ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

 Α. 7.6.2018 (τοπικός τύπος) α) Ευχαριστίες στον πολυσχιδή επόπτη, κύριο ...Το επίθετο: ο, η πολυσχιδής, το πολυσχιδές χρησιμοποιείται για έννοιες – πράγματα, όχι πρόσωπα. Είχε ο Ρήγας Φεραίος, ή Βελεστινλής, πολυσχιδή δράση για την απελευθέρωση του Γένους, αλλά ευχαριστώ τον επόπτη, κύριο... Ψ. ως πολύπλευρο και δραστήριο άνθρωπο. (το β’ συνθετικό της λέξης πολυσχιδής είναι από το ρήμα σχίζω). β) Την ημέρα σκλήρυνσης κατά πλάκας (επειδή η μέρα δεν ... παθαίνει σκλήρυνση), πληρέστερη η φράση θα ήταν: Την καθιερωμένη ημέρα για το θέμα: «Σκλήρυνση κατά πλάκας»...

Β. 7.6.2018 τοπικός τύπος. Ο νοών νοείτο(!). Αρχαία διατύπωση. Το ορθόν: νοείτω (η προστακτική των ρημάτων της αρχαίας σε –έω, -ώ , ποιέω, -ώ). Σύ ποίει, ούτος ποιείτω, σύ νόει, ούτος νοείτω. Επ’ ευκαιρία: ο Απόστολός Παύλος προς Τιμόθεον (;): Νόει, ά λέγω = να βάζεις καλά στο νου σου αυτά που σου λέω.

Γ. 7.6.2018 τοπικός τύπος. α) Δεν θα μπορούσαμε να είμαστε αδιάφοροι σε μια τέτοια πρόκληση. (Το να είναι κανείς αδιάφορος δε σημαίνει ότι μπορεί ή δεν μπορεί, δύναται να, ή δεν δύναται, αλλά απλώς είναι η φύση του, ανενεργός). Καλύτερα: Δεν ήταν δυνατό για μας να φανούμε, να είμαστε αδιάφοροι, δε θα επιτρέπαμε στον εαυτό μας να είμαστε αδιάφοροι... β) Σε συνεργασία με τους επικεφαλείς(!). Δεν είναι μία λέξη, όπως ο αληθής, ο ειλικρινής, ο σαφής, αλλά είναι κατάλοιπο – στερεότυπο της καθαρεύουσας: Ο επί (της) κεφαλής... δηλαδή αυτός που είναι στην κορυφή της ομάδας, της οργανώσεως, της μονάδος στρατού, κλπ. Στην χρήση αλλάζει μόνο το άρθρο: ο, η, τον, οι, τους επί κεφαλής. (το απαράδεκτο είναι η τάση να τα απλοποιούν όλα. Έτσι ανοήτως το γράφουν οι ... εκσυγχρονιστές της γλώσσας, ο επικεφαλής ως μία λέξη). Τα ξίφη των επί κεφαλής αξιωματικών... βρίσκονται στο πολεμικό μουσείο. Ο επί κεφαλής = ο αρχηγός, ο ηγέτης, ο ιθύνων (ο πρώτος, για αυτό και αρμόδιος).

Δ. 7.6.2018 τοπικός τύπος. α) Οι αναγνώστες έθεταν απορίες. Η συνήθης φράση: θέτω, θέτομε ερώτημα, τίθεται, ετέθη ερώτημα. Όμως θέτω απορία, λέγεται; Καλύτερα: εκφράζουν απορίες, διατυπώνουν απορίες. β) Η ευχή όλων, όσοι παρευρέθηκαν. Ο τύπος του ρήματος,, όπως είναι γραμμένο το ρήμα μισό καθαρεύουσα: ευρεθη-, ενεστώς εγώ ευρίσκομαι, παθητ. αόρ. ευρέθη, ευρέθησαν, το άλλο μισό δημοτική: (ευρέθη)καν, όπως χάθηκαν, αντί εχάθησαν. Συνεπώς, παρευρέθησαν (παρευρίσκομαι) ή παραβρέθηκαν (βρίσκομαι). Και τα δύο νόμιμα και ωραία.

Ε. 4.6.2018 (από ερώτηση φίλου) Το ίνδαλμα είναι αρχαία λέξη και σημαίνει μορφή, ομοίωμα, εικόνα φανταστική. Το ίνδαλμα του Σωκράτους και σήμερα συγκινεί τους φιλοσοφούντας. Τα ινδάλματα, τόσο του Θ. Κολοκοτρώνη, όσο και του Ιω. Καποδίστρια, μας εμπνέουν σήμερα... Σχετική και η λέξη το απείκασμα = το ομοίωμα, το απεικόνισμα (από το αρχαίο ρήμα απεικάζω = σχεδιάζω κάτι σε μια επιφάνεια, αλλά πώς; Μιμούμενος το πρωτότυπο, ζωγραφίζω, απεικονίζω και άλλες σημασίες).

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 14 Ιουνίου 2018, αρ. φύλλου 940