Α΄ 25-2-2017. Ημέτερον... ημαρτημένον: Στην στήλη μας, εκ παραδρομής στον υπολογιστή (16-2-2017, εδάφιο Α΄) εγράφη: παρωδία πρό των ετών... αντί του ορθού προ των επών του Ομήρου, πρίν από τα έπη του Ομήρου Β΄) 23-2-2017, εδάφιον ΣΤ΄): να δοκιμασθεί ο κύριος..., αντί του ορθού: να δικασθεί. (αν καί ουσιαστικά, και η δίκη -το δικαστήριο- είναι μιά δοκιμασία...)
Β΄ 16-2-2017 Τοπ.τύπος. Μου έμοιαζε σαν πρινοκκόκι…κακή γραφή (εκ παραδρομής, προφανώς). Το ορθόν: το πρινοκόκκι. Από τους κόκκους ενός είδους πουρναριού παραγόταν κόκκινο χρώμα για βαφή.
Γ΄20-2-2017. Σε ομιλία σοβαρή περί μοναχισμού άκουσα τον όρο: «εκκοπή» του ιδίου θελήματος του μοναχού. Δεν έχει δική του βούληση. Υπακούει σε απόλυτο βαθμό. Μόνο την ευλογία του ηγουμένου ζητεί. Αυτή η υπακοή είναι η εκκοπή (τομή, εκτομή στην Ιατρική) ρήμα λόγιο: εκκόπτω (1) = κάνω τομή, εκτομή, ξεριζώνω. Το κόψιμο των δέντρων= εκκοπή, εκκοπαί δένδρων.
Δ΄ 20-2-2017. Εφύλασσον τάς κλεισωρείας (βιβλίο). Η κλεισώρεια της καθαρευούσης είναι η κλεισούρα η στενωπός (στενό πέρασμα μεταξύ βουνών). Στην τουρκική η λ. αποδόθηκε ως ντερβένι, δερβένι. Πρβλ τα Δερβενάκια (από το 1821, ηρωικό κατόρθωμα στα στενά μεταξύ Άργους και Κορινθίας, ιδίως στο Δερβένι του όρους Τρητού Αργολίδος). Και το Δερβένι Θες/νίκης (πρός Λαγκαδά, Καβάλα)
Ε΄ 22-2-2017.(βιβλίο): Ο ελληνισμός με την αδυσώπητη ενδελέχεια της αρχαίας Τραγωδίας. (πρβλ. την συχνή έκφραση: πρέπει να γίνεται ενδελεχής έλεγχος π.χ. τροφίμων, ιδίως των θαλασσινών του τριημέρου της Τυρινής). Η ενδελέχεια (στην ως άνω πρόταση) με την έννοια της συνέχειας, ακόμη και σε λεπτομέρειες των ιστορικών περιόδων. Γενικώς ειπείν: η ενδελέχεια= η διεξοδική, λεπτομερής και επιμελής ασχολία με ένα θέμα. Με επιμονή και ενδιαφέρον. Άλλη είναι η εντελέχεια (έννοια φιλοσοφική, όρος της φιλοσοφίας, εν+τέλος, δηλ. που έχει ένα σκοπό, εξ ου και η τελολογία). Τον όρο τον έπλασε ο Αριστοτέλης.
ΣΤ΄ 25-2-2017. (και άλλη φορά το υπέμνησα). Αρκετές φορές η Γενική Πληθυντικού στην σύνταξη δεν γίνεται σαφώς και αμέσως αντιληπτή. Πρέπει να προσέξουμε τότε τα συμφραζόμενα. Για τους γνωρίζοντας (από τις γνώσεις του Λυκείου) παραθέτω από ιστορικό- κοινωνικό κείμενο. Προηγουμένως ομιλεί για τον Έλληνα (και συνεχίζει): αν δεν τον βάραινε η απιστία των μορφωμένων, που του έψελνε σ’ όλους τους τόνους την αναξιοσύνη του… Η πιθανή απορία του αναγνώστη: Οι μορφωμένοι είναι άπιστοι,ή απιστία προς τους μορφωμένους; Εν προκειμένω, θέλω να θυμίσω την Γενική Υποκειμενική: ο πόλεμος των Αθηναίων και Πελοποννησίων= πολεμούν οι Αθην. και οι Πελοπ. Οι νίκες των Ελλήνων στους Περσικούς Πολέμους= οι Έλληνες νικούν. Ενώ η επιδίωξη των σκοπών αυτών= επιδιώκω τους σκοπούς αυτούς, είναι Γενική Αντικειμενική. Η αντιγραφή της διαταγής= αντιγράφω την διαταγή. (από τις γνώσεις του Λυκείου, όπως τονίσαμε).
(1) Εκκόπτει. Πρβλ. τροπάριο της Τυρινής Κυριακής. Την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν. Εκτέμνει- εκτομή. Κόβει, εξαφανίζει από την καρδία κάθε κακία.
