8.10.17

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Αχ, αυτοί οι πανηγυρικοί!...



Αποτελούν μια ολόκληρη περιπέτεια μέσα στα χρόνια όπου εκφωνούνται.  Και το σίγουρο είναι πως πάντα συζητιούνται. 


Μέσα στα 34 χρόνια υπηρεσίας μου στην τιμητική θέση της δασκάλας, είχα και την επιπλέον τιμή να εκφωνήσω τον πανηγυρικό στην εκκλησία του χωριού μας αρκετές φορές.

Θυμάμαι την πρώτη φορά που έπρεπε κάποιος να μιλήσει για τη Γενοκτονία των Ποντίων κι όλοι είπαν πως ως Πόντια έπρεπε να το κάνω εγώ. Όμως τότε δεν επιτρεπόταν να μιλάει γυναίκα στην εκκλησία κι έτσι το έκανα μπρος στο ηρώο της πλατείας του χωριού. Και θα ήταν μια χαρά αν δεν ενοχλούσε ο θόρυβος των αυτοκινήτων που περνούσαν και σκέπαζαν τη φωνή του ομιλητή, καθώς ήταν αναμενόμενο, καθώς όλοι το ξέρουμε πως ο εξωτερικός χώρος με τους ήχους του αποδυναμώνει ακόμα και τη δυνατότερη φωνή του δασκάλου.

Κι έπειτα ξανατέθηκε το θέμα στον προηγούμενο επίσκοπό μας, τον μακαριστό μας Γρηγόριο. Θυμάμαι τη συγκίνηση που ένιωσα όταν μου επέτρεψε –κατ’ εξαίρεσιν- να μιλήσω. Αλλά η συγκίνησή μου νικήθηκε πολύ γρήγορα από το αίσθημα της ιδιαίτερης ευθύνης που ένιωσα και, ευχαριστώντας, αρνήθηκα. Τότε ήταν που πολύ αξιόλογος συνάδελφός μου εξέφρασε την αντίρρησή του στην άρνησή μου, λέγοντάς μου πως εκείνη τη στιγμή έπρεπε να το δω ως ένα βήμα προς την ισότητα γυναικών και ανδρών και να δεχτώ.

Αργότερα, μίλησα και ξαναμίλησα, γιατί, στο μεταξύ, ο δρόμος είχε ανοίξει και πια μιλούσαν κι οι γυναίκες μες στους ναούς. Και είναι αλήθεια, πως, ενώ αρχικά σεβόμουν την άποψη που απέκλειε τη γυναίκα από ομιλήτρια μες στον ναό, στη συνέχεια, βλέποντας πως όλες ανεξαιρέτως οι ομιλήτριες προσέρχονταν στο εντός του ναού βήμα με τον προσήκοντα σεβασμό, ένιωσα πως η εκφώνηση του πανηγυρικού μες στον ναό είναι άλλη μια αληθινή κατάκτηση των γυναικών κι όχι «κατάκτησή» τους.

Στο πέρασμα των χρόνων θυμάμαι έντονα εκείνον τον εκφωνηθέντα από δάσκαλο πανηγυρικό, όπου ο ομιλών παρέλειψε να προσφωνήσει τον βουλευτή κι έγινε ολόκληρο θέμα, γιατί ο θιγείς πίστεψε πως επίτηδες έγινε. Είδε κι έπαθε λοιπόν ο ομιλητής να ξεμπλέξει και μόνον ο ίδιος κι ο Θεός ξέρουν αν όντως η παράλειψη έγινε επίτηδες ή όχι.

Κι έπειτα ένας άλλος πανηγυρικός όπου ο ομιλητής έκανε αναγωγές και συσχετίσεις με το σήμερα που το ακροατήριο (ή ένα μέρος του) θεώρησε απαράδεκτες. Δεν έμαθα ποτέ τι ακριβώς ειπώθηκε, αλλά προσωπικά δεν υπάρχει φορά που να μίλησα χωρίς να συσχετίσω το ηρωικό τότε με το κατώτερο σήμερα και να ένιωσα τη δυσαρέσκεια κάποιου. Το αντίθετο μάλιστα. Οπότε πιστεύω πως αυτό ακριβώς χρειάζεται να κάνουν οι πανηγυρικοί: να αφυπνίζουν τον λαό, μιλώντας του όχι μόνο για τους ήρωες προγόνους του, αλλά και για το τι φταίει και δεν έχουμε μια συνέχεια ανάλογη αυτού που προηγήθηκε. Με άλλα λόγια, δεν αρκεί ο πανηγυρικός να συγκινεί τους ακροατές, αλλά οφείλει και να τους προβληματίζει, ώστε να τους βάζει να κάνουν ένα βήμα παραπέρα. Ή, σωστότερα, προς τα επάνω.

