Η Άννα Παπαδοπούλου-Μελά πιθανότατα είχε με τον Γ. Καραβαγγέλη και αρκετές ακόμα συναντήσεις: στη Σμύρνη, στην Πόλη και στην Κεντρική Ευρώπη -πιθανότατα στην Βιέννη. Την συνδέει μ’ αυτόν ευγνωμοσύνη και ένα αίσθημα παντοτινής οφειλής. Δεν λησμονεί πως την κηδεία του αδερφού της Παύλου μόνος ο Καραβαγγέλης με προσωπικό κίνδυνο και πολλές προφυλάξεις τέλεσε στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Καστοριάς. Κανένας άλλος τόσο στενά δεμένος με το όραμα και τα ιδανικά του Παύλου δεν τον συνόδεψε την στερνή εκείνη ώρα πολύ δε περισσότερο κανένας από τους συγγενείς του. Αυτά συχνά τα αναθυμάται επί πολλά χρόνια η ΑΠΜ.
Στην επιστολή -που απόσπασμά της ακολουθεί- του εκμυστηρεύεται ότι έχει ακούσει να «κυκλοφορεί» για εκείνον. Κατά την περίοδο αυτήν ο Γερμανός Καραβαγγέλης προαλείφεται ως ο καταλληλότερος και επικρατέστερος για το χρίσμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Ωστόσο ο φατριασμός της συγκεκριμένης χρονικής συγκυρίας θα φέρει στη θέση του Πατριάρχη τον Μελέτιο Μεταξάκη [γνωστό και ως «Βενιζέλο με ράσα» - που θα εκλεγεί το 1921 και θα παραιτηθεί το 1923].
Στη επιστολή γίνεται περισσότερο από σαφές ότι η ΑΠΜ πληροφορεί τον ΓΚ πως οι φήμες τον θέλουν ως αμφιταλαντευόμενο [«αμφίβολον»] Βενιζελικό αλλά καθόλου δεν γίνεται καθαρό αν τον νουθετεί να εκδηλωθεί και δημοσίως για τις … «ακριβείς» πεποιθήσεις του. Η ίδια πάντως ανήκει από καιρό στο «βενιζελικό στρατόπεδο». Του λέει μάλιστα πως ο, επιστήθιος φίλος του και συμμαθητής του στη Χάλκη -και σύντομα «μαρτυρικός»- Χρυσόστομος Σμύρνης, ήδη έχει αλλάξει στάση [διφορούμενο αν εννοεί πως δεν στηρίζει πια την υποψηφιότητα του ΓΚ για το Χρίσμα του Πατριάρχη ή εάν ανήκει στην «φιλοβασιλική» πλέον παράταξη].
Ο Καραβαγγέλης μετά από την αποτυχία του να εκλεγεί στη θέση του Πατριάρχη οδεύει προς Αθήνα με πανταχόθεν φημολογούμενη την αναγόρευσή του σε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος. Αυτό φυσικά δεν θα συμβεί. Θα αναλάβει να ποιμάνει για ένα χρόνο περίπου την Μητρόπολη Ιωαννίνων και από εκεί θα αποσταλεί ως Έξαρχος Κεντρικής Ευρώπης και Αμάσειας [τον «τόπο εξορίας του» όπως συνήθιζε να λέει] μέχρι το 1935 που θα πεθάνει αιφνίδια πικραμένος και οικτρά απογοητευμένος από την Ελλάδα [1].
