31.1.20

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου…


Ioulia Biba
Ιουλία Μπίμπα, η δασκάλα του Κατηχητικού που ανατίναξε τους προδότες πληρώνοντάς το με το κεφάλι της.

«Νομίζω πως πρέπει να καλλιεργούμε στα παιδιά μας το θυσιαστικό φρόνημα. Όχι μόνο για να έχουν τη νοοτροπία του νικητή σε κάθε τους αγώνα και προσπάθεια-και για άλλους λόγους. Πρώτα-πρώτα για να μάθουν να ξεχωρίζουν τους πραγματικούς φίλους στη ζωή. Γιατί τον πραγματικό φίλο μόνο εκεί τον καταλαβαίνεις. Όταν είναι διατεθειμένος να θυσιάσει ένα κομμάτι από το δικό του συμφέρον για σένα. Όπως κι αν μεταφράζεται αυτό, σύμφωνα με τις δυνατότητές του και τις συνθήκες. 

[...] Αλλά και για έναν ακόμα λόγο είναι το θυσιαστικό φρόνημα πολύ σημαντικό για τον άνθρωπο. Για να έχει στη βιοτή του εσωτερική ηρεμία και γαλήνη. Το θυσιαστικό φρόνημα είναι η πεμπτουσία του "αγαπάτε αλλήλους". Η πεμπτουσία της καθημερινής προσφοράς στον συνάνθρωπο. Κι αυτή είναι που γεμίζει το μέσα σου με μια όμορφη συναισθηματική αυτάρκεια και ασφάλεια. Ακούω αυτό που λένε συνέχεια πολλοί στις μέρες μας: "έχω μέσα μου ένα κενό". Τρέχει πολύς κόσμος στις ψυχαναλύσεις και ψάχνει να βρει τρόπους για να το γεμίσει αυτό το κενό. Πασχίζει να το γεμίσει με διασκεδάσεις, ηδονές και απολαύσεις διάφορες. Προσπαθεί να το γεμίσει με περισσότερο χρήμα, με αποκτήματα υλικά. Βλέπεις τον άλλον να έχει 40 δις και να χτυπιέται να τα κάνει 41. Για να γεμίσει το "κενό". Μα αυτό το κενό δε γεμίζει έτσι. Είναι σαν μαύρη τρύπα, βαρέλι άπατο, ο πίθος των Δαναΐδων. Δεν γεμίζει ποτέ.

»Κάντε μια μικρή θυσία από τον χρόνο σας και τη βολή σας την καθημερινή. Μοιραστείτε λίγη από τη χαρά του αδερφού σας, απαλύνετε με λίγα λόγια καρδιακά τη λύπη του. Δώστε του λίγη χαρά με όποιον τρόπο το μπορείτε. Κάντε τον να νιώσει λίγο σημαντικός. Τονώστε του την αυτοπεποίθηση. Κόψτε λίγο από το δικό σας θέλημα και το συμφέρον για χάρη του. Θα δείτε τότε πού πάει αυτό το «κενό». Κάντε το. Και πετάξτε τότε με τα φτερά της Νίκης». 

Αυτά τόλμησε να γράψει ο Θεόφιλος Πουταχίδης στο βιβλίο του "Σαν Παλιόψαθα των Εθνών", εκδ. Ινφογνώμων , σε μια εποχή όπου κυριαρχεί ο ατομικισμός και η φιλαυτία. Το θυμήθηκα έντονα καθώς πλησιάζει η 28η Οκτωβρίου και πάλι. Το θυμήθηκα καθώς, ανακατεύοντας το αρχείο μου, συναντήθηκα με μορφές που θα ‘λεγε κανείς πως στην ούγια της Ιστορίας έχουν καταγραφεί, με πρόσωπα που οι ιστορίες τους μοιάζουν με τα ψιλά γράμματα που μας λένε να προσέχουμε στα συμβόλαια: εκεί κρύβονται εξόχως σημαντικά στοιχεία κι ας επιμένουμε εμείς να εστιάζουμε στα μεγάλα ονόματα παντού και πάντα.