Αυτό όμως που με έκανε να θυμώνω πάντοτε ήταν και είναι η παράλειψη του ονόματος του ομιλητή στο πρόγραμμα του εορτασμού τέτοιων επετείων! Το θεωρούσα τεράστια αδικία! Γιατί ο ομιλητής είναι αυτός που πρέπει να προετοιμαστεί, να ψάξει, να γράψει, να σκεφτεί, να απορρίψει κι ως την τελευταία στιγμή να κάνει ατέλειωτες διορθώσεις. Όλοι οι άλλοι, οι επίσημοι, είχαν να κάνουν πολύ λιγότερα για την ημέρα της γιορτής. Οπότε ήταν και είναι τεράστιο λάθος η αποσιώπηση του ονόματος του ομιλητή, που βεβαίως δεν αμείβεται με κανέναν άλλο τρόπο για τον όλο του κόπο, παρά μόνο με την αναγραφή του ονόματός του στο εορταστικό πρόγραμμα της ημέρας. Αυτή είναι η μόνη του αμοιβή κι η μεγάλη του τιμή, τίποτ’ άλλο.

Κοπιάζοντας, πέρα από τα όσα ο ίδιος κερδίζει μπαίνοντας βαθύτερα στην ουσία του γεγονότος που γιορτάζουμε, είναι ο πλέον κερδισμένος, καθώς αυτός αποκομίζει περισσότερα από τους άλλους που απλοί θεατές και ακροατές της γιορτής είναι. Οπότε η μη αναγραφή του ονόματός του στο πρόγραμμα είναι άκρως αντιδεοντολογική πράξη κι έλλειψη τιμής και αναγνώρισης του κόπου και της συμβολής του στην επιτυχία της γιορτής και είναι οι διοργανωτές που εκτίθενται περισσότερο μαζί με την αδυναμία τους να εκτιμήσουν την πνευματική δουλειά κάποιου, ας το προσέξουν πια αυτό.

Κλείνοντας, αποκαλύπτω την αφορμή για το μικρό αυτό κείμενο. Στο έγγραφο που απέστειλε ο Δήμος Καστοριάς στα σχολεία με θέμα τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου έγραφε: «Εκφώνηση του Πανηγυρικού της Ημέρας από εκπαιδευτικούς των Σχολείων». «Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα» σκέφτηκα απογοητευμένη γιατί τα χρόνια περνάνε κι εμείς μένουμε αδιόρθωτοι και στάσιμοι στα στραβά και τ’ ανάποδα που μάθαμε και κάνουμε τόσα χρόνια.
Στο αντίστοιχο έγγραφο του Δήμου Άργους Ορεστικού, όμως, γράφεται πάντοτε το όνομα του ομιλητή κι αυτό δείχνει πως ξέρει να τιμά το πρόσωπο που παίζει έναν ξεχωριστό ρόλο την ημέρα τη μεγάλη και τη γιορτινή, τη μέρα που όλοι οφείλουμε να μπούμε βαθύτερα στο νόημα της επετείου και να αναβαπτισθούμε στο υψηλό νόημά της.


Και η απογοήτευσή μου δεν άργησε να γίνει έντονος προβληματισμός, όταν πληροφορήθηκα πως... ο ανώνυμος εκπαιδευτικός στον Μητροπολιτικό ναό της Καστοριάς θα είναι τελικά ένας μαθητής δημοτικού σχολείου (!!!). Ρωτώντας έκπληκτη, έλαβα την… απάντηση πως έτσι έγινε και στις 28 Οκτωβρίου. Ε και; Είναι αυτό σοβαρή δικαιολογία; Αποτιμήθηκε το αποτέλεσμα και κατέληξαν οι διοργανωτές πως πέτυχε το εγχείρημα;

Προσωπικά αμφιβάλλω. Χωρίς να υποτιμώ κανένα παιδί, θυμίζω πως μιλάμε για μαθητές του δημοτικού, οπότε, ακόμη κι αστέρια να είναι τα παιδιά (είμαι σίγουρη πως είναι ξεχωριστά τα παιδιά που διεκπεραιώνουν κάτι τόσο δύσκολο και μακάρι να διαθέτουμε πολλά αστέρια στα σχολειά μας!), δεν παύουν να είναι πολύ μικρά για να καταφέρουν να περάσουν το δυνατό μήνυμα της γιορτής στους αποδέκτες, που είναι μεγάλοι. Άλλο οι σχολικές γιορτές, άλλο οι μητροπολιτικοί ναοί κι οι δοξολογίες. Σ’ αυτό είμαι κάθετη. Άρα πρόκειται για πραγματική κι ουσιαστική υποβάθμιση, που αναρωτιέμαι για ποιον λόγο γίνεται.

