22.10.19

ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΒΒΑΔΑ - ΖΩΗΣ ΠΟΛΥΖΟΠΟΥΛΟΥ: Parva Judaica Celetrensia [I]


ΟΔΟΣ 11.10.2018 | 955


Ορισμένα στοιχεία

για την Ισραηλιτική Κοινότητα Καστοριάς

πριν και μετά το Ολοκαύτωμα


Α' ΜΕΡΟΣ

Όπως ασφαλώς γνωρίζετε, οι Γερμανοί σημάδευαν με έναν αριθμό όσες και όσους κρατούσαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και από εκείνη την στιγμή ο αριθμός κάθε Εβραίου υποκαθιστούσε την ανθρώπινη ιδιότητά του: ο κάθε έγκλειστος έπαυε να είναι άνθρωπος και έμενε ένας αριθμός μετά από έναν προηγούμενο και πριν από τον επόμενο στη σειρά αριθμό. Πώς όμως δημιουργούσαν τους αριθμούς στους Εβραίους εγκλείστους; 

Ο Λεών Κοέν στο συγκλονιστικό δεύτερο μέρος του βιβλίου του που κυκλοφόρησε πρόσφατα¹ σημειώνει: «Τέλος, μπήκαμε σε μια ειδική αίθουσα, όπου μας έδωσαν αριθμούς ταυτότητας. Η ταυτότητα ήταν ένα ολόκληρο τελετουργικό, το οποίο εκτελούνταν από δέκα κρατούμενους που χάραζαν στο αριστερό μας μπράτσο έναν αριθμό με μια αιχμηρή, υποδόρια βελόνα, τοποθετημένη πάνω σε ένα στυλό. Στη συνέχεια διέγραφαν αυτό τον αριθμό από τις λίστες τους. Ο δικός μου αριθμός ήταν ο 182492».

Και λίγο παρακάτω συμπληρώνει: «Όταν ξυπνήσαμε την επόμενη μέρα, τα χέρια μας ήταν πρησμένα. Τότε συνειδητοποιήσαμε τη σημασία των αριθμών ταυτότητας. Το οίδημα διαρκούσε δεκαπέντε έως είκοσι μέρες, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας μας. Είχαμε πλέον αποκτήσει ένα μόνιμο τατουάζ, ενθύμιο για την υπόλοιπη ζωή μας»².

Είναι αλήθεια ότι μετά το 1945, όταν έπρεπε να περιγραφεί η κατάσταση των ισραηλιτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα, αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς παρά μόνο με την χρήση των αριθμών. Για κάθε κοινότητα σημειώνονταν ο αριθμός των μελών της πριν από την εκτόπιση και ο αριθμός αυτών που, με διαφόρους τρόπους, κατάφεραν να επιβιώσουν.

Πιστεύουμε ότι πρέπει να αποκατασταθεί μία ιστορική αδικία σχετική με τους Εβραίους και την χρήση των αριθμών για αυτούς - άλλωστε μετά το Oλοκαύτωμα μόνον αυτό θα μπορούσε, εξ αντικειμένου, να συμβεί. Πρέπει, δηλαδή, να αντιστοιχισθεί ο κάθε αριθμός - από τους αριθμούς του πλήθους των δολοφονηθέντων - με το συγκεκριμένο ανθρώπινο πρόσωπο, αυτό στο οποίο άλλωστε, πραγματικά αναφέρεται. Είναι απαραίτητο αντί των αριθμών να υπάρξουν οι άνθρωποι. Αυτό μπορεί να γίνει μόνον όταν συγκεντρωθούν, αρχικώς, όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία για την κάθε μία και τον κάθε ένα από τους Εβραίους που δολοφονήθηκαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως ή οπουδήποτε αλλού κατά την διάρκεια της Κατοχής.

Επίσης το ίδιο πρέπει να συμβεί και γι αυτούς οι οποίοι κατάφεραν, τελικώς, να επιβιώσουν. Έτσι μόνο θα επανέλθει και θα παραμείνει εσαεί στη μνήμη των επιγενομένων η απουσία των δολοφονηθέντων, ως απουσία πολυτίμων ανθρώπων και όχι αριθμών - έτσι θα λάβει υπόσταση εκείνος ο οποίος υπήρξε εν ζωή ένας άνθρωπος μοναδικός, πριν τον συναντήσει ο Γερμανός επικυρίαρχος και τον εντάξει στην ιστορία σαν έναν αριθμό στοιχημένο στις ατελείωτες σειρές των αριθμών των νεκρών - των δολοφονηθέντων - Εβραίων του Ολοκαυτώματος.

Δυστυχώς δεν θα μάθουμε ποτέ τα στοιχεία όλων όσοι εκτοπίσθηκαν - το πρόβλημα εντοπίζεται, κυρίως, στις γυναίκες ομήρους, στα νήπια και στα μικρά παιδιά μέχρι την ηλικία των 7 ετών. Αυτό όμως δεν πρέπει να σταθεί εμπόδιο στην αναζήτηση (στην Ελλάδα και στο εξωτερικό) κάθε πιθανής πηγής από την οποία μπορεί να προκύψουν πληροφορίες και αρχειακό υλικό. Είναι υποχρέωσή μας να συγκεντρώσουμε για τους (όσο το δυνατόν) περισσότερους το ονοματεπώνυμο, το όνομα πατρός και μητρός, το έτος γεννήσεως και το επάγγελμά τους. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι δυνατόν να έχουμε τον γραφικό τους χαρακτήρα σε έγγραφο ή επιστολή, ακόμη συχνότερα την υπογραφή τους. Και, επί πλέον, είναι ανάγκη να γίνουν γνωστές οι σπάνιες, είναι η αλήθεια, φωτογραφίες, στις οποίες έχει διασωθεί η μορφή τους - «το πιο τίμιο».