Να σας συστήσω θα ‘θελα φέτος μια Ελληνίδα δασκάλα άγνωστη στους περισσότερους. Ιουλία Μπίμπα το όνομά της και ήταν δασκάλα Κατηχητικού. Μικρασιατικής καταγωγής, γεννημένη και μεγαλωμένη στη Σάμο, από φτωχή οικογένεια, η Ιουλία στα 20 της χρόνια έρχεται στην Αθήνα, αναζητώντας καλύτερη τύχη. Διψώντας για μόρφωση, δουλεύει ως υπηρέτρια, αλλά διαβάζει πολύ και κάνει κατηχητικό σε παιδιά. Στη διάρκεια της Κατοχής οργανώνεται στην Αντίσταση , οι εκρηκτικοί μηχανισμοί διάφορων σαμποτάζ συναρμολογούνται στο υπόγειο του δικού της σπιτιού. Τον Σεπτέμβριο του 1942, μετά από πετυχημένη αντιστασιακή πράξη στην Αθήνα, που θεωρήθηκε ως το πρώτο και μεγαλύτερο σαμποτάζ στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη, η ίδια και όλοι οι πρωτεργάτες του συλλαμβάνονται μετά από προδοσία, φυλακίζονται και εκτελούνται. Η Ιουλία Μπίμπα εκτελείται σε ηλικία μόλις 32 χρόνων, για να μείνει αφανής ως πρόσφατα, οπότε, με αφορμή εκπομπή συνδρομητικού καναλιού, έγινε γνωστή σε όσους είχαν την τύχη να την παρακολουθήσουν.

Πριν φύγουμε από την Αθήνα, να αναφερθούμε σε 3 ήρωες, μια φοιτήτρια της Φιλοσοφικής, έναν καθολικό ιερέα και μια καθολική μοναχή, που έσωσαν τις τρεις αδερφές Κοέν από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Η φοιτήτρια Ελένη Τουμπακάρη «δεν φοβήθηκε, έγινε η δεύτερη μητέρα μας», λένε οι τρεις αδερφές, των οποίων οι γονείς στάλθηκαν αργότερα στο Άουσβιτς. Ο καθολικός ιερέας Χρυσόστομος Βασιλείου είχε γεννηθεί το 1912 στην Κων/πολη, έχασε από μικρός τον πατέρα και τα δυο αδέρφια του κι ήρθε στην Αθήνα. Κούτσαινε και γι’αυτό δεν μπόρεσε να πάει να πολεμήσει, όπως ήθελε. Εντάχθηκε όμως στην Αντίσταση, μετέφερε ασυρμάτους και οπλισμό και μεσολαβούσε για να φυγαδευτούν όσοι κινδύνευαν. Ο π. Χαράλαμπος παρέπεμψε τις αδερφές Κοέν στην Ελένη Τουμπακάρη, για να καταφύγουν στη συνέχεια στην ελληνογαλλική σχολή "Άγιος Ιωσήφ", όπου βρέθηκαν υπό την φροντίδα της νεαρής μοναχής Ζερμαίν ντι Καρμέλ. Τα τρία κορίτσια σώθηκαν τελικά και μιλούν ακόμη για τους ανθρώπους που τις προστάτεψαν αψηφώντας κάθε κίνδυνο. Και προχωράμε:


Ντρίτα Τζιόμο
Ντρίτα Τζιόμο

Τον περασμένο Μάιο βραβεύτηκε στη Θεσσαλονίκη από το Ιταλικό κράτος (!) η Ελληνοϊταλίδα Ντρίτα Τζιόμο, χάρη στην οποία σώθηκαν στη διάρκεια της Κατοχής εκατοντάδες άνθρωποι. Η Ντρίτα Τζιόμο, μόλις είκοσι χρόνων, με πατέρα από τα Ζαγοροχώρια και μάνα Ιταλίδα, πλαστογραφούσε κάτω από τη μύτη των Γερμανών, υπό την καθοδήγηση του τότε προξένου της Ιταλίας Γουέλφο Ζαμπόνι, προσωπικά έγγραφα Εβραίων της Θεσ/νίκης, εμφανίζοντάς τους σαν ιταλικής καταγωγής, για να γλιτώσουν το Άουσβιτς. Η ίδια, μόλις κατάλαβε πως οι Γερμανοί θα την συλλάμβαναν, διέφυγε με την οικογένειά της στην Αλβανία, όπου εγκλωβίστηκε για 45 ολόκληρα χρόνια και απ’ όπου κατάφερε να φύγει, επιστρέφοντας στη Θεσ/νίκη μόλις το 1991!