Γιατί, ενώ δεν ακούμε πια μικρά παιδιά να λένε ούτε καν το «Πάτερ Ημών» μες στις εκκλησίες μας, τους αναθέτουμε να εκφωνούν τον ομολογουμένως απαιτητικό πανηγυρικό της Ημέρας; Για ποιον λόγο γίνεται αυτό; Μήπως έχει διαπιστωθεί απροθυμία εκ μέρους των δασκάλων (οι δάσκαλοι Α/θμιας και Β/θμιας στον νομό μας είναι κάποιες εκατοντάδες-οι δάσκαλοι στα σχολεία Α/θμιας και Β/θμιας της πόλης κάποιες δεκάδες) να το κάνουν, οπότε δεν υπάρχει άλλη λύση από τα παιδιά του δημοτικού; Ή υπάρχει κάποια άλλη εξήγηση που αδυνατώ να τη φανταστώ και να την υποθέσω;

ΥΓ 1: Κάτι παρόμοιο παρατηρείται ενίοτε και σε ρεπορτάζ όπου δημοσιογράφοι, ενώ γράφουν ένα ένα ξεχωριστά τα ονόματα των επισήμων που παρακολούθησαν την εκδήλωση, ξεχνούν να γράψουν το όνομα του ομιλητή, που σηκώνει το βάρος της εκδήλωσης μαζί με την ουσία της.

ΥΓ 2: «Αξίους ημάς της ελευθερίας ανάδειξον» προσευχήθηκαν οι ιερείς μας στη δοξολογία που έψαλαν στις 25 Μαρτίου, αλλά πολύ φοβάμαι πως όλα αυτά τα αψυχολόγητα, αν δεν γίνονται με στόχο την υποβάθμιση της γιορτής, μάλλον ανάξιοι της ελευθερίας δείχνουν πως είμαστε όλοι μας…


Φωτογραφία: Θεόδωρος Βρυζάκης (1819 -1878), Η Ελλάς ευγνωμονούσα (1858) Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, παράρτημα Ναυπλίου.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 30 Μαρτίου 2017, αρ. φύλλου 879


12 σχόλια:

  1. Ανώνυμος8/10/17

    Πριν από λίγες μέρες έφτασε στα σχολεία έγγραφο από την Αντιπεριφέρεια που θα μπορούσε να έχει τίτλο "Ζητείται ομιλητής", αφού αυτό ήταν το θέμα του: απευθυνόταν στους εκπ/κούς του νομού και ζητούσε κάποιον να μιλήσει στις προσεχείς γιορτές (Μακ. Αγώνα και 28η Οκτωβρίου). Μπράβο τους που παλεύουν να μην ξανασυμβεί το περσινό σκηνικό, με τα μικρά στο βήμα του ομιλητή. Για να δούμε, θα ανταποκριθούν εκπ/κοί, με δεδομένο ότι οι γιορτές φέτος πέφτουν όλες Σ/κο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αναγνώστης8/10/17

    Θα προτείναμε στους αρμόδιους να απευθύνονται και στους νεότερους ηλικιακά συνταξιούχους. Ίσως η δική τους ανταπόκριση να είναι πιο μεγάλη και επίσης είναι ισάξιοι με τους εν ενεργεία εκπ/κούς στο θέμα αυτό. Άρα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος9/10/17

    Συμφωνώ, να αποκλειστούν τα παιδιά.
    Τα περσινά που μίλησαν μήπως να τιμωρηθούν;
    Οι εκπ/κοί που συνεισφέρουν ως "ομιλητές" μήπως να βραβεύονται;
    Άρα... Εύγε στους εκπ/κούς τους συνταξιούχους διότι οι εν ενεργεία λόγω
    Σ/κου θα κωλύονται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σ.Ε.9/10/17