Το γεγονός μάλιστα ότι οι περισσότερες Κοινότητες ξεθεμελιώθηκαν, οι άνθρωποι δολοφονήθηκαν και τα κτήρια καταστράφηκαν, καθιστά απαραίτητη την αναφορά [και την καταγραφή] ακόμη όλων όσοι έζησαν το προηγούμενο διάστημα, είτε αυτοί «πρόλαβαν» και πέθαναν ειρηνικά στη πόλη τους, είτε, μετανάστευσαν την περίοδο του μεσοπολέμου, κυρίως, στη Παλαιστίνη ή στην Αμερική. Είναι οφειλόμενος σεβασμός αλλά και ελάχιστο χρέος στην μνήμη όλων των Εβραίων Ελλήνων να σχηματισθεί μία εναργής εικόνα των σπουδαίων εβραϊκών κοινοτήτων της Ελλάδος όπως αυτές υπήρξαν μέχρι τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και το Ολοκαύτωμα.

1. Εκλογικός κατάλογος της Κοινότητος Καστορίας της επαρχίας Καστορίας του νομού Φλωρίνης (Περιφερείας Πρωτοδικείου Καστορίας). Κηρυχθείς οριστικός υπό του Πρωτοδικείου Καστορίας εν έτει 1927.

Κατάσταση 1

Παράρτημα του Εκλογικού Καταλόγου... του έτους 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935 και 1945.

Τα αρχικά ΕΚ σημαίνουν Εκλογικός Κατάλογος και εδώ αναφέρονται σε αυτόν του έτους 1927. Στα αρχικά ΕΚ, προκειμένου για τα Παραρτήματα των ετών 1928-1935 καθώς και του έτους 1945, προστίθεται το αρχικό Π (του Παραρτήματος) και οι δύο τελευταίοι αριθμοί της αντιστοίχου χρονολογίας. Το αρχικό Δ σημαίνει τους Διαγραπτέους των Παραρτημάτων, όπου αυτοί σημειώνονται, και οι δύο τελευταίοι αριθμοί παραπέμπουν ομοίως στο αντίστοιχον έτος.]

[Επώνυμον - όνομα - όνομα πατρός - γέννηση - επάγγελμα]

