4.9.19

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



◾ 20.5.2019 υποψήφιος δήμαρχος. Ο ρους της πόλης μας είναι… Γνωστή είναι η φράση: ο ρους της ιστορίας…, κατά τον ρουν της ιστορίας (ρέει, το ρεύμα της ιστορίας). Ο ρους της πόλεως; Ίσως με την έννοια η πορεία, η κατεύθυνση της πόλεως. Ο ρους του πολέμου έκλινε προς τους συμμάχους.

◾ 6.5.2019 Ρωτήθηκα από συμπαθή ιερέα: Στο Ευαγγέλιο η λέξη: λελατομημένον. Είναι μετοχή παρακειμένου του λατομούμαι. Το λατομώ = κόβω και εξάγω τους λίθους (τις πέτρες), εξ ού το λατομείο(ν). Μνημείον λελατομημένον = κατασκευασμένο από πελεκητές λείες πέτρες. Το λατόμημα = πέτρα που κόπηκε σε λατομείο. Ετυμολογία: α’ συνθετικό της αρχαίας λέξεως λάας = πέτρα και β’ συνθετικό τομή, από το ρήμα τέμνω, πέτρες που έρριπταν οι πολεμιστές. Κατά μία εκδοχή από την λέξη και ο λαός, κατά τον μύθο σύμφωνα με τον οποίο οι ριπτόμενες πέτρες γίνονταν άνδρες (άνθρωποι - λαός).

◾ 12.5.2019 α) Σε συζήτηση φίλων είπε ένας: από το λαμβάνω είναι και το λάβαρο(ν). Ατυχής ετυμολογία. Το λάβαρο(ν) από την λατινορωμαική λέξη labarum = ένα είδος σημαίας. Επί Μεγ. Κωνσταντίνου προστέθηκε χριστιανικό σύμβολο (πρβλ Εν τούτω νίκα). β) τοπικός τύπος. Οι Σταυροφόροι κατάλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1204. Καλή η δημοτική, αλλά το κατάλαβαν στον νου και το γλωσσικό αίσθημα του νεοέλληνα είναι: αντιλήφθηκαν (αντελήφθησαν). Πιο ορθό: κατέλαβαν την Πόλη, κυρίευσαν. γ) Κατά την διεξαγωγή της Θείας Λειτουργίας... Το ορθόν: κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας.(Διεξαγωγή διαγωνισμού, διεξαγωγή αγώνων και πολέμων, κλπ). δ) Ας γράφουμε δημοτική. Να μη μας παρασύρει το: αποτελείτο (συχνά διαβάζω τον νοθευμένο αυτόν τύπο), αντί του ορθού: το κράτος απετελείτο, αποτελούνταν. Όπως: το κράτος εξετείνετο, δηλαδή εκτεινόταν.

◾ 12.5.2019 τοπικός τύπος. α) ...περιγράφει διά μακρόν... Αν δεν είναι τυπογραφικό λάθος... Το ορθόν: (καθαρεύουσα) δια μακρών περιγράφει τις περιπέτειες της κράτησής του. Δηλαδή, με πολλές φράσεις, προτάσεις, με εκτεταμένο λόγο. Πρβλ λέγε σύντομα, μη επεκτείνεσαι. Σχετικό: στον προφορικό και κυρίως στον γραπτό λόγο, μιλούμε για μακροπερίοδο: η περίοδος, που αποτελείται από πολλές προτάσεις, κύρια και δευτερεύουσες. β) Την κατηγορία ανθρώπων που θα μπούμε την αποφασίζουμε εμείς. Την κατηγορία, στην οποία θα καταταγούμε, θα ανήκουμε, την αποφασίζουμε εμείς οι ίδιοι.

◾ 20.5.2019 Σε άρθρο διάβασα το αρχαίο ρητό «πολυμαθίη νόον ου διδάσκει». Η λέξη πολυμαθίη (ιωνικός τύπος) η πολυμαθία, στην νεοελληνική απλώς διαφορετική η γραφή: η πολυμάθεια. Οι πολλές γνώσεις δεν κάνουν τον νου μας συνετό, Γι αυτό στην εποχή μας συναντάει καθένας μας ανθρώπους με σπουδές, μεταπτυχιακά, δεύτερο πτυχίο, κλπ, αλλά στη ζωή τους τους βρίσκουμε επίπεδους, ίσως και φελούς, καθώς από την πολυγνωσία γίνονται εγωιστές, προβαίνοντες σε άστοχες ενέργειες και συχνά αποδομητές της κοινωνίας.


Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 16 Μαΐου 2019, αρ. φύλλου 986

1 σχόλιο:

  1. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κύριο Νικηφορίδη για τις αξιόλογες παρατηρήσεις του

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