    Συγχαρητήρια στα παιδιά που αναλαμβάνουν μια τόσο μεγάλη ευθύνη, την οποία δεν αναλαμβάνουν οι δάσκαλοί τους! Και χίλια μπράβο τους μάλιστα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Επώνυμος10/10/17

    Με το συμπάθειο, ανώνυμε σχολιαστή, αλλά ή παρορμητικά έγραψες το σχόλιο ή δεν καταλαβαίνω.
    Τους άμεσα ενδιαφερόμενους τους ρώτησε κανείς και έχει ο καθένας να προτείνει για λογαριασμό τους ;
    Έξω από το χορό μήπως λέτε πολλά τραγούδια ;
    Κάθε χώρος έχει τους αρμόδιους, που έχουν ευθύνη να βάλουν σε τάξη τα πράγματα. Κι αν συγκεκριμένοι αποδειχθούν κατά συρροήν ασυνείδητοι, έχει ο καιρός γυρίσματα, θα τα βρουν μπροστά τους και θα πληρώσουν τα σπασμένα.
    Ναι, μια γνώμη να την πούμε βρε αδερφέ, αλλά όχι και να ξεφεύγουμε να πιστεύουμε στο τέλος ότι εμείς (άντε κι άλλοι πέντε-έξι) είμαστε που δικαιούμαστε να κάνουμε κουμάντο.
    Ποιος ορίζει τους ομιλητές ;
    Γιατί να μην αποφασίσουν σύμφωνα με τις εγκυκλίους που έχουν ;
    Αν τους δίνουν το ελεύθερο να μιλήσουν παιδιά, ας μιλήσουν παιδιά (είδαμε τόσα χρόνια τι παρεξηγήσεις γίνονταν και με τους ενήλικες)
    Αν θέλουν να απευθυνθούν σε συνταξιούχους, για να τιμήσουν προηγούμενή τους καλή σχετική εργασία (και όχι φυσικά για να βρουν κορόιδο ελλείψει άλλων), ας το κάνουν.
    Επειδή όμως όλες οι περιπτώσεις δεν είναι πάντοτε οι ίδιες, δεν είναι και βέβαιο ότι κάθε συνταξιούχος θα δεχθεί, γιατί ασφαλώς έχει κι αυτός να θυμάται ώρες καλές και δυστυχώς ώρες κάκιστες.
    Εξαρτάται κατά πού θα γείρει η ζυγαριά.
    Και στην τελική, ας συνεννοηθούν ως πρόσωπα ώριμα, ώστε να μη ντρέπονται οι πρόγονοι (τους οποίους λέμε ότι θέλουμε να τιμήσουμε) για τους απογόνους, που τρωγόμαστε μεταξύ μας για το ράσο και το πράσο και δεν κάνουμε πράξη ένα από αυτά για τα οποία κυρίως αγωνίστηκαν : την ενότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος10/10/17

    Γιατί τόσο ζόρι πια για ποιοι θα εκφωνούν τους λόγους; Εδώ συζητιέται αν χρειάζονται πια οι παρελάσεις. Και οι πανηγυρικοί δεν ωφελούν στην εποχή μας όσο τα προηγούμενα χρόνια που ο κόσμος περίμενε να ακούσει από το δάσκαλο και να μάθει στις εθνικές επετείους. Τώρα πιο πολλά παιδιά τα ακούνε αυτά στο σχολείο, είναι και η τηλεόραση και το ίντερνετ. Στην εκκλησία ας μιλάνε οι παπάδες, στα σχολεία οι δάσκαλοι ή οι μαθητές και τα ΜΜΕ ας κάνουν αφιερώματα. Αρκεί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος11/10/17

    Θεωρητικά θα αρκούσε. Αλλά αν λάβουμε υπ' όψιν μας ότι τα πιο δημοφιλή θέματα στο Ίντερνετ είναι οι Καρντάσιανς και κάτι παιχνιδιάρικα γατάκια, τότε καταλαβαίνουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Επώνυμος11/10/17