EK Ασαέλ Αβραάμ Ισαάκ 1902 έμπορος
EK Αλμπάλας Ιακώβ Μπενβενίστας 1902 εμβαλωματής
EK Ασαέλ Χαήμ Αβραάμ 1902 παντοπώλης
EK Αλμπάλας Μπήτης Ιωσήφ 1874 εμβαλωματής
EK Αλμπάλας Ματαθίας Ιακώβ 1874 εμβαλωματής
EK Ασαέλ Ισαάκ Αβραάμ 1899 παντοπώλης
EK Ασαέλ Αβραάμ Χαήμ 1862 παντοπώλης
EK Αλμπάλας Τσίνος Ιακώβ 1873 νεωκόρος
EK Γιαχάς Ελισιάς Χαήμ 1899 εργάτης
EK Γιαχάς Μωϋσής Χαήμ 1904 αχθοφόρος
EK Δεμάδιω Αβραάμ Μενασιέ 1895 γυρολόγος
EK Δεμάδιω Ιακώβ Μωϋσής 1880 αλευροπώλης
EK Δεμάδιω Μιναχές Αβραάμ 1857 αργυραμοιβός
EK Ελιάου* Ισαάκ Ιακώβ 1867 καφφεπώλης
EK Ελιάου Ισαάκ Ιακώβ 1900 γυρολόγος
EK Ελιάου Μωϋσής Σαμουήλ 1903 έμπορος
EK Ελιάου Σολομών Ιακώβ 1902 παντοπώλης
EK Ελιάου Μωϋσής Χαΐμ 1905 έμπορος
EK Ελιάου Ιακώβ Ισαάκ 1899 καφφεπώλης
EK Ελιάου Σουμαγιάς Ιακώβ 1877 έμπορος
EK Ελιάου Ιακώβ Αβραάμ 1876 παντοπώλης
EK Ελιάου Σαμουήλ Μωϋσής 1870 έμπορος
EK Ελιάου Μόσχος Σαμουήλ 1855 κρεοπώλης
EK Ελιάου Ισαάκ Μωϋσής 1867 γυρολόγος
EK Ελιάου Ιακώβ Σολομών 1874 έμπορος
EK Ελιάου Ισαάκ Ιακώβ 1851 έμπορος
EK Ελιάου Ισραήλ Ελιέζερ 1867 αλευροπώλης
EK Ελιάου Ιακώβ Ισαάκ 1870 παντοπώλης
EK Ελιάου Αβραάμ Ιακώβ 1882 έμπορος
EK Ελιάου Σολομών Ιακώβ 1889 έμπορος
EK Ελιάου Βενιαμήν Χαήμ 1894 έμπορος
EK Ελιάου Γαβριήλ Μιναχές 1880 υπάλληλος
EK Ελιάου Μποχώρ Ισαάκ 1899 αχθοφόρος
EK Ελιάου Μωϋσής Σομαγιάς 1857 άεργος
EK Ελιάου Ιακώβ Σαμουήλ 1880 κρεοπώλης
EK Ελιάου Χαήμ Ελιέζερ 1866 έμπορος
EK Ελιάου Ισαάκ Μωϋσής 1899 κρεοπώλης
EK Ελιάου Ιωσήφ Σαμουήλ 1864 κρεοπώλης
EK Ελιάου Ισαάκ Αβραάμ 1889 έμπορος
EK Ισράς Βενιαμήν Μαγήρ 1862 αλευροπώλης
EK Κοέν Μωϋσής Σολομών 1905 τενεκετζής
EK Κοέν Χαήμ Σολομών 1904 έμπορος
EK Κασούτος Μωϋσής Ιακώβ 1904 έμπορος
EK Κόπτος; Σολομών Μωϋσής 1903 έμπορος
EK Κοέν Μποχώρ Ιωσήφ 1886 παντοπώλης
EK Κοφίνου Ιωσήφ Βενιαμήν 1904 έμπορος
EK Κοέν Ιούδας Ισαάκ 1865 τενεκετζής
EK Κοέν Ισαάκ Ραχαμής 1867 τενεκετζής
EK Κοέν Αβραάμ Ισαάκ 1878 παντοπώλης
EK Κοέν Ισαάκ Αβραάμ 1847 γυρολόγος
EK Κασούτος Ιακώβ Χαήμ 1857 έμπορος
EK Κασούτος Ισραήλ Ιακώβ 1899 έμπορος
EK Κασούτος Μποχώρ Σιμχάς 1874 εμβαλωματής
EK Κασούτος Σαμουήλ Ελισιάς 1872 παντοπώλης
EK Κοέν Χαήμ Ιακώβ 1888 έμπορος
EK Κοέν Μιναχές [Μεναχέμ] Αβραάμ 1880 τενεκετζής
EK Κοέν Ιακώβ Αβραάμ 1842 άεργος
EK Κασούτος Μωϋσής Συμχάς 1880 γυρολόγος
EK Κοέν Μαγήρ Σολομών 1905 υπάλληλος
EK Λεβής Μουσιάν Ιούδας 1878 ράπτης
EK Μεβοράχ Μποχώρ Μωϋσής 1904 αγωγεύς
EK Μεβοράχ Ισαάκ Ιακώβ 1904 έμπορος
EK Μεβοράχ Μπενσιάν; Σουμαγιάς 1904 γυρολόγος
EK Μεβοράχ Αβραάμ Μιναχές 1883 παντοπώλης
EK Μεβοράχ Ισραήλ Μποχώρ 1902 καφφεπώλης
EK Μεβοράχ Αβραάμ Σαμουήλ 1898 έμπορος
EK Μάγιος Αβραάμ Σαμουήλ 1869 αργυραμοιβός
EK Μπεντεβής Ιουδάς Μποχώρ 1880 έμπορος
EK Μεβοράχ Μποχώρ Μιναχές 1876 γυρολόγος
EK Μεβοράχ Χαήμ Σομαγιάς 1893 εμποροράπτ.
EK Μεβοράχ Σομαγιάς Μωϋσής 1859 αχθοφόρος
EK Μάγιος Αβραάμ Ισαάκ 1857 γυρολόγος
EK Μάτσας Ισραήλ Ισαάκ 1868; ράπτης
EK Μεβοράχ Μωϋσής Αβραάμ 1877 αγωγιάτης
EK Μάτσας Αβραάμ Βαρούχος 1850 έμπορος
EK Μάτσας Σολομών Αβραάμ 1903 εμποροράπτ.
EK Μεβοράχ Βενιαμήν Σουμαγιάς 1902 ράπτης
EK Νεγρής Ισαάκ Ιουδάς 1885 γυρολόγος
EK Πιτσιρίλος Ααρών Ελιάου 1900 υπάλληλος
EK Πιτσιρίλος Ελιάου Ραφαήλ 1904 υπάλληλος
EK Πιτσιρίλος Σολομών Ιακώβ 1855 εμβαλωματής
EK Πιτσιρίλος Μαγήρ Σολομών 1877 εμβαλωματής
EK Πιτσιρίλος Ιωσήφ Μποχώρ 1900 έμπορος
EK Πιτσιρίλος Ιωσήφ Ιακώβ 1850 έμπορος
EK Πιτσιρίλος Ιακώβ Ισουλάς 1864 έμπορος
EK Πιτσιρίλος Μποχώρ Ιωσήφ 1876 έμπορος
EK Ρούσος Ιακώβ Δαυΐδ 1889 Ζαχαροπλάστ
EK Ρούσος Αβεσιαλώμ Ισαάκ 1870 παντοπώλης
EK Ρούσος Ισαάκ Χαήμ 1881 έμπορος
EK Ρούσος Ιωσήφ Ισαάκ 1876 γυρολόγος
EK Ρούσος Βενιαμήν Αβραάμ 1880 γυρολόγος
EK Ρούσος Μωϋσής Σολομών 1865 παντοπώλης
EK Ρούσος Αβραάμ Δαυΐδ 1892 αργυραμοιβός
EK Ρούσος Αβραάμ Ισαάκ 1885 έμπορος
EK Ρούσος Ιακώβ Μωϋσής 1903 παντοπώλης
EK Ρούσος Μορδο-
