14.10.17

Στην Καστοριά μετά από 226 χρόνια




Μετά την πρεμιέρα της «Νόρμα» του περασμένου Σαββάτου που καθήλωσε το καστοριανό κοινό, παρουσιάζεται σήμερα Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2017 στις 19:55 στο ΤΕΙ Καστοριάς η θρυλική όπερα του Wolfgang Amadeus Mozart «Ο μαγικός αυλός». Ο επίτιμος μαέστρος της Met, ο φημισμένος James Levine διευθύνει την παραγωγή της βραβευμένης με Tony Award, Julie Taymor στο αριστούργημα του Μότσαρτ, «Die Zauberflöte». Η Golda Chultz, κάνει το ντεμπούτο της στην Met ως Παμίνα, με την Kathryn Lewek στον ρόλο της Βασίλισσας της Νύχτας, τον Charles Castronovo στον Πρίγκιπα του παραμυθιού Ταμίνο, τον Markus Werba στον Κυνηγό πουλιών Παπαγκένο, τον Christian Van Horn ως Αφηγητή και τον René Pape ως Ζαράστρο. Η επετειακή παρουσίαση του Μαγικού Αυλού, μια συντομευμένη εκδοχή στα αγγλικά για οικογένειες, ήταν η πρώτη Live in HD παράσταση που μεταδόθηκε παγκοσμίως στις 30 Δεκεμβρίου 2006 (πρεμιέρα στην ΜΕΤ έκανε το 2004). Αυτή είναι η πρώτη φορά που η ολόκληρη η όπερα στην γερμανική θα μεταδοθεί στη σειρά Live in HD.

Όπερα σε δύο πράξεις του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791), ένα από τα διαμάντια του λυρικού ρεπερτορίου. Το έργο γράφτηκε μέσα σε πέντε μήνες σε λιμπρέτο στα γερμανικά του θεατρικού συγγραφέα Εμάνουελ Σικανέντερ (1751-1812), σε μια εποχή που η υγεία του Μότσαρτ ήταν κλονισμένη και βρισκόταν σε δεινή οικονομική κατάσταση.

Η πρεμιέρα του Die Zauberflöte δόθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1791 στο θέατρο Wieden της Βιέννης, με μεγάλη επιτυχία, υπό την διεύθυνση του Mozart όπου και στέφθηκε με τεράστια επιτυχία, παρόλη τη βεβαρημένη σωματική και συνάμα ψυχολογική κατάσταση του Μότσαρτ, όπως φανερώνεται σε ένα από τα γράμματά του προς τη σύζυγο του Κονστάντσε, τον Αύγουστο του 1791, όπου ανέφερε:
«Δεν μπορώ να σου περιγράψω πως ένιωθα, ένα κενό που με πονάει φριχτά–κάτι σαν νοσταλγία που δεν ικανοποιείται ποτέ, που δεν σταματάει ποτέ, που επιμένει, που μεγαλώνει μέρα με τη μέρα... μόλις καθίσω στο πιάνο να τραγουδήσω κάτι απ’ την καινούργια μου όπερα, σταματάω αμέσως γιατί με πνίγει η συγκίνηση».




Παρά την εξασθενημένη υγεία του, που εμφάνιζε σταθερή επιδείνωση, ο Μότσαρτ κατάφερε να τελειώσει τον Μαγικό Αυλό και ακόμη να διευθύνει στην πρεμιέρα και σε ελάχιστες ακόμη παραστάσεις. Εννέα εβδομάδες μετά την πρεμιέρα (παράλληλα γράφει το Κοντσέρτο για πιάνο - Κ595, το Κοντσέρτο για Κλαρινέτο - Κ626, την Μεγαλοψυχία του Τίτου και το Ρέκβιεμ), ο Μότσαρτ θα εγκαταλείψει τα εγκόσμια, σε ηλικία μόλις 35 ετών. Η πρεμιέρα του Μαγικού Αυλού στην Ελλάδα δόθηκε με καθυστέρηση αιώνων, μόλις στις 18 Ιανουαρίου 1969 από την Εθνική Λυρική Σκηνή.

