7.11.17

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική


ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



Α. 20.4.2017 τοπικός τύπος. Το μέτρο της διαρκής παρακολούθησης... Της διαρκής: ανελλήνιστο, βαρβαρικόν. Το ορθόν: Της διαρκούς παρακολουθήσεως. Το τριγενές επίθετο: ο, η διαρκής (γενική του, της διαρκούς), το διαρκές. Το διαρκές διάλειμμα, του διαρκούς διαλείμματος.

Β. Περιοδικό Όσιος Νικάνωρ, τεύχος 351, 22.4.2017. Mια ενθύμηση εκκλησιαστικό βιβλίο της Ιεράς Μονής Σπηλαίου. (Θυμίζω την παλαιά, από παλαιά χρόνια, συνήθεια ιεροψαλτών ή ιερωμένων να γράφουν «εις τας ώας», στα περιθώρια, στις άκρες των εκκλησιαστικών βιβλίων ή στην τελευταία σελίδα, για κάποιο γεγονός ή πρόσωπο). Παραθέτω μια τέτοια ενθύμηση από τον 18ο αιώνα. «1786 Ιανουάριος – 5. Αγόρασιν και την κυρά Κάλλι (το κτήμα της Κυρά Καλλίτσας) γρόσι 1299. Ιγούμενος παπα-Ιοσίφ – 1785 Σεπτέμβριος 15 εγομίνεψιν ο παπα-Ιοσίφ από χορίον Αύλλες και εύκιασιν το μήλλο ( = τον μύλον) και το μητόχι ης τα Γρεβενά». Ο Ηγούμενος Ιωσήφ ιστορημένο πρόσωπο, πολύ δραστήριος. Είναι γραμμένη η ενθύμησης στο ηπειρώτικο ιδίωμα. Ο γράψας, ίσως ένας ιεροψάλτης με τα κολλυβογράμματα του Κρυφού Σχολειού.

Γ. 25.4.2017 Με αφορμή από σχετική εκπομπή της ΕΤ για τα κωμειδύλλια, θέλω να εξηγήσω πώς επεκράτησε από τα παλαιά το ειδύλλιον να σημαίνει ερωτικός δεσμός και αγάπη (Εκείνο το βράδυ πλέχτηκε το ειδύλλιον του Θέμη και της Ερμιόνης.). Από τα Γυμνασιακά χρόνια θυμούμαστε τα «Ειδύλλια» του ποιητού της Ελληνιστικής εποχής Θεοκρίτου. Επίσης του Ησιόδου. Ήταν τα βουκολικά μικρά ερωτικά ποιήματα. Στοιχείο τους η τρυφερότητα και το συναίσθημα. Θυμίζω εκείνο το ερωτικό ποίημα, στο οποίο η κόρη η Πανδώρα στου αγαθού Δευκαλίωνος στα μέγαρα «Διί μειχθείσα εν φιλότητι, τέκε Γραικόν μενεχάρμων.». Η Πανδώρα έτεκεν, γέννησε τον μαινόμενο στον πόλεμο, τον γενναίο Γραίκο ή Γραικόν, δηλαδή τον γενάρχη των Ελλήνων. Ετυμολογικώς, το ειδύλλιον είναι υποκοριστικό της λέξεως είδος, στην έννοια μορφή (Λατινικά species), σχήμα και κάλλος. Εκτός από τον Ησίοδο, ειδύλλια στην αρχαιότητα έγραψαν ο Βίων και ο Μόσχος. Στον Όμηρο, το ειδύλλιον είναι ένας έρως αξιών, στον Ησίοδο κοσμογονική δύναμη.

Δ. 15.4.2017 Από τροπάριο της Μεγάλης Πέμπτης: Ο Ιούδας τοις Αποστόλοις συναυλιζόμενος μισών εφίλει, φιλών επώλει τον εξαγοράσαντα ημάς της κατάρας (δηλαδή τον Σωτήρα Χριστόν). Ισχυρό σχήμα αντιθέσεως: με μίσος έδινε φιλί, φιλώντας πουλούσε ο Ιούδας… τον Χριστό. Παρατηρούμε και την παρήχηση του λάμδα, για να τονισθεί το μέγεθος της προδοτικής φιλίας: εφίλει, φιλών, επώλει...

Ε. 28.4.2017 Σκάϊ, δημοσιογράφος (Από αυτά που αρκετές φορές επισημαίνω). Είπε λοιπόν ο δημοσιογράφος: Καθώς επίκειτο η συνάντηση με τους εκπροσώπους των δανειστών. Χρησιμοποίησε ρήμα λόγιο (της καθαρευούσης) χωρίς την απαραίτητη εσωτερική αύξηση: επίκειται (ενεστώς), παρατατικός επέκειτο η συνάντησις.

Στ. 25.4.2017 (βιβλίο)  Ο παλαιοκομματισμός τελούσε εν πλήρη συγχύσει. (έχει και υπογεγραμμένη στο -ρη). Σοβαρό λάθος. Το ορθόν: εν πλήρει συγχύσει (πρβλ με το ως άνω εδάφιον Α, ο, η διαρκής). Έτσι και ο, η πλήρης, το πλήρες. Αιτιατική: τον, την πλήρη, τον, την μυστηριώδη, δηλαδή χωρίς νι! Το σημειώνω:, γιατί κάποιοι γράφουν εσφαλμένως: την μεγαλοπρεπήν (!).

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 4 Μαΐου 2017, αρ. φύλλου 884


Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