χαίος Ματαθίας 1874 έμπορος
EK Ρούσος Αβραάμ Ματαθίας 1880 αργυραμοιβός
EK Ρούσος Αβραάμ Σολομών 1865 παντοπώλης
EK Ρούσος Ιακώβ Ισαάκ 1901 έμπορος
EK Ρούσος Ισαάκ Αβραάμ 1852 ράπτης
EK Ρούσος Ισαάκ Σολομών 1875 οπωροπώλης
EK Ρούσος Ισαάκ Αβραάμ 1901 οπωροπώλης
EK Ραφαήλ Ισαάκ Σαμπαταχάς 1896 διανομεύς
EK Χονέν Γιαχαέλ Βενιαμήν 1903 υπάλληλος
EK Χονέν Βενιαμήν Ναθαναήλ 1866 Δικ. κλητήρ
EK Χαζάν Σουμαγιάς Μινασιέ 1902 γυρολόγος
EK Χαζάν Αμπάς Ιακώβ 1903 οπωροπώλης
EK Χαζάν Ιακώβ Μωϋσής 1902 υπάλληλος
EK Χαζάν Μωϋσής Χαήμ 1875 πωλητής
EK Χονέν Μπήτης Σολομών 1867 γυρολόγος
EK Χαζάν Ισραήλ Ιακώβ 1866 σιδηρωτής
EK Χαζάν Μωϋσής Ισαάκ(;) 1865 εργάτης
EK Ζαχαρίας Μπήτης Αβραάμ 1904 έμπορος
ΕΚΠ28 Ελιάου Δαυΐδ Σαμουήλ 1906 έμπορος
ΕΚΠ28 Ελιάου Ιακώβ Ισαάκ 1906 έμπορος
ΕΚΠ28 Ελιάου Μεναχέμ Ιακώβ 1907 έμπορος
ΕΚΠ28 Ζαχαρία Ισαάκ Ισραέλ 1907 εργάτης
ΕΚΠ28 Καφσούτου Αβραάμ Σαμουήλ 1904 έμπορος
ΕΚΠ28 Καλέμ Χαζάν Ιακώβ 1907 έμπορος
ΕΚΠ28 Κασούντου Ουριέλ Ιακώβ 1906 έμπορος
ΕΚΠ28 Κονφίνου Βενιαμίν Ιωσήφ 1875 έμπορος
ΕΚΠ28 Κοέν Σολομών Ραχαμή 1907 έμπορος
ΕΚΠ28 Μάγιου Αβραάμ Δαυΐδ 1881 έμπορος
ΕΚΠ28 Μεβοράχ Δαυΐδ Σουμαγιά 1906 γυρολόγος
ΕΚΠ28 Μεβοράχ Ισαάκ Σαμουήλ 1903 γυρολόγος
ΕΚΠ28 Μάγιου Δαυΐδ Αβραάμ 1907 έμπορος
ΕΚΠ28 Ρούσου Χαΐμ Ισαάκ 1906 υπάλληλος
ΕΚΠ28 Χουέν [Χονέν] Σουμαγιάς Βενιαμήμ
[Βενιαμίν] 1907 αγωγεύς
ΕΚΠ29 Αλμπάλα Ισαάκ Μπίνης 1907 υπάλληλος
ΕΚΠ30 Αλμπάλα Σουμαγιά Ιωσήφ 1899 αχθοφόρος
ΕΚΠ30 Ελιάου Μεναχέμ Σολομών 1903 υπάλληλος
ΕΚΠ30 Ελιάου Σολομών Ισαάκ 1871 έμπορος
ΕΚΠ30 Ελιάου Ισαάκ Εμμανουήλ 1898 έμπορος
ΕΚΠ30 Ελιάου Αβραάμ Σολομών 1905 υπάλληλος
ΕΚΠ30 Ελιάου Αβραάμ Σολομών 1907 έμπορος
ΕΚΠ30 Κοέν Ιακώβ Ελιάου 1875 έμπορος
ΕΚΠ30 Κοέν Μπαρούχ Δαυΐδ 1884 ράπτης
ΕΚΠ30 Καφσούτου Ελισάχ Σαμουήλ 1900 έμπορος
ΕΚΠ30 Μπιβάτσης Μωϋσής Ελισάχ 1888 εργάτης
ΕΚΠ30 Ρούσσου Ισαάκ Αβραάμ 1908 έμπορος
Δ30 Ελιάου Ισαάκ Αβραάμ 1875
Δ30 Κασούτος Σαμουήλ Ελιάου 1872
Δ30 Μεβοράχ Αβραάμ Σαμουέλ 1899
Δ30 Πιτσιρίλου Ιακώβ Γιουσούλα 1857
Δ30 Ρούσου Ισαάκ Αβραάμ 1850
ΕΚΠ31 Ελιάου Μποχώρ Ιακώβ 1867 έμπορος
ΕΚΠ31 Μεβοράχ Ιωσήφ Μωϋσής 1906 γουνοποιός
ΕΚΠ31 Ρούσσος Ισαάκ Ιωσήφ 1907 έμπορος
ΕΚΠ32 Αλμπάλας Μάγιου Μπίτης 1909 γουνοποιός
ΕΚΠ32 Ελιάου Ιακώβ Σολομών 1910
ΕΚΠ32 Ίλιου Χαΐμ Ιακώβ 1910
ΕΚΠ32 Ελιάου Σαμουήλ Ιακώβ 1909
ΕΚΠ32 Ζαχαρίας Μωϋσής Ισαάκ 1908
ΕΚΠ32 Κοέν Αβραάμ Σολομών 1909
ΕΚΠ32 Μάγιο Μενεχέμ Αβραάμ 1909
ΕΚΠ32 Μεβοράχ Ιακώβ Μποχώρ 1904
ΕΚΠ32 Μεβοράχ Ισαάκ Σομαγιά 1910
ΕΚΠ32 Χαζάν Ελιέζερ Μωϋσής 1909
ΕΚΠ32 Χαζάν Γαβριήλ Ιακώβ 1909
ΕΚΠ32 Χονέν Μετανιέλ Βενιαμίν 1911
Δ32 Αβραάμ Δαβίδ Μάγιου
Δ32 Ελιάου Αβραάμ Αρών 1910
Δ32 Μάγιου Αβραάμ Ισαάκ 1857
Δ32 Μεβοράχ Μεναχέμ Μωΰς 1910
ΕΚΠ33 Δημάγιου Σολομών Ιακώβ 1911 αλευρέμπορος
ΕΚΠ33 Ελιάου Ισαάκ Ιακώβ 1907
ΕΚΠ33 Ελιάου Καλέβ Χαΐμ 1891
ΕΚΠ33 Ελιάου Σολομών Ιακώβ 1900
ΕΚΠ33 Ελιάου Ιωσήφ Σαμουήλ 1911 σπουδαστής
ΕΚΠ33 Ελιάου Σαμουήλ Ιωσήφ 1911 υπάλληλος
ΕΚΠ33 Ζαχαρίας Ισαάκ Μπίτης 1881
ΕΚΠ33 Ζαχαρίας Ιακώβ Αβραάμ 1911 έμπορος
ΕΚΠ33 Κομφίνος Χαήμ Βενιαμήν 1901
ΕΚΠ33 Κοέν Δαυΐδ Ναφθαλά 1901
ΕΚΠ33 Καμχής Σαμουήλ Αβραάμ 1877
ΕΚΠ33 Καμχής Μποχώρ Σαμουήλ 1873
ΕΚΠ33 Κοέν Ιεούδα Ισαάκ 1911 αλευρέμπορος
ΕΚΠ33 Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ 1911 δημ. υπάλλ.
ΕΚΠ33 Κοέν Ρισουλά Χαήμ 1911 φοιτητής
ΕΚΠ33 Λεβής Λεών Μουσιών 1911 θρησ. λειτουρ.
ΕΚΠ33 Μάγιος Σαμουήλ Μενασέ 1883
ΕΚΠ33 Μεβοράχ Εμμανουήλ Σαμουήλ 1900
ΕΚΠ33 Μεβοράχ Μεναχέμ Αβραάμ 1911 έμπορος
ΕΚΠ33 Πεσιρίλος Ιεσουλάμ Ελιάου 1906
ΕΚΠ33 Πεσιρίλου Ιωσήφ Ναφαήλ 1911 υπάλληλος
ΕΚΠ33 Ρούσσου Αβραάμ Ιωσήφ 1888
ΕΚΠ33 Ρούσου Αβραάμ Ιακώβ 1911 υπάλληλος
ΕΚΠ33 Ρούσσου Λεβή Ισαάκ 1911
ΕΚΠ33 Φαρατζής Ναχαμάς Μορδοχάη 1884
ΕΚΠ33 Χαζάν Μενασέ Σουμαγιά 1856
ΕΚΠ33 Χονέν Ντανιέλ Βενιαμήν 1911 οδ. αυτοκιν.
Δ33 Ελιάου Χαήμ Μωϋσής 1911 εργάτης
Δ33 Ελιάου Γιακώ Σ. 1868
Δ33 Κοέν Αβραάμ Ισαάκ 1911 εργατικός