Οι πρωταγωνιστές σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, λοιπόν, υπήρξαν άνθρωποι με έντονο αυτοθυσιαστικό πνεύμα, κάτι που διόλου δε συνηθίζεται σήμερα. Δυστυχώς, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, οι πιο πολλοί από εμάς τους σημερινούς ανθρώπους μοιάζουμε μάλλον με τον "λογιστή του Άουσβιτς", τον Όσκαρ Γκρένινγκ, που μόλις το 2015 κρίθηκε ένοχος για συνεργασία σε χιλιάδες φόνους και καταδικάστηκε γιατί «η σιωπή του αποτέλεσε συνενοχή». Ήξερε, βλέπετε, τι συνέβαινε στους θαλάμους αερίων, επέλεξε όμως να αδιαφορήσει. Στη δίκη του παραδέχτηκε: «Ακόμη κι αν δεν έχω ανάμειξη στους φόνους, η δράση μου συνέβαλε στη λειτουργία του Άουσβιτς. Το γνωρίζω πλέον» και μακάρι τα λόγια του να γίνουν οδηγός όλων αυτών που, όταν γίνονται μάρτυρες κάποιας αδικίας που συντελείται εμπρός τους, επιλέγουν να σιωπήσουν, γιατί αυτό τους συμφέρει. Ή νομίζουν πως τους συμφέρει.

Και, καθώς, ευτυχέστατα, το ενδιαφέρον για την Ιστορία παραμένει ζωντανό, η έρευνα φέρνει στην επιφάνεια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που ως τώρα βρίσκονταν στην αφάνεια. Ακριβώς όπως "ο πόλεμος των σημαιών κατά την Γερμανική Κατοχή", μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία όπου πρωταγωνιστούν παιδιά από τη γειτονική μας -και πολυαγαπημένη μου- Φλώρινα, η οποία δημοσιεύτηκε από τον Δ.Μεκάση στη Φωνή της Φλωρίνης (Απρ 2019) και συνοπτικά έχει ως εξής:

Τρομοκρατημένοι οι Φλωρινιώτες κυρίως από τους Βουλγάρους, αφού τον Αύγουστο του 1941 εμφανίζεται στην περιοχή ο γνωστός ανθέλληνας Άντον Κάλτσεφ, που με σύνθημα «Κάντε σώβρακα τις ελληνικές σημαίες» αναστατώνει φοβερά τον τόπο. Κι ενώ φοβούνται οι κάτοικοι να υψώσουν τις ελληνικές σημαίες έξω από τα σπίτια τους, ξεκινά ένα κύμα δυναμικής αντίδρασης πρώτα από τα παιδιά που έπαιζαν στον προσφυγικό συνοικισμό της πόλης κι έπειτα κι από άλλες ομάδες παιδιών της πόλης, που κόβουν κορμούς από ίσια λευκάδια της περιοχής, τα μετατρέπουν σε κοντάρια για τις σημαίες, τα καρφώνουν σε καλά διαλεγμένα σημεία -τη μία την έβλεπε ολόκληρη η πόλη- και, από το 1941 ήδη, καθημερινά ένα άγημα παιδιών με ξύλινα όπλα και μια σάλπιγγα έκαναν έπαρση το πρωί και υποστολή το βράδυ, άλλοτε πάλι παρουσίαζαν –τα ξύλινά τους- όπλα και τραγουδούσαν ζωηρά τον Εθνικό μας ύμνο! Κάποιοι Γερμανοί στρατιώτες, μάλιστα, ακούγοντας τη σάλπιγγα και βλέποντας τη σημαία να υποστέλλεται, στάθηκαν σε στάση προσοχής!


Τρεις νέοι που δεν φοβήθηκαν τον Χίτλερ
Ο Χανς Σολ, η Σόφι Σολ και ο Κρίστοφ Προμπστ. Τρεις νέοι που δεν φοβήθηκαν τον Χίτλερ. 