      Εντάξει τώρα... ΟΛΑ θεωρητικά θα μπορούσαν να γίνουν ή και να μη γίνουν.
      ΕΜΠΡΑΚΤΑ είναι τόσο σίγουρο ότι το μεγαλύτερο ποσοστό σε ένα ακροατήριο ακούει πραγματικά όσα λένε οι "ρήτορες" ή σκέφτεται εκείνη την ώρα άλλα πράγματα; Γιατί να υποτιμάμε τόσο πολύ το ίντερνετ; Τον κόσμο όλο δεν μπορεί κανείς να τον κερδίσει. Του προσφέρεται όμως η δυνατότητα να παρουσιάσει ό,τι ποιοτικό διαθέτει και όποιος θέλει έχει να δει, να ακούσει, να μάθει, να εκτιμήσει. Η δημοφιλία δεν είναι πάντοτε και δείκτης ποιότητας ή σταθερής "κοινής γνώμης". Αλλάζει μέρα με τη μέρα. Οι αξίες όμως μένουν.
      Ο καυγάς είναι για το πάπλωμα. Ποιος τελικά θα γίνει γνωστός και αναγνωρίσιμος μέσα από μια τέτοια εκδήλωση. Μετριοφροσύνη χρειάζεται για να παραδεχθεί ότι αυτά που λέει έχουν να τα πληροφορηθούν οι άνθρωποι από άλλον και αλλού. Αλλά πού να τη βρούμε οι φίρμες...

      Διαγραφή
  8. Ανώνυμος11/10/17

    Σύμφωνα με τα λεγόμενά σου, κ. Επώνυμε, τελικά όσοι δεν εκφωνούν πανηγυρικούς είναι εντάξει (καθότι μετριόφρονες), ενώ οι άλλοι, αυτοί που εκφωνούν, το κάνουν για λόγους προβολής. Τι άλλο θα ακούσουμε, Θεέ μου;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανώνυμος11/10/17

      Για τσέκαρε λίγο... Αυτό κατάλαβες;

      Διαγραφή
  9. Ανώνυμος11/10/17

    Να τη βρείτε ή να τη βρουν οι φίρμες;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Επώνυμος11/10/17

    Να απαντήσω και στους δύο ανώνυμους σχολιαστές που απευθύνθηκαν σε εμένα (υποθέτω πως είναι δύο ξεχωριστά πρόσωπα, τα οποία βεβαιώνω ότι δεν γνωρίζω).
    1) Λυπάμαι που παρεξήγησες τα γραφόμενά μου. Δεν συνηθίζω να κάνω τόσο επισφαλείς γενικεύσεις. Μια μερίδα έχω υπόψιν, η οποία -εκ πείρας μιλάω- έχει επικρατήσει. Πικρή αλήθεια αλλά αλήθεια.
    Πάντα υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι ανταποκρίνονται σε μια τιμητική πρόσκληση και είναι συνεπείς σε έναν σκοπό ιερό. Σπάνια όμως συμβαίνει αυτό και γι' αυτό δεν ανέχομαι να μου προσάπτεις γενίκευση, γιατί προσωπικά δεν τους ξεχνώ.
    Από την άλλη, δεν υπέπεσε στην αντίληψή σου πόσο κλειστά είναι τα κυκλώματα, ώστε άνθρωποι με γνωστή πείρα και γνώσεις δεν έχουν προσκληθεί ποτέ και δεν έχουν εκφωνήσει λόγο δημοσίως; Τεχνηέντως παραμερίζονται.
    Ούτε κατά διάνοιαν ΟΛΟΙ όσοι μιλούν τελικά το κάνουν για λόγους προβολής, αλλά μη κρυβόμαστε και πίσω από το δάχτυλό μας. Όταν βλέπεις άνθρωπο να του δίνουν το βήμα πρόωρα, ενώ άλλοι έχουν φάει με το κουτάλι τη ζωή στο Σχολείο, τι καταλαβαίνεις; Κι αν δεν το θέλει ο ίδιος, είναι άλλοι που θέλουν να τον προωθήσουν ή να "θάψουν" άλλους από εγωισμό, εμπάθεια ή μικρόνοια.
    Προηγουμένως γράφτηκε ότι δεν θα δεχθούν εν ενεργεία εκπαιδευτικοί λόγω Σαββατοκύριακου και το κατάπιαμε αμάσητο και από όσα έγραψα μόνο αυτό έδωσες σημασία! Για τα άλλα τίποτε; Μόνο γκρίνια; Πες κι έναν καλό λόγο...
    2) Να τη βρούμε, αγαπητέ/ή, να τη βρούμε... Σύμφωνα με τα λεγόμενα άλλων κι εγώ φίρμα λογαριάζομαι, την αυτοκριτική μου κάνω.
    Συν το ότι εξακολουθώ να νιώθω μέλος ενός συνόλου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