Δ33 Μάτσα Σολομών Ουριέλ 1911
Δ33 Φαραντζής Ισαάκ Μαχαμά [Ναχαμά] 1905
ΕΚΠ34 Αρτός Ιούδας Αβραάμ 1901
ΕΚΠ34 Αλμπάλα Μωϋσής Μπίτης 1913
ΕΚΠ34 Ελιάου Ιακώβ Αβραάμ 1890
ΕΚΠ34 Ελιάου Σολομών Ισαάκ 1871
ΕΚΠ34 Ελιάου Ιωσήφ Ιακώβ 1912
ΕΚΠ34 Ελιάου Πενχάς Ισραέλ 1912
ΕΚΠ34 Ελιάου Ισαάκ Σολομών 1912
ΕΚΠ34 Ζαχαρίας Σαμουήλ Ισραέλ 1912
ΕΚΠ34 Κασούτου Ιωσήφ Σαμουήλ 1912
ΕΚΠ34 Καμχή Εφραήμ Μποχώρ 1912
ΕΚΠ34 Μάτσα Σολομών Ισραέλ 1912
ΕΚΠ34 Φαρατζής Οβαδίας Ναχαμάς 1912
Δ34 Δεμάγιου Μιναχέμ Αβραάμ 1857
Δ34 Ελιάου Δαυΐδ Σολομών 1912
Δ34 Ζαχαρίας Δαυΐδ Ισαάκ 1912
Δ34 Πάρδος Ισαάκ Ιακώβ 1912
ΕΚΠ35 Ελιάου Σασίν Σαμουήλ 1913
ΕΚΠ35 Κοέν Ιακώβ Ελιάου 1845
ΕΚΠ35 Κοέν Σουμαγιά Ιακώβ 1913
ΕΚΠ35 Μάγιος Ιακώβ Δαυΐδ 1868
ΕΚΠ35 Μάγιου Μεναχέμ Αβραάμ 1913
ΕΚΠ35 Ρούσου Δαυΐδ Αβραάμ 1913
ΕΚΠ35 Ρούσος Μωϋσής Βενιαμήν 1913
ΕΚΠ35 Ρούσσος Μωϋσής Ισραήλ 1913
ΕΚΠ35 Ρούσσος Χαΐμ Ισαάκ 1913
Δ35 Δημάγιου Ισαάκ Ιακώβ 1913
Δ35 Ελιάου Αβραάμ Χαΐμ 1913
Δ35 Εσδρά Μπίτης Βενιαμίν 1913
Δ35 Κοέν Ισαάκ Αβραάμ 1847
Δ35 Κοέν Χαΐμ Μεναχέμ 1913
Δ35 Μάτσα Ερρίκος Μ. 1913
Δ35 Πιτσιρίλο Ιωσήφ Ισαάκ 1850
Δ35 Ρούσσου Μορδοχάϊ Ματθαίος 1874
ΕΚΠ45 Ελιάου Αβραάμ Ιακώβ 1923
ΕΚΠ45 Ελιάου Μωϋσής Ισαάκ 1924
ΕΚΠ45 Ελιάου Μπίτης Ισαάκ 1924
ΕΚΠ45 Κοέν Ιακώβ Ναφθαλή 1914
ΕΚΠ45 Καμχή Σαμουήλ Μποχώρ 1914
ΕΚΠ45 Κοέν Αβραάμ Ναφθαλή 1915
ΕΚΠ45 Κοέν Ιωσήφ Σολομών 1915
ΕΚΠ45 Κουφίνου Σολομών Ιακώβ 1915
ΕΚΠ45 Κοέν Δαυΐδ Ιακώβ 1916
ΕΚΠ45 Κοέν Ραφαήλ Ιακώβ 1917
ΕΚΠ45 Κοέν Μορδοχάη Σολομών 1918
ΕΚΠ45 Κοέν Ιακώβ Αβραάμ 1919
ΕΚΠ45 Κοέν Ισαάκ Ιούδα 1919
ΕΚΠ45 Κοέν Ιακώβ Χαΐμ 1920
ΕΚΠ45 Κοέν Ιωσήφ Μποχώρ 1920
ΕΚΠ45 Κοέν Βίκτωρ Ιακώβ 1920
ΕΚΠ45 Κοέν Ιακώβ Μεναχέμ 1920
ΕΚΠ45 Κοέν Νατάν Αβραάμ 1921
ΕΚΠ45 Καμχή Ιακώβ Μποχώρ 1921
ΕΚΠ45 Καμχή Χαΐμ Σαμουήλ 1921
ΕΚΠ45 Κοέν Αβραάμ Μεναχέμ 1922
ΕΚΠ45 Κοέν Μεναχέμ Ιούδα 1923
ΕΚΠ45 Κοέν Μουσιόν Ισαάκ 1923
ΕΚΠ45 Καμχή Μωϋσής Σαμουήλ 1923
ΕΚΠ45 Λεβή Ζαχαρίας Μωϋσής 1919
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Ισαάκ Αβραάμ 1914
ΕΚΠ45 Μιχαήλ Ιακώβ Μάγγου 1914
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Μεναχέμ Μποχώρ 1914
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Αβραάμ Μποχώρ 1915
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Ελιάου Μποχώρ 1915
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Ασσέρ Αβραάμ 1917
ΕΚΠ45 Μάγιου Μωϋσής Αβραάμ 1917
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Ζαχαρίας Μποχώρ 1917
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Ελιέζερ Μωϋσής 1918
ΕΚΠ45 Μάτσα Ισαάκ Ισραήλ 1920
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Ισαάκ Μποχώρ 1920
ΕΚΠ45 Μπενδαλή Μωϋσής Ιούδα 1920
ΕΚΠ45 Μάγιου Δαυΐδ Σαμουήλ 1922
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Σαμουήλ Αβραάμ 1922
ΕΚΠ45 Μάγιου Χαΐμ Αβραάμ 1922
ΕΚΠ45 Μεβοράχ Σαμουήλ Μποχώρ 1923
ΕΚΠ45 Πιτσιρίλο Σολομών Μαΐρ 1922
ΕΚΠ45 Ρούσου Μωϋσής Μεναχέμ 1914
ΕΚΠ45 Ρούσου Σολομών Αβραάμ 1914
ΕΚΠ45 Ρούσου Ιακώβ Ισραήλ 1915
ΕΚΠ45 Ρούσου Χαΐμ Βενιαμήν 1915
ΕΚΠ45 Ρούσου Ιωσήφ Αβραάμ 1915
ΕΚΠ45 Ρούσου Δαυΐδ Μεναχέμ 1915
ΕΚΠ45 Ρούσου Ιεσουά Ισαάκ 1916
ΕΚΠ45 Ρούσου Ιακώβ Αβραάμ 1917
ΕΚΠ45 Ρούσου Μωϋσής Ισαάκ 1917
ΕΚΠ45 Ρούσου Αβραάμ Βενιαμήν 1918
ΕΚΠ45 Ρούσου Βενιαμίν Ιακώβ 1918
ΕΚΠ45 Ρούσου Σαμουήλ Αβραάμ 1919
ΕΚΠ45 Ρούσου Ελιάου Ισαάκ 1919
ΕΚΠ45 Ρούσου Ιωσήφ Αβεσαλώμ 1919
ΕΚΠ45 Ρούσου Σουμαγιά Μεναχέμ 1919
ΕΚΠ45 Ρούσου Ματατιά Αβραάμ 1920
ΕΚΠ45 Ρούσου Ισαάκ Ιωσήφ 1921
ΕΚΠ45 Ρούσου Μωϋσής Αβραάμ 1922
ΕΚΠ45 Ρούσου Ασέρ Ισαάκ 1922
ΕΚΠ45 Ρούσου Χαΐμ Αβραάμ 1922
ΕΚΠ45 Ρούσου Μπαρούχ Ισραήλ 1922
ΕΚΠ45 Ρούσου Δαυΐδ Αβραάμ 1924
ΕΚΠ45 Ρούσου Αβραάμ Αβεσαλόμ 1924
ΕΚΠ45 Σουχάν Βενιαμήν Ουριέλ 1920
ΕΚΠ45 Σωμαγιάς Μεβοράχ Χαΐμ 1921
ΕΚΠ45 Φαραντζής Μαρδοχάη Ναχαμά 1918
ΕΚΠ45 Φαραντζής Μορδωχάη Ναχαμά 1923
ΕΚΠ45 Χαζάν Σολομών Μωϋσής 1921
ΕΚΠ45 Χονέν Νατάν Γιαχάλ 1922
ΕΚΠ45 Χαζάν Σαούλ Μωϋσής 1924

