8.7.18

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



Α.
 11.1.2018 τοπικός τύπος. α) Η εποχή μας ελλείπει τα ασφαλή κριτήρια… Στον νεοελληνικό λόγο το λόγιο ρήμα ελλείπω δεν χρησιμοποιείται ως μεταβατικό, δηλαδή με αντικείμενο σε αιτιατική. Γι’ αυτό καλύτερα: Η εποχή μας παραλείπει, εγκαταλείπει, δεν λαμβάνει στα σοβαρά τα ασφαλή κριτήρια. (Κυρίως ως αμετάβατο ρήμα, π.χ. ελλείπει η βούληση, η στοργή, το ενδιαφέρον, στην εποχή μας ελλείπουν τα ασφαλή κριτήρια…) β) αποθούνται λειτουργίες. Το ορθόν: απωθούνται (από + ωθώ = απωθώ, ώθηση). γ) Τι προοιωνίζει ελπίδα; Προοιωνίζω δεν υπάρχει. Το ορθόν: Τι προοιωνίζεται ελπίδα; Οι αναλυτές προοιωνίζονται κατάρρευση της οικονομίας. δ) διαφαίνεται μια διαρκή τάση. Το ορθόν: μια διαρκής τάση.

Β. 15.1.2018 ημέτερον «ημαρτημένον» της προηγουμένης στήλης: α) ποίαν ή τίνα χάρι ζητεί. Το ορθόν: χάριν. β) εν προκειμένου. Το ορθόν: εν προκειμένω.

Γ. 11.1.2018 τοπικός τύπος. Από λίαν αξιόλογο άρθρο: Πέραν των εύστοχων και πολύ ενδιαφερόντων απόψεων… Επειδή η σύνταξη θυμίζει καθαρεύουσαν, καλύτερα να γραφόταν: πέραν των ευστόχων…(!). Επίσης: των ενδιαφερουσών απόψεων ή των απόψεων που μας ενδιαφέρουν.

Δ. 10.1.2018 κείμενο καθαρευουσιάνικο. Όλα αυτά αφεώρουν. Το ορθόν: αφεώρων, δηλαδή αφορούσαν. Το ρήμα αφορώ: από + ορώ, ο παρατατικός στην αρχαία και καθαρεύουσα: εώρων, όπως ετίμων: Οι αρχαίοι ετίμων τον Θησέα.

Ε. 7.1.2018 Εστία. Σε χρονογράφημα της κυρίας Στεφανοπούλου με την ομοηχία ταυτοσήμων λέξεων – εννοιών- τονίζεται η ανευθυνότητα των κυβερνώντων: Αμέσως… αποδόθηκαν υπεύθυνα οι ευθύνες στους υπεύθυνους, που είναι ο Σόλων, ο Περικλής, ο Ιουστινιανός, ο Χαρ. Τρικούπης για την τραγωδία της Μάνδρας. Όλοι αυτοί (!) δεν είχαν κάνει αντιπλημμυρικά έργα στην Αττική και έτσι προέκυψε η πλημμύρα… Άλλο σχήμα: Δεν έφυγαν οι λάσπες από την Μάνδρα. Το καλό αργεί να έρθει. Γι’ αυτό, ας μείνουμε στο κακό.

Στ. 15.1.2018 (από ύμνο του Πινδάρου). Υπό ζεύγλαις αφύκτοις … αι ψυχαί των ασεβέων. Θέλω να σχολιάσω την αρχαία λέξη: η Ζεύγλη (δωρικά: α ζεύγλα) = η μικρή δοκός που φράσσει το καμπυλωτό μέρος του ζυγού, στο οποίο «μπαίνει» ο τράχηλος του βοδιού. Και σήμερα (!) διατηρούμε την αρχαία λέξη, που την βρίσκουμε και στον ποιητή Πίνδαρο. Στο χωριό – θυμάμαι – την λέγαμνε η ζεύλα (!). Από τους αρχαίους προγόνους μας παραλείπαμε το γράμμα γάμα! Βάλε τη ζεύλα στο ζυγό! Η ζεύγλα, από το ρήμα ζεύγνυμι ή ζευγνύω = βάζω βόδια ή άλογα σε ζυγό, ενώνω, συνδέω, εξ ού: ζυγός, σύζυγος, το ζεύγος, η ζεύξη, η σύζευξη, κλπ.

Ζ. 7.1.2018 εφημερίδα. Ο Κυρ. Μητσοτάκης πιστώνεται το συμμάζεμα των οικονομικών του κόμματός του. Ρήμα πιστώνω, πιστώνομαι. Από το αρχαίο πιστόω, -ώ (πιστός). α) καθιστώ κάποιον αξιόπιστο(ν). Επίστωσε τούτον όρκοις = τον έδεσε με όρκο. Πιστούμαι = γίνομαι αξιόπιστος, παρέχω πίστη, εγγύηση, βεβαίωση. Υπήρχε η λέξη το πίστωμα = εγγύηση, βεβαίωση, η πίστη (στην τράπεζα). Έτσι το νεοελληνικό πιστώνω = (τράπεζα) ανοίγω πίστωση σε κάποιον, δίνω χρήματα με πίστωση. Η πίστωση; Π.χ. η τράπεζα δίνει χρήματα σε κάποιον υπό μορφήν δανείου. Μεταφορικώς: πίστωση χρόνου = προθεσμία. Συνήθης φράση: επί πιστώσει: με υποχρέωση και δικαίωμα να πληρώσεις το αντίτιμο στο μέλλον. Πιστώνεται το συμμάζεμα των οικονομικών: Χρεώνεται θετικά και εγγυάται το συμμάζεμα των οικονομικών.


Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 18 Ιανουαρίου 2018, αρ. φύλλου 919


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