Οι Γερμανοί δεν πολυνοιάζονταν για την ελληνική σημαία, αυτός που τη μισούσε ήταν ο Κάλτσεφ, που έστειλε αρκετές φορές δικούς του ανθρώπους, που με βία κατέβαζαν τη σημαία μας. Τα παιδιά όμως δεν πτοήθηκαν και συνέχισαν ως το τέλος της Κατοχής να κάνουν έπαρση κι υποστολή της ελληνικής σημαίας! Τα ηρωικά παιδιά της Φλώρινας, που τόλμησαν να αγωνιστούν για την Ελλάδα φανερά, σε μια εποχή που όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα, δίνουν το φωτεινό τους παράδειγμα στα Ελληνόπουλα του σήμερα, τα μαθημένα από τους μεγάλους -κι αυτοί το ίδιο κάνουν- να μη νοιάζονται παρά μόνο για τον εαυτό τους και τη δική τους ευκολία και βολή, τη βόλεψή τους. Κι από τα ηρωικά παιδιά της Φλώρινας μεταφερόμαστε σε άγνωστους ήρωες που έδρασαν στην καρδιά του κτήνους, καθώς εκεί ζούσαν κι εκείνος ήταν ο τόπος τους.

Ξεκινάμε με τον Ντίτριχ Μπονχέφερ, ένα από τα οχτώ παιδιά γνωστού ψυχιάτρου και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, μιας οικογένειας ελάχιστα θρησκευόμενης που, όταν ο Ντίτριχ εκδήλωσε την κλίση του προς τη Θεολογία, του έλεγε: «Εμείς δεν έχουμε καμία σχέση με τη θρησκεία και μάλιστα η Εκκλησία αυτή την περίοδο είναι πιο διεφθαρμένη από ποτέ», απαντούσε ήρεμα «Ε τότε ευκαιρία να την αναδιαμορφώσω». Ο Ντ. Μπονχέφερ σπούδασε, δίδαξε στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου και στη Ν. Υόρκη κι όταν επέστρεψε στη Γερμανία εργάστηκε μαζί με άλλους θεολόγους και κληρικούς για να φέρουν πάλι πίσω στους Γερμανούς το αληθινό μήνυμα του Χριστού και να αγωνιστούν εναντίον του ναζισμού, ενώ η επίσημη γερμανική Εκκλησία είχε στενή σχέση με τους Ναζί. Γι’αυτό το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου του αφαίρεσε την άδεια διδασκαλίας, το 1938 του απαγορεύτηκε να ομιλεί δημόσια και να κάνει δημόσιες εμφανίσεις, ενώ το 1939 του απαγορεύτηκε και να γράφει. Το 1943 συνελήφθη από την Γκεστάπο την ώρα που μετέφερε παράνομα Εβραίους από τη Γερμανία στην Ελβετία. Κρεμάστηκε στις 9 Απριλίου 1945, ξημερώματα Μεγάλης Παρασκευής, λίγο καιρό πριν από το τέλος του Γ΄ Ράιχ, όταν ήταν μόλις 39 χρονών.

Ο Ντρίτριχ έγινε το σύμβολο της χριστιανικής αντίστασης στους Ναζί, μα δεν ήταν ο μόνος Γερμανός που συνδύαζε τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά, αφού τελευταία, χάρη σ’ένα πολύ ξεχωριστό βιβλίο που θα ‘πρεπε να είναι το εγκόλπιο όλων, το "ιερό" (έτσι αποκλήθηκε και χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που εκδόθηκαν πρόσφατα) "Δε θα σιωπήσουμε ποτέ", εκδ. Πατάκη, γνώρισα μια ομάδα νεαρών πιστών χριστιανών, το "Λευκό Ρόδο", που ζούσαν στη Γερμανία του Χίτλερ και αντιστέκονταν. Τολμούσαν να αντιδρούν συντάσσοντας δυναμικές και τεκμηριωμένες προκηρύξεις που καλούσαν σε "παθητική αντίσταση" τους Γερμανούς, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν με το μέρος του παρανοϊκού τους ηγέτη. Διακήρυσσαν πως η σιωπή είναι συνενοχή, τη στιγμή που το σύνολο σχεδόν των συμπατριωτών τους έκανε πως δεν ήξερε για την εξόντωση των Εβραίων∙ στις προκηρύξεις τους καταγγέλλουν ρητά τη γενοκτονία των Εβραίων της Πολωνίας ως το πιο αποτρόπαιο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Ντίτριχ Μπόνχεφερ
Ντίτριχ Μπόνχεφερ: Η ανάμειξή του σε σχέδια μελών της γερμανικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών Abwehr, για την δολοφονία του Αδόφλου Χίτλερ, είχε ως αποτέλεσμα την σύλληψή του, τον Απρίλιο του 1943 και μετέπειτα την εκτέλεσή του με απαγχονισμό τον Απρίλιο του 1945, λίγο πριν την λήξη του πολέμου.


