ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

◾ 17.3.2019 εφημερίδα «Κ». Παραβιάζει τον ευρωπαϊκό κανονισμό εν πλήρη γνώσει του. Το ορθόν: εν πλήρει γνώσει (υπενθύμιση). Τα τριγενή και δικατάληκτα επίθετα (σιγμόληκτα) της Γ’ κλίσεως (ο,η σαφής, το σαφές, ο, η ειλικρινής, το ειλικρινές, ο,η κλινήρης, το κλινήρες, ο,η ευώδης, το ευώδες, ο,η ουσιώδης, το ουσιώδες και πολλά άλλα όμοια έχουν στην Δοτική ενικού την κατάληξη –ει και στην Αιτιατική –η χωρίς ‘ν’ (!). Τω, τη σαφεί, τόν, τήν σαφή, τον ειλικρινή, την κλινήρη, τον ευώδη (κήπον), τόν ουσιώδη λόγον, το πλήρες κείμενο, το ουσιώδες νόημα, τα συνήθη φαινόμενα, την προφανή αιτία, την πλήρη εικόνα, εν πλήρει γνώσει και συνειδήσει). Είπαμε: την ειλικρινή, τον, την ευπρεπή, χωρίς ‘ν’, να μην γίνεται σύγχυση με τα πρωτόκλιτα της Καθαρεύουσας, π.χ. την καλήν εικόνα, την μαγευτική(ν) Πρωτομαγιά, την διμιουργικήν εργασία(ν).

◾ 22.5.2019 (Ένα μικρό... test.) Βρείτε σύνθετη λέξη ελληνική πολυσύλλαβη (με 14 συλλαβές). Εγώ βρήκα (στην ετικέτα φαρμάκου): (σιδηρόδρομος) αμινογλυκοσυλακετυλοτρανφεράση (!). Αν ήμουν ιατρός θα ήξερα την σύνθεση της καθεμιάς ουσίας του φαρμάκου, το πρόβλημα ήταν στην προφορά της λέξεως...

◾ 17.3.2019 εφημερίδα «Κ». (Προβληματική... αύξηση). Συχνά διορθώνω παρατατικούς ρημάτων Μέσης Φωνής (Μ.Φ.) του τύπου αποτελείτο, συγκροτείτο, αγγέλλετο κ.τ.ό. (Το ορθόν: απετελείτο, συνεκροτείτο, ηγγέλλετο). Τί γίνεται όμως με τον Παρατατικό του Ρημ. οικοδομούμαι; γ΄ ενικό: οικοδομείται (ένας πύργος). Στην εφημερίδα αναφέρεται: η Αγγλία στο νέο σύστημα που οικοδομείτο. Στην Καθαρεύουσα απαραίτητη είναι η αύξηση, που όμως στο οικοδομείτο δεν υπάρχει. Κανονικά έπρεπε να γράψει: ωκοδομείτο (το ω με υπογεγραμμένη), έτσι όμως θα μας θύμιζε πολύ την αρχαία Ελληνική, που σήμερα δεν την μιλούμε. Γι’ αυτό προϊδέασα: προβληματική... αύξηση. Συνεπώς θα παραμείνει οικοδομείτο ή οικοδομούνταν (κατ’ οικονομίαν), διότι: οικοδομούνταν, παίζονταν, ζητούνταν είναι γ΄πληθυντικό πρόσωπο.

◾ 25.2.2019 Ρωμιός – Ρωμανία. Επί του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Καρακάλα (αρχές 3ου αιώνα;) οι Έλληνες πήραν το δικαίωμα και την ονομασία: ρωμαίος πολίτης. Γι’ αυτό οι συγγραφείς που αναφέρονται στις απαρχές του Βυζαντινού Κράτους [1] χρησιμοποιούν τον όρο Ρωμανία. Οι Πόντιοι διασώζουν και διατηρούν τον όρο: Η Ρωμανία κι αν επέρασεν, ανθεί και φέρει κι’ άλλον. Επίσης λένε και σήμερα: Ρωμαίοι είμεν, εγώ ρωμαίος είμαι (δηλαδή Έλληνας). Εξ αυτού είναι και ο ρωμιός, οι ρωμιοί.

◾ 25.5.2019 Στην μεγάλη γιορτή της Πεντηκοστής σε λυρικώτατο δοξαστικό οι Άγιοι Πατέρες της Ορθοδοξίας θα ακουσθούν ως «τά πυξία τού Πνεύματος». Στην αρχαία ελληνική το πυξίον είναι η πινακίδα από ξύλο πύξου (δέντρο), πάνω στην οποία ζωγράφιζαν οι Βυζαντινοί. Το πυξίον είναι πινακίδα για γραφή, ένα δελτίο(ν). Η β’ σημασία μας ενδιαφέρει – πυξίον στην εκκλησιαστική γλώσσα κυρίως σημαίνει διαθήκη. Οι πατέρες της εκκλησίας είναι τα πυξία του πνεύματος, δηλαδή η διαθήκη των πιστών Ορθοδόξων. Με το πνευματικό τους έργο άφησαν σ’ εμάς διαθήκη την σταθερή και ακλόνητη πίστη στον Χριστό και την Ορθοδοξία.

[1] Με το διάταγμα των Μεδιολάνων από τον Μέγα Κωνσταντίνο επιβλήθηκε στην ουσία βαθμιαίως ο Χριστιανισμός, που με την επικράτηση και κατίσχυση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πληθυσμού επετεύχθη το θαύμα του ελληνοχριστιανικού Βυζαντινού Κράτους. Ιδού πώς πλάσθηκε ο όρος Ρωμανία.

Ο Γλωσσαμύντωρ

Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 30 Μαΐου 2019, αρ. φύλλου 988