ΜΕΡΟΣ Β΄
Το Τριώδιο και δή από την Κυριακή της Τυρινής για όλους τους Ορθοδόξους είναι η προετοιμασία για τον πνευματικό αγώνα, ώστε καθαροί στον νου και στην ψυχή να φθάσουμε αισίως στην σωτήρια ημέρα της Αναστάσεως, στο σεβάσμιον Πάσχα. «Πάσχα πανσεβάσμιον ημίν ανέτειλεν», θα ηχήσουν οι καμπάνες της Λαμπρής. Με εξαίρετο, απερίγραπτο λυρισμό μας εκφράζουν όλο αυτό το νόημα της πνευματικής προπαρασκευής όλα τα τροπάρια της Τεσσαρακοστής. Σήμερα, σε ελεύθερο νεοελληνικό λόγο παρουσιάζω α΄το τροπάριο της Τυρινής «Το στάδιο των αρετών ηνέωκται» και β΄τον «οίκον» της 26ης Φεβρ. (του Τριωδίου).
Α΄. Το στάδιον των αρετών ηνέωκται.
Έχει ανοιχθεί το στάδιο των αρετών,
κι αυτοί που θέλουν ν’ αγωνισθούν,
ας εισέλθουν σ’ αυτό
αυτόκλητοι για νέο ωραίο αγώνα της νηστείας.
Γιατί έτσι είναι (1). Όσοι νόμιμα αγωνίζονται, δίκαια
το στεφάνι παίρνουν της νίκης.
(2) Θα φορέσουμε την πανοπλία του Σταυρού
και θ’ αντιταχθούμε στον εχθρό (3)
σαν σε μάχη,
σαν κάστρο έχοντας απόρθητο την Πίστη,
και για θώρακα την προσευχή
και για περικεφαλαία την ελεειμοσύνη.
Για μάχαιρα (4) έχοντας τη νηστεία,
αυτή που κόβει σύρριζα απ’ την καρδιά
κάθε κακία.
Όποιος ανταποκρίνεται σ’αυτά
τ’ αληθινο κερδίζει στεφάνι
από τον Βασιλιά των Όλων Χριστό
κατά την ημέρα της Κρίσεως.
Β΄Ο Οίκος
...Σαν είδε ο Αδάμ τον Άγγελο
που έσπρωξε και σφάλισε την πόρτα
του θεϊκού Κήπου (5)
βαρειά αναστενάζει και λέει:
Θεέ, που ελεείς, ελέησέ με,
εμένα που εξέπεσα!
Συμπόνεσε κι συ, Παράδεισε,
μαζί με μένα τον κτήτορα, που έγινα φτωχός,
και με το θρόισμα (6) των φύλλων σου
κάνε την ικεσία στον Θεό, να μη σε κλείσει.
Θεέ, συ που ελεείς, ελέησέ με, καθώς εξέπεσα!
Παράδεισε, μ’όλα τα καλά και κάλλη (7), Άγιε Τόπε,
με όλα τα πνευματικά πλούτη (8)
Συ, που έχεις φυτευθεί για μένα τον Αδάμ
και τώρα,…κλεισμένος εξαιτίας της Εύας,
κάνε ικεσία στον Θεό για μένα
τον παραπεσόντα (9).
Β΄Σχόλια, διευκρινιστικές σημειώσεις.
Στο α΄τροπάριο ο αγώνας της νηστείας αποδίδεται με την εικόνα του αθλητού στο στάδιο ή του οπλίτη, που είναι έτοιμος για μάχη.
(1) Οφθαλμοφανές. Φράση και νόημα, δανεισμένο από τον Απόστολο Παύλο.
(2) Το πρωτότυπο: αναζωσάμενοι (ρήμα αναζώννυμαι = ζώνομαι εκ νέου) Ας είναι μετοχή αορίστου. Η έννοιά της είναι μελλοντική. Γι’ αυτό την αποδίδω με το θα…
(3) Εχθρός εδώ είναι ο Εωσφόρος, ο Διάβολος.
(4) Κρατώ την λέξη του πρωτότυπου.πρβλ μάχαιραν έδωκας…
(5) Ευνόητο. Θείος Κήπος (της Εδέμ) είναι ο Παράδεισος.
(6) Το πρωτότυπο έχει: τω ήχω των φύλλων σου. Πολύ ποιητικό. Ο ήχος, το θρόισμα των φύλλων θα μεταφέρει στον Χριστό την ικεσία.
(7) Το πρωτότυπο: Πανάρετε! Πανάρετος ο Παράδεισος, με όλα τα πνευματικά κάλλη. Είναι Πανάγιος, είναι και Πανόλβιος, (8) ,δηλ. με όλα τα πνευματικά πλούτη. Προσέξατε στον στίχο την παρήχηση του λ(αμτα): όλα τα καλά και κάλη.
(9)εγώ παρέπεσον (ρήμα παραπίπτω, συνώνυμο: παρεκκλίνω), πέφτω και βγαίνω έξω από τον δρόμο, εκπίπτω, ξεστρατίζω. Ο Αδάμ έκπτωτος του Παραδείσου γέγονεν. Πρβλ η πτώσις των Πρωτοπλάστων και η εξ αυτού στέρησις του Παραδείσου.
Υ.Γ : Αξιοπρόσεκτο το ποιητικό σχήμα:
Ο υμνογράφος α΄ζητεί την συμπόνια του Παραδείσου, έπειτα στρέφεται με ικεσία προς τον Θεό και επανέρχεται σε επίκληση του Παραδείσου.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Μαρτίου 2017, αρ. φύλλου 875
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.