15.9.19

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



◾ 9.5.2019 τοπικός τύπος. Θα είχε ποιοτικότερη(!) διαφήμιση. Το ποιόν έχει διαβάθμιση; Δηλαδή: το επίθετο ποιοτικός δεν έχει παραθετικά.

◾Από τη στιγμή που τίθεται, είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, πρέπει να... Υποψήφιος τίθεται (λέγεται;). Το ορθόν: από τη στιγμή που θέτει υποψηφιότητα ή από τη στιγμή που προτείνεται ως υποψήφιος ή από τη στιγμή που είναι υποψήφιος, κλπ.

◾30.5.2019 τοπικός τύπος. α) Με τους νεοεκλεγέντες βουλευτές των προσεχών εκλογών θα συνεχισθούν οι προσπάθειες για την Καστοριά. Νεοεκλεγέντες δεν είναι από τώρα αλλά μετά την διεξαγωγή των εθνικών εκλογών. Το ορθόν, από την καθαρεύουσα: Με τους εκλεγησομένους βουλευτάς, ή πιο απλά: με τους υποψήφιους βουλευτές που θα αναδειχθούν στις εθνικές εκλογές. β) σεβασμός στις αγωνίες του δεινοπαθούντα συμπολίτη... Και άλλοτε το σχολιάσαμε. Ο δεινοπαθών (κανονικά με περισπωμένη)είναι μετοχή της καθαρευούσης κι έχει τη δικιά της κλίση. Δηλαδή, γενική ενικού: του δεινοπαθούντος. Γι αυτό πιο καλά στην ομιλούμενη: του πολίτη, που δεινοπαθεί σήμερα (και δεινοπάθησε τα 4 τελευταία χρόνια!).

◾30.5.2019 τοπικός τύπος. Ελάτε να επανεκκινήσουμε την Ελλάδα. (Επαν)εκκινώ: ρήμα λόγιο. Στην αρχαία ελληνική σημαίνει διεγείρω. Σήμερα: ξεκινώ, κάνω αρχή σε κάτι. Ποίον ρήμα αναιδώς εξεκίνησας; Ποια λέξη έβγαλες έξω με αναίδεια από το στόμα σου; Από το εξεκίνησα της αρχαίας, η δημοτική με την αποσιώπηση του αρχικού έψιλον δημιούργησε ενεστώτα, δηλαδή το ρήμα ξεκινώ. Τι παρατηρούμε; Λέξεις σύνθετες με α’ συνθετικό την πρόθεση εκ (εξ) έγιναν ξε. εκβάλλω = ξεβγάζω, θα ξεβγάλω, κλπ. εκκόπτω = ξεκόβω. Εν συνεχεία, αυτό το αχώριστο μόριο της δημοτικής ξε «κόλλησε» και σε άλλες αμέτρητες λέξεις. π.χ. ξεκουράζω, ξέθωρος, ξεθάρρεψε, ξεδόντιασμα, ξεβουλώνω και πλείστες άλλες.

Ε. 30.5.2019 τοπικός τύπος. α) Ένας αποτυχών υποψήφιος δήμαρχος αμέσως υπέβαλλε την παραίτησή του. Πολλές φορές το υπεμνήσαμε! Το επίρρημα αμέσως μας παραπέμπει για ενέργεια που έγινε μια φορά και για μια στιγμή. Δηλαδή το ρήμα στον Αόριστο υπέβαλε, να υποβάλει, με ένα λάμδα. Στον Ενεστώτα και Παρατατικό με δύο λάμδα: υποβάλλω, καταβάλλω, διαβάλλω... Τότε, κάθε χρόνο, οι υποψήφιοι υπέβαλλαν αιτήσεις (πράξη με διάρκεια, κατ’ εξακολούθηση, παρατατικός.) Πάντοτε διέβαλλε τους αντιπάλους, ήταν αδιάφορος κάθε φορά ανέβαλλε να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του. β) Ραδιόφωνο Καστοριάς. Να φροντίσουν για να ανατάξει η οικονομία. Το ορθόν: να αναταχθεί η οικονομία (αν συνηθίζεται η φράση από τους οικονομολόγους). Το ανατάσσω (ρήμα λόγιο) = επαναφέρω κάτι στην αρχική του θέση, κατάσταση. Ανάταξη των δεδομένων.

◾30.5.2019 τοπικός τύπος. φροντίδα να πάμε μπροστά την Καστοριά. Εύκολη, απλοϊκή λέξη, ρήμα, να πάμε. Το πάω, πηγαίνω, θεραπεία για πάσαν... νόσον: (για πόσες περιπτώσεις!) πάω περίπατο, σε γάμο, πάει καιρός, πάμε τώρα στην ιστορία, πήγαινε στο 1940, δε σου πάει αυτό, πάω με λεωφορείο, πήγαινε στο καλό, πηγαίνει στο Γ’ έτος της Ιατρικής, πώς πάει ό ήχος του πλάγιου α’, το πάει να πει αυτό κ.ά. αντί των ορθών: φροντίδα να οδηγήσουμε, να κατευθύνουμε την Καστοριά μπροστά, βγαίνω για περίπατο, έχει περάσει (διέλθει) πολύς καιρός, ας ανατρέξουμε τώρα στην Ιστορία, θυμήσου το 1940, δε σου ταιριάζει αυτό το φόρεμα, κινούμαι με λεωφορείο και φθάνω τον προορισμό μου, δεν σου αρμόζει αυτή η συμπεριφορά, φοιτά στο Γ’ έτος, ας χαθεί κι αυτό, πώς ψάλλεται ο ήχος πλάγιος α’, τι σημαίνει, κ.ά.


Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Ιουνίου 2019, αρ. φύλλου 989

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