Πίνακας 1

Κατανομή των 113 Εβραίων, των εγγεγραμμένων στον Εκλογικό Κατάλογο του 1927, συμφώνως με το έτος γεννήσεώς των.

1842: 1 1862: 2 1870: 3 1880: 8 1892: 1 1900: 3
1847: 1 1864: 2 1872: 1 1881: 1 1893: 1 1901: 2
1850: 2 1865: 4 1873: 1 1882: 1 1894: 1 1902: 8
1851: 1 1866: 3 1874: 5 1883: 1 1895: 1 1903: 6
1852: 1 1867: 5 1875: 2 1885: 2 1896: 1 1904: 9
1855: 2 1868: 1 1876: 4 1886: 1 1898: 1 1905: 3
1857: 4 1869: 1 1877: 3 1888: 1 1899: 6
1859:                1788:1889: 3

Πίνακας 2 

Κατανομή των 113 Εβραίων του Εκλογικού Καταλόγου 1927 αναλόγως με το επάγγελμά των.

Έμπορος: 32, εμβαλωματής: 6, αργυραμοιβός: 4, παντοπώλης: 14, ράπτης: 6, καφεπώλης: 3, γυρολόγος: 13, αχθοφόρος: 5, οπωροπώλης: 3, υπάλληλος: 6, κρεοπώλης: 4, αλευροπώλης: 3, εργάτης: 2, νεωκόρος: 1, διανομεύς: 1, άεργος: 2, Δικ. κλητήρ: 1, σιδερωτής: 1, πωλητής: 1, ζαχαροπλάστης: 1, τενεκετζής: 4.


Γενικά

Ο δήμος Καστορίας περιλαμβάνει την πόλη της Καστορίας και τα χωριά: Απόσκεπος, Δισπηλιό και Κεφαλάρι. Στον Εκλογικό Κατάλογο καταγράφονται οι άρρενες εκλογείς των παρακάτω δύο ενοριών και 3 συνοικισμών. 