Αργήσαμε όμως να αναφέρουμε με μέγιστο σεβασμό τα ονόματα των μελών αυτής της σημαντικότατης ομάδας, των παιδιών που, «τα ίδια, ουσιαστικά, διάλεξαν τον αποκεφαλισμό τους και βάδισαν προς αυτόν» (από τον πρόλογο του Θανάση Τριαρίδη). «Οι πέντε νέοι του Μονάχου (και ο δάσκαλός τους Κουρτ Χούμπερτ) είναι χριστιανοί, άνθρωποι της πίστης και της προσευχής: ο Χανς και η Σόφι Σολ λουθηριανοί, ο Βίλι Γκραφ καθολικός, ο Αλέξανδρος Σμόρελ ορθόδοξος, ο Κρίστοφ Προμπστ μεταστρέφεται και αυτός στον καθολικισμό». Και μπορεί στους περισσότερους από εμάς να είναι τελείως άγνωστοι, όμως η Σόφι Σολ θεωρήθηκε από τους Γερμανούς σε ψηφοφορία (2003) η σπουδαιότερη Γερμανίδα του 20ού αιώνα, ενώ ο Αλέξανδρος Σμόρελ αγιοποιήθηκε το 2012 από τη Ρωσική Εκκλησία.

Αδιανόητη για όλους μας η τόλμη αυτών των παιδιών∙ φανταστείτε πως στη διάρκεια της δίκης τους τα δύο αδέρφια, ο Χανς και η Σόφι Σολ, στην ερώτηση του δικαστή αν θα σκότωναν τον Χίτλερ απάντησαν με μία φωνή «Ναι, αμέσως». Τι παραπάνω να πει κανείς για την ολοφώτεινη περίπτωσή τους πέρα από ένα τεράστιο "υποκλινόμαστε"; Και πώς θα μπορούσαμε να υποσχεθούμε πως θα ακολουθούσαμε ή θα ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους, όταν τρέμουμε και μόνο στο ενδεχόμενο να βρισκόμασταν ή να βρεθούμε στη δική τους δεινότατη θέση κι ας επέδειξαν οι ίδιοι τρομακτικό ηρωισμό!

Χαίρομαι τόσο πολύ που συναντήθηκα με όλες αυτές τις ιερές μορφές που θα ‘λεγε κανείς πως στην ούγια της Ιστορίας έχουν καταγραφεί, με πρόσωπα που οι ιστορίες τους μοιάζουν με τα ψιλά γράμματα που μας λένε να προσέχουμε στα συμβόλαια: εκεί κρύβονται εξόχως σημαντικά στοιχεία κι ας επιμένουμε εμείς να εστιάζουμε στα μεγάλα ονόματα παντού και πάντα. Και χαίρομαι πολύ περισσότερο που μοιράζομαι μαζί σας τα όσα ανακάλυψα. Μόνο έτσι μπορεί να πολλαπλασιαστούν τα οφέλη και να βγούμε όλοι μας κερδισμένοι...

ΥΓ: Θα ήταν άδικο να μην παραδεχτώ πως, διαβάζοντας τον πρόλογο του βιβλίου, συγκινήθηκα ιδιαίτερα από τον άγνωστό μου φιλόλογο Θανάση Φωτιάδη, που για πολλά χρόνια δίδαξε στο Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσ/νίκης την ιστορία του Λευκού Ρόδου και των Προκηρύξεών του παράλληλα με την Αντιγόνη του Σοφοκλή! Το βρήκα τόσο προχωρημένο, τόσο σημαντικό και τόσο αξιομίμητο!

 Χρόνια πολλά και λεύτερα σε όλους μας!


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 25 Οκτωβρίου 2019, αρ. φύλλου 1006



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