Η ιδέα της αδελφοσύνης, η ελευθερία, η δύναμη της αγάπης, η νίκη του καλού, η αναζήτηση της αρετής, το μεγαλείο της σιωπής και η επικράτηση της αλήθειας είναι οι αξίες που περιγράφει η μεγαλειώδης αυτή όπερα, που μπορεί να διαβαστεί με δύο τρόπους: είτε ως παραμύθι, με τον μαγικό αυλό, τα κουδουνάκια, τις νεράϊδες, τους κλόουν και το ερωτευμένο ζευγάρι, είτε ως αλληγορία για τον Ελευθεροτεκτονισμό (Μασονία) και τις αρετές του, όπως προτείνουν πολλοί ειδικοί.

Έργο πλούσιο σε συμβολισμούς, διαπνέεται κι από τις ιδέες του Διαφωτισμού ενσωματώνοντας παράλληλα στοιχεία παραμυθιού. Επισημαίνεται ότι τόσο ο Μότσαρτ, όσο και Σικανέντερ, υπήρξαν σημαίνοντες μασόνοι. Κατά τη διάρκεια της περιόδου της ζωής του, ο Τεκτονισμός είχε εξέχουσα θέση στην Βιεννέζικη κοινωνία.




Η όπερα ξεκινά σαν παραμύθι. Η υπόθεση  εξελίσσεται στην αρχαία Αίγυπτο, σε απροσδιόριστη εποχή. Η Βασίλισσα της Νύχτας αναθέτει στον πρίγκιπα Ταμίνο να ελευθερώσει την κόρη της Παμίνα, που κρατά αιχμάλωτη ο κακός ιερέας Ζαράστρο. Όσο ο Σαράστρο κρατά την Παμίνα, η βασίλισσα χάνει τη δύναμή της. Για να βοηθήσει τον Ταμίνο, του δίνει ένα μαγικό αυλό.
Κατά τη διάρκεια του κυνηγιού, ο πρίγκιπας Ταμίνο καταδιώκεται από έναν δράκοντα· συμβολισμός ενδεικτικός της ανθρώπινης αδυναμίας απέναντι στην αλόγιστη ζωώδη δύναμη.

Τον σώζουν τρεις Κυρίες σταλμένες από την Βασίλισσα της Νύχτας. Αμέσως φτάνει ο κυνηγός των πουλιών, Παπαγκένο, και με ψέματα πείθει τον πρίγκιπα ότι είναι ο σωτήρας του. Οι Κυρίες τον τιμωρούν σφραγίζοντας το στόμα του με χρυσό λουκέτο και εδώ έχουμε την αντινομία αλήθειας και ψεύδους, τη μεγαλοσύνη της σιωπής έναντι της φλυαρίας.

Ο Ταμίνο συναντά την Παμίνα και μαγεύεται από την ομορφιά της. Για να την ελευθερώσει από τα βασανιστήρια του Μονόστατου, περνά από δοκιμασίες που του επιβάλλει ο Ζαράστρο, για να αποδείξει ότι είναι ενάρετος, εχέμυθος και αγαθός.

Στην δύσκολη πορεία για την ανεύρεσή της, ο Μαγικός Αυλός θα τον προφυλάσσει από το κακό, τα τρία Αγόρια θα τον καθοδηγούν και ο Παπαγκένο θα τον συνοδεύει, με τα ασημένια κουδουνάκια του να κάνουν το θαύμα τους.

Οι δυο ερωτευμένοι νέοι θα περάσουν μέσα από σκληρές δοκιμασίες· η ζωή τους θα απειληθεί, αλλά η ηθική τους ακεραιότητα και η ψυχική τους δύναμη θα γίνουν ασπίδες προστασίας, έμμεση υπόμνηση των αγώνων του ανθρώπου και των λαών έναντι των δυνάμεων καταπίεσης.




Στο τέλος, το φως θριαμβεύει πάνω στο σκότος με την εξαφάνιση των κακών, που δεν είναι άλλοι από την Βασίλισσα της Νύχτας και τον Μονόστατο.