1. Ενορία Μητροπόλεως: εγγεγραμμένοι 577, εξ ων χριστιανοί 464 και εβραίοι 113.
2. Ενορία αγίου Θωμά: εγγεγραμμένοι 403, άπαντες χριστιανοί. 
-Συνοικισμός Απόσκεπος: εγγεγραμμένοι 73, άπαντες χριστιανοί. 
-Συνοικισμός Κεφαλάριον (Σέτομον): εγγεγραμμένοι 71, άπαντες χριστιανοί. 
-Συνοικισμός Δισπηλιό (Δουπιάκοϊ): εγγεγραμμένοι 48, άπαντες χριστιανοί.

Στην έγκυρη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» του Πυρσού, έκδοση του 1930, το λήμμα Καστοριά υπογράφει ο Θ. Π. Παπακωνσταντίνου. Σε αυτό αναφέρεται ότι η πόλη κατοικείται από 10.300 κατοίκους οι οποίοι συναποτελούνται από παλαιούς Έλληνες ελληνόγλωσσους, από Έλληνες πρόσφυγες και από 1500 περίπου Ισραηλίτες, παλαιούς επίσης κατοίκους της πόλεως. Ο αριθμός 1.500 για το τέλος της δεκαετίας του ’20 θεωρείται υπερβολικός καθώς οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι το 1940 οι Εβραίοι ήταν λιγότεροι από 1000 άτομα. Βεβαίως, κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 30 υπήρξε μετανάστευση των Εβραίων της Καστοριάς προς την Αμερική και την Παλαιστίνη³, κυρίως, η οποία ενισχύθηκε από τα αντισημιτικά γεγονότα του 1934 και από το γενικότερο κλίμα το οποίον, εν συνεχεία, ένεκα αυτών επικράτησε στη πόλη. 



* * *



Ζημίαι προξενηθείσαι υπό Γερμανών

ΔΗΛΩΣΙΣ ΖΗΜΙΩΝ ΕΚ ΠΟΛΕΜΟΥ
Προς το Υπουργείον Οικονομικών, 
Γενικήν Διεύθυνσιν Δημοσίου Λογιστικού, 
Διεύθυνσιν ΙΧ Τμήμα Β!

Ο κάτωθι υπογεγραμμένος  Νατσά Χενά του Γιαχανέλ κατοικών εν Καστορία και επαγγελόμενος τον μικροπωλητή, δηλώ ότι το χρονικό διάστημα από 1/10/43 έως 1/10/44 υπέστην υπό Γερμανών τα κάτωθι ζημίας, αποτιμωμένας παρ’ εμού εις σημερινάς δραχμές ως ακολούθως:
Επιτρέψας από τα ανταρτικά σώματα όπου κατετάγην δια την αντίδρασιν κατά των Γερμανών, εύρον το σπίτι μου τελείως κατεστραμμένον, η ζημία υπολογίζεται εις σημερινάς δραχμάς εν εκατομμύριον.

Εν Καστορία τη 30 Μαρτίου 1945


* * *

Σύμφωνα με τον Παντ. Τσαμίση η πόλη της Καστοριάς, στα τέλη της δεκαετίας του 30, είχε πληθυσμό 11.303 κατοίκους⁴. Ανάμεσα σε αυτούς, αναφέρει, ότι οι Εβραίοι κάτοικοι ανέρχονται σε 140 οικογένειες⁵, δηλαδή περίπου 700 άτομα. Ο συγγραφέας, προκειμένου να παραθέσει τον πληθυσμό της πόλεως, χρησιμοποιεί το αποτέλεσμα της απογραφής του 1928. Στην ίδια απογραφή περιέχεται και ο πίνακας με τον πληθυσμό των επαρχιών και των μεγάλων κοινοτήτων “κατά θρησκείαν” τον οποίο, παρότι είναι δημοσιευμένος ήδη από το 1935, δεν χρησιμοποιεί ο Τσαμίσης. Σύμφωνα με τον πίνακα αυτόν, οι Ισραηλίτες της Κοινότητος Καστορίας ήταν 655 άτομα ενώ της επαρχίας 659 – τέσσερα άτομα δηλαδή, εδήλωσαν τόπο κατοικίας διαφορετικό από την πόλη, πιθανόν αυτόν του Άργους Ορεστικού. 

Ακόμη, σύμφωνα με την απογραφή του 1940, ο αστικός πληθυσμός της Καστορίας – επομένως, ο πληθυσμός της πόλεως – φθάνει τους 11.121 κατοίκους⁶. Ο Πάνος Τσολάκης στην εργασία του «η οργάνωση της εβραϊκής συνοικίας» και στο κεφάλαιο «η άφιξη των Εβραίων της διασποράς» παραθέτει επαρκή στοιχεία για τον εβραϊκό πληθυσμό της Καστοριάς κατά το διάστημα από τον 16ο μέχρι τον 20ό αιώνα, κυρίως για τους δύο τελευταίους εξ αυτών, τον 19ο και τον 20ό αι. Διαπιστώνει μάλιστα, από την παράθεση των στοιχείων του πληθυσμού, ότι «...σε κάθε εποχή σχεδόν ένας στους δέκα κατοίκους της πόλεως ήταν Εβραίος»⁷. Επομένως, με πληθυσμό λίγο μεγαλύτερο από 10.000 πριν από τον πόλεμο, ο αριθμός των Εβραίων της πόλεως κυμαίνονταν, κατά την ίδια εποχή, περίπου γύρω στα χίλια άτομα. Ο Συνόπουλοςª, χωρίς να αναφέρει πηγή, γράφει ότι οι Εβραίοι ήταν 1050 άτομα και συμπληρώνει: «ήταν μια κοινότητα πολύ καλύτερα οργανωμένη από εμάς»⁹.

Εμείς εκτιμούμε ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπολογίσει κανείς τον ακριβή αριθμό των Εβραίων, σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο, μέσα στους αιώνες της παρουσίας τους στη Καστοριά. Το ίδιο ισχύει και για τον ακριβή αριθμό εκείνων που συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν τον Μάρτιο του 1944. Οι περισσότεροι συγγραφείς – ερευνητές αναφέρουν ότι οι συλληφθέντες (και εκτοπισθέντες) ανέρχονταν σε 763 άτομα. Και όλοι συμφωνούν ότι επέζησαν, διασωθέντες καθ’ οιονδήποτε τρόπο, μόνον 35 άτομα. Ως εκ τούτου, δεχόμαστε και εμείς τους δύο αριθμούς 763 και 35, με τη διευκρίνιση ότι θεωρούμε πως ο δεύτερος πρέπει να είναι και ο πραγματικός αριθμός των διασωθέντων ενώ ο πρώτος δεικνύει, περισσότερο, το επίπεδο του αριθμητικού μεγέθους των Εβραίων εκτοπισθέντων της Καστοριάς και όχι τον ακριβή τους αριθμό. Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο δίνει για την Καστοριά τους αριθμούς 900 και 35 αντιστοίχως, γεγονός το οποίον σημαίνει ότι η Κοινότητα της Καστοριάς υπέστη, ανάμεσα στις εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδος, μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές, καθώς ποσοστό 96% του πληθυσμού της δολοφονήθηκε στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως¹º. 

Από το Μητρώον των αρρένων προκύπτει ότι κατά το διάστημα 1925-1930 ενεγράφησαν σε αυτό 409 άρρενα τέκνα από τα οποία τα 59 ήταν τέκνα Εβραίων, ποσοστό 14% περίπου του συνόλου. Τα περισσότερα [14] ενεγράφησαν το έτος 1928 και τα ολιγότερα [6] το 1925. Το 1944, όταν οι Γερμανοί συνέλαβαν και εκτόπισαν τους Εβραίους της Καστοριάς, όσοι γεννήθηκαν το 1925 είχαν ηλικία 19 ετών και όσοι το 1930, 14 ετών. Συνολικά 59 άρρενες γεννηθέντες κατά το διάστημα της εξαετίας 1925-1930 διέτρεχαν κατά το έτος 1944 την ηλικία της εφηβείας από την αρχή μέχρι το τέλος της και, το πιθανότερον είναι, ότι όλοι στοιβάχθηκαν στα τραίνα και εκτοπίστηκαν. Ακολούθως, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, από αυτούς τους εφήβους ή πολύ νέους άνδρες δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς στο Μπίρκεναου. 


- συνεχίζεται -


Σημειώσεις 
1. ΚΟΕΝ, ΛΕΩΝ, Από την Ελλάδα στο Μπίρκεναου. Η εξέγερση των εργατών στα κρεματόρια, Αθήνα, «κυαναυγή», 2017, σ.179.
2. ΚΟΕΝ, ΛΕΩΝ, ό.π., σ.99-100
3. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗΣ, ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ, Στάχτες και δάκρυα στη λίμνη…Ιστορία των Εβραίων της Καστοριάς, Αθήνα, Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος», 2010. Ο Παπαστρατής, στη σ.35 αναφέρει ότι o σύλλογος νέων Εβραίων Καστορίας δημιούργησε θεατρική ομάδα, η οποία έδωσε παραστάσεις στη Καστοριά και στη Φλώρινα, πολλά από τα μέλη της ομάδος αυτής μάλιστα κατά το έτος 1937 μετέβησαν στην Παλαιστίνη και εκεί ίδρυσαν τον ελληνοεβραϊκό αγροτικό συνεταιρισμό Moshar Tsur Moshe. Ο συγγραφέας στην ίδια σελίδα βασισμένος στο βιβλίο του Joshua Eli Plaut, Greek Jewry in the Twentieth Century, Madison – Teanec, 2000, σημειώνει ότι «αρκετοί Καστοριανοί Εβραίοι κλονισμένοι προφανώς από το υφέρπον αντισημιτικό κλίμα, έστειλαν τα παιδιά τους στην τότε Παλαιστίνη στη σχολή αγροτικής εκπαίδευσης Mikve Israel».
4. ΤΣΑΜΙΣΗΣ, ΠΑΝΤΕΛΗΣ, Η Καστοριά και τα μνημεία της (Έργον επαινεθέν υπό της Ακαδημίας Αθηνών), Αθήναι, 1949, σ. 247. Στη σ.14 αναφέρεται στο συνολικό πληθυσμό της πόλεως.
5. ΤΣΑΜΙΣΗΣ, ΠΑΝΤΕΛΗΣ, ό.π., σ.14
6. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ, ΜΙΧΑΗΛ, Εξελίξεις του πληθυσμού των Αγροτικών Περιοχών της Ελλάδος, 1920-1981, Αθήνα, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 1988, σ.574. Στη σ.17 – στον πίνακα 4 – υπάρχουν και τα στοιχεία για την εξέλιξη του πληθυσμού της Καστοριάς.
7. ΤΣΟΛΑΚΗΣ, ΠΑΝΟΣ, Η αρχιτεκτονική της παλιάς Καστοριάς, Θεσσαλονίκη, «Επίκεντρο», 2009, σ.317. Στη σ.143 τα στοιχεία για τον εβραϊκό πληθυσμό της πόλεως.
8. ΣΥΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ, Απομνημονεύματα ενός καστοριανού παιδιού της πιάτσας (1937-1957), Καστοριά, 1998, σ.212+σ.46 Παράρτημα
9. ΣΥΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ, ό. π., σ.91
10. Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος, Βιβλίο Μνήμης, Αθήνα, 1979. 

Parva judaica celetrensia = Μικρά ιουδαϊκά της Καστοριάς
Φωτογραφία: Άποψη της Καστοριάς σε εικονογράφηση επιστολοχάρτου του Συλλόγου των εν Αθήναις Καστοριέων “Η Ορεστιάς”, με ημερομηνία χρησιμοποιήσεως 12 Μαρτίου 1938.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 11 Οκτωβρίου 2018, αρ. φύλλου 955


Σχετικά:
ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΒΒΑΔΑ - ΖΩΗΣ ΠΟΛΥΖΟΠΟΥΛΟΥ:
Parva Judaica Celetrensia [I], [II], [III], [IV], [V], [VI], [VII], [VIII].


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