Σεβασμιώτατε,
[...] Σας στέλλω το μικρό μου ημερολόγιο εις ανάμνησιν της συναντήσεώς μας στην Πόλι των ονείρων μας. Σας ευχαριστώ πολύ δια τα σιγαρέττα και γλυκά που με εφοδιάζετε. Τώρα, επειδή με καταλάβατε ειλικρινή, έχω καθήκον να σας το αποδείξω, διότι σας αγαπώ και σας και την αγαπητή αδελφή σας, διότι είστε οι μόνοι χριστιανοί που δια τελευταίαν φοράν είδατε τον Παύλο μας. Λοιπόν ιδού τι συμβαίνει. Ξεύρω πως είναι κακία, διότι αν ήτο αληθές η ανεψιά μου θα διπλασίαζε την προς Υμάς αγάπη της. Δεν ηύρα κατάλληλον στιγμήν την τελευταία βραδιά να σας μιλήσω, δεν ήμασταν μόνοι. Σας θεωρούν αμφίβολον βενιζελικόν, βλέπετε σας το λέγω εν πλήρει ειλικρινεία […]
Περισσότερα επ’ αυτού του ζητήματος δεν έχω να προσθέσω. Σφοδρότατα δυσηρεστήθην εις Σμύρνην, όταν έμαθα τα σκέψεις του Πατριαρχείου δια την υποψηφιότητα του Θρόνου. Με λύπησε και σκέφθηκα πως έιναι καθήκον να σας ειδοποιήσω δια την απογοήτευσι που ακουσίως θα δοκιμάσητε. Είσθε ο μόνος ενδεδειγμένος […], πρέπει παντί σθένει να διαψεύσητε την κυκλοφορούσαν είδησιν. Μη με παρεξηγήτε, Σεβασμιώτατε, που σας γράφω με τον τρόπον αυτόν, σας αγαπώ, σας εκτιμώ, θέλω να σας βλέπω να στέκεσθε ψηλά, όχι εκεί που θέλουν μερικοί επιτήδειοι να σας κατεβάσουν και παρασύρουν στον βόρβορον της πολιτικής των. Όπως είναι αγνή, εύμορφη η μορφή σας εν τη επιβλητικότητί της, έτσι θέλει είναι η καρδιά και αισθήματά σας. Θέλω σεις ο ίδιος με την χαρακτηρίζουσα επιβλητικότητά σας να πατήσετε το πόδι σας. Ξεύρετε πως ο Σμύρνης άλλαξε φρονήματα; Διότι η σημερινή κυβέρνησις, εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης δια τας υπηρεσίας που πρόσφερε στην Πατρίδα, του δώρισε αυτοκίνητο; […]
Σύνταξη-επιμέλεια: Νώντας Τσίγκας
1. Η πίκρα του Καραβαγγέλη για την πορεία της εκκλησιαστικής του σταδιοδρομίας αποτυπώθηκε στη διαθήκη του: "Η κηδεία μου θα γίνει στο Ναό του Αγίου Γεωργίου Καρύτση με ένα μόνο ιερέα, χωρίς διάκονο. Δεν δέχομαι δε στην κηδεία μου ούτε αντιπρόσωπο του κράτους, ούτε της εκκλησίας, εάν τυχόν ήθελαν αναμνησθή μετά θανάτου τας εθνικάς μου υπηρεσίας. Δεν χρεωστώ εις κανένα ουδέ οβολόν, εις το Έθνος προσέφερα ό,τι ήτο δυνατόν ως Ιεράρχης του '21...". Βασίλης Γούναρης «Ο Μητροπολίτης των εμπερίστατων», Εφημερίδα Μακεδονία [αφιέρωμα στα πλαίσια έκθεσης στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα για τον Γερμανό Καραβαγγέλη στις 10 Οκτωβρίου 2010].
Φωτογραφία της Άννας Παπαδοπούλου-Μελά και του Γερμανού Καραβαγγέλη σε μια από τις τελευταίες τους συναντήσεις (πιθανότατα στην Ευρώπη κατά τη δεκαετία του ’40 λίγα χρόνια πριν από τον θάνατο και των δυο. Ο ΓΚ πεθαίνει το 1935 ή δε ΑΠΜ το 1938).
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 14 Ιουλίου 2016, αρ. φύλλου 844
Σχετικά:
- ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: «Τo Καστοριανό σημειωματάρι» της Άννας Παπαδοπούλου-Μελά [Ι]
- ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: «Τo Καστοριανό σημειωματάρι» της Άννας Παπαδοπούλου-Μελά [ΙΙ]
- ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: «Τo Καστοριανό σημειωματάρι» της Άννας Παπαδοπούλου-Μελά [ΙIΙ]
- Τα βιβλία
- Η... τύχη του Σανατορίου «Μάννα»
- Οι ταφές του Παύλου Μελά
- Παυλάκης
- ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: Επιστολή... «εν βία»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.