Άλλα θέματα του Μαγικού Αυλού, τα οποία εμφανίζονται και στις τελευταίες όπερες του Μότσαρτ είναι ο βαθύς ερωτισμός, η αποπλάνηση και ο βιασμός. Στον Μαγικό Αυλό η μόνη εναλλακτική της αγάπης είναι η απελπισία και ο θάνατος. Η Παμίνα αναφέρει ότι θα αυτοκτονήσει αν χάσει την αγάπη του Ταμίνο, ο Παπαγκένο θα κρεμαστεί αν δεν μπορέσει να βρει την αγάπη και ο Ταμίνο περνάει από τρομαχτικές δοκιμασίες για να σμίξει με την αγαπημένη του. Ο τελευταίος αποπλανείται από την Βασίλισσα της Νύχτας και ο φόβος του σεξουαλικού βιασμού της Παμίνας από τον Μονόστατο, παρόλο που είναι επικείμενος δεν πραγματοποιείται ποτέ, κυρίως για να αποφευχθεί η προσβολή προς τα ήθη.

Η πλειοψηφία των ηρωίδων του Μότσαρτ, ανάμεσά τους και η Παμίνα, είναι αντικείμενα ποικίλων γεγονότων φρίκης, όπως η απαγωγή, η αιχμαλωσία, ο εξαναγκασμός, και η απόπειρα βιασμού. Τα λόγια του Σαράστρο προς τον Ταμίνο φανερώνουν μερικές από τις ύψιστες ηθικές αξίες της ανθρωπότητας, όπως η απάρνηση της ύλης και η αναζήτηση της σοφίας και της αρετής.




Τα ηθικά διδάγματα σε αυτή την όπερα είναι πολλά και σημαντικά, όπως η μάχη του καλού ενάντια στο κακό, η νίκη του καλού, η νίκη της αλήθειας ενάντια στο ψέμα και τη συκοφαντία, η αναζήτηση της αρετής, και το μεγαλείο της σιωπής. Έννοιες που χαρακτηρίζουν την όπερα, όπως η ελευθερία, η ισότητα και η αδελφοσύνη αποτελούσαν θεμελιώδεις αξίες της ζωής του Μότσαρτ και της ανθρωπότητας.

H μουσική του Μαγικού Αυλού ταιριάζει απόλυτα στην ατμόσφαιρα του έργου. Ο διάλογος μεταξύ των προσώπων άλλοτε τραγουδιέται και άλλοτε μιλιέται· το παραδοσιακό αυτό είδος σύνθεσης στη γερμανική όπερα ονομάζεται “ζίνγκσπιλ” (singspiel) και αναπτύχθηκε τον 18ο αιώνα. Υιοθετώντας την τεχνική αυτή, ο Μότσαρτ συνέθεσε την εξαίρετη μουσική του σε τόσο θαυμαστή συμφωνία με το λιμπρέτο. Ο Μότσαρτ κατάφερε να αποδώσει μουσικά με τον καλύτερο τρόπο την έννοια του θέματος της όπερας.



"Ach, ich fühl’s"

Η μουσική βρίσκεται σε αρμονική συμφωνία με το λιμπρέτο του Σικανέντερ και αποδίδει τα νοήματα και τα θέματα του έργου. Πλαισιώνεται από πολλά διαφορετικά είδη που συνέθεσε ο Μότσαρτ, όπως λαϊκά και κωμικά τραγούδια που εκτελεί κυρίως ο Παπαγκένο, ευγενικές ή λυρικές άριες του Ταμίνο, κολορατούρα άριες της Βασίλισσας της Νύχτας, δραματικά ρετσιτατίβι, καθώς και τελετουργική μουσική, όπως εντοπίζεται στις άριες του Ζαράστρο ή τα επιβλητικά χορωδιακά, που ανήκουν στην κατηγορία της μασονικής μουσικής του Μότσαρτ με τον επίσημο και ιερουργικό τόνο έξαρσης.

Το “ζίνγκσπιλ” συνυπάρχει με στοιχεία από την ιταλική κωμική όπερα (opera buffa) και το λαϊκό θέατρο της Βιέννης, ειδικότερα το είδος της λεγόμενης «κωμωδίας των μηχανών» (Machinen-Komödie). Η τονικότητα της μι ύφεσης μείζονας, στην οποία είναι γραμμένο το μεγαλύτερο μέρος του έργου, θεωρείται κατεξοχήν μασονική, καθώς οι τρεις υφέσεις στον οπλισμό της ερμηνεύονται ως συμβολικές των τριών βαθμών της μασονικής ιεραρχίας.

