκ μέρους του Δήμου Καστοριάς έμμεση επιδοκιμασία της θεωρίας (όχι απλά της απόλυτης ελευθερίας στην ιστορική ανάλυση) ότι πίσω στον χρόνο, η απελευθέρωση της Καστοριάς δεν ήταν αποτέλεσμα της εθνικής συνείδησης και αυτογνωσίας, και ότι η ελληνική εθνική συνείδηση δεν ήταν προϋπόθεση για τους αγώνες της απελευθέρωσης· και δεν ήταν αυτή που εν συνεχεία με τους μοχλούς προπαγάνδας, πειθούς ή καταπίεσης (διοίκηση, εκκλησία, παιδεία), τόνωσαν βεβαίως αλλά δεν σχημάτισαν την εθνική ταυτότητα, δεν δικαιολογείται. Παρά μόνο στο επίπεδο της γκάφας.

Ενδέχεται ειδικές κατηγορίες ή ομάδες πληθυσμών κάποια στιγμή, πριν την απελευθέρωση, να είχαν αλλοτριωθεί ή αφομοιωθεί, αλλά δεν στέκει να προσεγγίζεται η ιστορική ανάλυση με στοιχεία προκαταβολικής ενοχής και υιοθέτηση της άποψης ότι, δίκιο είχαν όλοι οι υπόλοιποι. Αυτή ακριβώς η διαστρέβλωση οδηγεί στην αντίδραση τύπου Ενωμένων Μακεδόνων του Χοιρινού.

Η Καστοριά, είχε πάντα συνείδηση ελληνική, την οποία διατήρησαν οι κοινές παραδόσεις, η γλώσσα, η συγγένεια, η παιδεία και η εκκλησία. Οι κάτοικοί της ήταν κοσμοπολίτες με ανοικτούς ορίζοντες σε Δύση και Ανατολή και αρμονική συμβίωση με τους Εβραίους, αλλά και τους Μουσουλμάνους. Απλά κάποτε η πολιτεία δεν ήταν συνυφασμένη με την ομοιογένεια.

Όμως οι πρόσφατες ρατσιστικού τύπου αντιδράσεις, σε περιοχές όπως τα Γιαννιτσά κι αλλού, με αφορμή την φιλοξενία δεκάδων ή και χιλιάδων φυγάδων ή μεταναστών, αποκλειστικά των μουσουλμάνων, δείχνει ότι ο εθνικιστικός οίστρος εξακολουθεί πάντα να ενυπάρχει στις μαζικές εκδηλώσεις. Και αυτός πυροδοτείται από την εσωστρέφεια, τον θρησκευτικό φανατισμό, την άγνοια την απροθυμία. Αλλά και την ισοπέδωση του εθνικού μηδενισμού.

Δεν αρκεί η εξήγηση ότι είναι η προπαγάνδα του ελληνικού κράτους που ευθύνεται ηθικά για τις ακρότητες και βαρβαρότητες των αντιδράσεων. Όπως δεν αρκεί η εξ ίσου ρατσιστική αντίληψη ότι λύση είναι η αφομοίωση των φιλοξενούμενων και δη μαζικά.



Ιστορία της Καστοριάς, και μακεδονικό
ΟΔΟΣ 28.11.2019 | 1011 | σελ. 6
Θωμάς Μανδακάσης (1709 – 1796)



Η Καστοριά ενδέχεται να βρεθεί στο επίκεντρο ανάλογων καταστάσεων όπως τα Γιαννιτσά, τα Διαβατά και αλλού. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ούτε η αφαίρεση της ιστορικής ανάλυσης, που ενώ αμφισβητεί την δύναμη της εθνικής ταυτότητας την περιορίζει στους Έλληνες. Ούτε φυσικά οι εκδηλώσεις "αναπαράστασης" της απελευθέρωσης με την ανάδειξη και καθιέρωση του εκάστοτε εκκλησιαστικού παράγοντα ως υπεραρχής.

Όσο άδικη και μισαλλόδοξη είναι η εκδήλωση χοιροφαγίας με οινοποσία για την πρόκληση του φιλοξενούμενου, άλλο τόσο άδικη και ανιστόρητη είναι η "αλήθεια" ορισμένων, ότι η ελληνική εθνική ταυτότητα στην Καστοριά και όλες τις Νέες Χώρες, δεν είναι έμφυτη ή ενδιάθετη, αλλά προϊόν μηχανισμών και συμπτώσεων.

Ειδικά σε πόλεις όπως η Καστοριά, όπου η κυρίαρχη ελληνική συνείδηση προηγήθηκε και του 1821 και ήδη είχε οργανωθεί σε υπαρκτό μέγεθος με συναίσθηση της ανάγκης του για επιβίωση, πολύ πριν δημιουργηθεί η μόδα των εθνικών κρατών.

Κι όμως, ο Δήμος Καστοριάς, άλλα φαίνεται να υποστηρίζει για την εθνική ταυτότητα των Καστοριανών.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Νοεμβρίου 2019, αρ. φύλλου 1011




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