Η τονικότητα τής φα μείζονος συναντάται επίσης στο εμβατήριο αρ. 9 και στην άρια αρ. 10 της όπερας, κατά τη μύηση του ήρωα Ταμίνο και κατά μία ερμηνεία, ο μοναδικός οπλισμός της συμβολίζει το βαθμό του Μαθητή.

Ο μαγικός αριθμός τρία (3), ο οποίος για τους τέκτονες είναι βαθμός μαθητείας, επανέρχεται ξανά και ξανά στο έργο: Τρία αγόρια, Τρεις κυρίες, Τρεις ναοί, Τρεις επαναλαμβανόμενες μουσικές φράσεις, Τρεις συγχορδίες. Ο Mozart κερδίζει το λαϊκό συναίσθημα ενσωματώνοντας στοιχεία παρμένα από καθημερινά τραγούδια, όπως, λα, λα, λα, πα, πα, πα. Ανασύρει από τα λαϊκά παραμύθια τον δράκοντα που καταδιώκει τον Ταμίνο, φέρνει τη λαλιά της φύσης με τον Αυλό του Πανός, ξορκίζει τις δυνάμεις του κακού με τα ασημένια κουδουνάκια και -ενώ ο ήρωας με τον Μαγικό Αυλό του εξημερώνει τα άγρια θηρία, δεν μπορέσαμε να μην ανατρέξουμε στη λύρα και στον μύθο του Ορφέα.





Το 1784, ο Μότσαρτ μυήθηκε στη Βιεννέζικη Τεκτονική Στοά της Αγαθοεργίας. Παρόλο που ο τεκτονισμός δεν ήταν απόλυτα αποδεκτός από την Καθολική Εκκλησία, η ένταξη του Μότσαρτ στον θεσμό αυτό δεν επηρέασε την πίστη του στην Εκκλησία. Οι τέκτονες εκείνης της εποχής ήταν εξαιρετικά μορφωμένοι, πετυχημένοι επαγγελματίες με σημαντικά πόστα στην κοινωνία και γενικότερα ήταν άνθρωποι με βαθιές ανησυχίες και ευαισθησίες.

Εμπνευσμένη από τις παραδόσεις που έρχονταν κατ’ ευθείαν από το μεσαιωνικό κορπορατισμό, δηλαδή παραδόσεις αρχιτεκτονικές, απ’ όπου και το όνομα της (γαλλικά macon = χτίστης), καθώς και από τελετουργίες μύησης αρχαίας αιγυπτιακής προέλευσης, η Μασονία δεν μπορούσε παρά να συναινέσει με τις ανθρωπιστικές ιδέες του Διαφωτισμού εναντίον των θρησκευτικών δογμάτων. Ιδέες ευγενικές, που αποσκοπούσαν στην ευτυχία του ανθρώπου.

Ο Μότσαρτ πίστευε πως από την ίδια του την φύση και από τον ψυχικό του κόσμο διέθετε όλα τα στοιχεία εκείνα που του επιτρέψανε να νιώσει και να ενστερνιστεί τις υψηλές αρχές του τεκτονισμού. Η τεράστια ανάγκη του για φιλία και αλληλεγγύη ήταν κυρίως οι σημαντικότεροι λόγοι που τον οδήγησαν στη μύηση στον τεκτονισμό.

Ο Κλώντ Σάμουελ αναφέρει: Ο Μότσαρτ βρήκε στη στοά της Αγαθοεργίας φίλους σημαντικούς κι ένιωσε την αδελφική φιλία που του έλειπε μέχρι τότε. Ο ίδιος έγινε ένθερμος κήρυκας των ιδεών του τεκτονισμού... Αυτό που για άλλους αποτελούσε ένα είδος ανώτερης κοινωνικής ζωής, για τον Μότσαρτ ήταν ο χώρος όπου έλαμπε το φως και η σοφία...μετά από ώριμη σκέψη, ψυχική ανάγκη και βεβαιότητα ότι το πνευματικό εκείνο εργαστήρι θα του εξασφάλιζε την ηρεμία στον εσωτερικό του κόσμο, ζήτησε σταθερά και επίμονα την εισδοχή του. 

Ο Μαγικός Αυλός, εκτός από την θαυμάσια μουσική προσφέρει θέαμα για το κοινό κυρίως μέσα από τους χαρακτήρες που πλαισιώνουν την όπερα, όπως η κακιά Βασίλισσα, οι νεράιδες, τα θηρία, οι εξωτικοί χαρακτήρες από τους οποίους η πιο χαρακτηριστική φιγούρα είναι ο Παπαγκένο, κάτι ανάμεσα σε άνθρωπο και πουλί, ο οποίος εμφανίζεται ντυμένος με ρούχα από πούπουλα κρατώντας ένα κλουβί όπου βάζει τα πουλιά που πιάνει.

Αυτό το θαυμάσιο παραμυθένιο κλίμα του Μαγικού Αυλού δίνει την ευκαιρία για την δημιουργία ποικίλων και φαντασμαγορικών θεατρικών σκηνικών και κουστουμιών. Η επιτυχία του Μαγικού Αυλού επαναλαμβάνεται πάντα κάθε φορά που η όπερα εκτελείται. Είναι γεγονός ότι μέχρι και σήμερα το κοινό παρακολουθεί με ενθουσιασμό την όπερα, η οποία εντυπωσιάζει μέσα από τα τελετουργικά στοιχεία μαζί με τα μαγικά και τους συμβολισμούς δημιουργώντας την ίδια εντύπωση θαυμασμού όπως και πριν από διακόσια είκοσι έξι χρόνια.





ΤΕΙ Καστοριάς Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2017 στις 19:55. Προβολή με ελληνικούς υπότιτλους. Η διάρκεια της παράστασης είναι 3 ώρες και 4 λεπτά συμπεριλαμβανομένου ενός διαλείμματος 30 λεπτών.

Διεύθυνση: James Levine. Σκηνοθεσία: Julie Taymor. Με τους: Golda Schultz (Παμίνα), Kathryn Lewek (Βασίλισσα της Νύχτας), Charles Castronovo (Ταμίνο), Markus Werba (Παπαγκένο), Christian Van Horn (Αφηγητής), René Pape (Ζαράστρο). Σκηνικά: George Tsypin. Κοστούμια: Julie Taymor. Φωτισμοί: Donald Holder. Μαριονέτες: Julie Taymor and Michael Curry. Χορογραφίες: Mark Dendy.

Τιμές εισιτηρίων: 15,00€ (10,00€ μαθητικά, φοιτητικά, άνεργοι, ΑΜΕΑ). Η είσοδος -για την συγκεκριμένη παράσταση- θα είναι δωρεάν για όλους τους μαθητές των δημοτικών σχολείων, γυμνασίων και λυκείων της Καστοριάς. Με το κουπόνι της ΟΔΟΥ 1+1 η τιμή είναι 15,00 € για δύο άτομα (δηλαδή 7,50 € το άτομο). Η προσφορά είναι για 15 εισιτήρια (30 άτομα). Είναι απαραίτητη η δήλωση ονοματεπώνυμου στη εφημερίδα (ΟΔΟΣ, Μητροπόλεως 4,  τηλ.2467029638, e-mail: odos-kst@otenet. gr) η οποία θα καταρτίσει ονομαστικό εκπτωτικό κατάλογο.

Η είσοδος για την συγκεκριμένη παράσταση θα είναι δωρεάν για όλους τους μαθητές των δημοτικών σχολείων, γυμνασίων και λυκείων της Καστοριάς.



Επόμενη παράσταση: 18 Νοεμβρίου 2017, Thomas Adès: The Exterminating Angel (Ο Εξολοθρευτής Άγγελος) [Πρεμιέρα ΜΕΤ].

Πληροφορίες: γραφείο κοιν. επιχ. «Ορεστειάς» δήμου Καστοριάς  Αθ. Διάκου 1 (πάρκο “Ολυμπιακής φλόγας”) τηλ. 246702 2292 και για το εκπτωτικό κουπόνι στην εφημερίδα ΟΔΟΣ τηλ. 2467029638, e-mail: odos-kst@otenet.gr.

Το κείμενο βασίστηκε στο δελτίο τύπου του Αντ1, 
στην Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος-Λ.Βουδούρη 
και στην Μ. Κοτοπούλη στο Διάστιχο.


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