22.7.18

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



Α.
 Εφημερίδα Δημοκρατία (28.1.2018). α) Σε ενδιαφέρον κατά τα άλλα άρθρο ο επιστολογράφος προσθέτει: να μη μιλήσεις καθόλου (τον Σκοπιανό) αλλά να τον περιηγήσεις (!) σε όλα τα θεμέλια της Ελληνικής Επικράτειας. Δημοτική δεν σημαίνει πλάθουμε ρήματα αυθαίρετα! Ρήμα περιηγώ δεν υπάρχει! Περιηγούμαι, ναι. Κάνω περιήγηση ή περιηγήσεις σε τόπους. Περιηγήθηκα σε όλη την Αμοργό κλπ. Μάλλον ήθελε να συστήσει: Πάρε μαζί σου τον αμφισβητία Σκοπιανό σε μια περιήγηση στον Ελληνικό χώρο… Κάνε του ξενάγηση και ενημέρωση.
β) κείμενα ή άσματα ξεσηκωτικά. Άσματα, ωραία λέξη από τους αρχαίους μας προγόνους (ρήμα άδω = ψάλλω, τραγουδώ, πρβλ Μήνιν άειδε, θεά, Πηλιάδεω, … από το προοίμιο της Ιλιάδος του Ομήρου ), και δίπλα η λέξη ξεσηκωτικά! Οι Νεοέλληνες έχουν στο DNA τους να πλάθουν λέξεις (λεξιπλάσται … γάρ), αλλά πού πάνε οι κανόνες (γραμματικοί και γλωσσολογικοί); Ξεσηκωτικός … (ρήτορας, δημεγέρτης), ξεσηκωτικά, υπάρχει σε λεξικό;

B. 13.2.2018 Μ ετην αναγόρευση του λίαν αγαπητού συμπατριώτη μας κ. Συμεών (κατά κόσμον επώνυμο Βολιώτης) έως άρτι πρωτοπρεσβυτέρου στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, στο αξίωμα Μητροπολίτου Θεσπιών, μου ήρθε στο νου να σχολιάσω το ρήμα χειροτονώ, που είναι αρχαίο ελληνικό (χειρ + τείνω, αλλά παρασύνθετο από την λέξη χειρότονος, με την παραγωγική κατάληξη –έω, δηλαδή χειροτονέω, -ώ. ) Η πρώτη σημασία: υψώνω, ανατείνω την χείρα, κατά την ψηφοφορία στην Εκκλησία του Δήμου. Για πρόσωπο = ψηφίζω υπέρ κάποιου, εκλέγω. Χειροτόνησεν Αριστείδην. Χειροτόνησαν στρατηγόν. Αργότερα γενικεύθηκε η σημασία με την έννοια του διορίζω. Στην ορθόδοξη εκκλησία: χειροτονώ = διορίζω, ορίζω με ειδική τελετή εν τω ναώ κληρικόν (διάκο, πρεσβύτερο, μητροπολίτη), συνώνυμο το αναγορεύω. Κάπου κάπου μεταφορικώς: Ο δάσκαλος χειροτόνησε τον Κωστάκη για μια αταξία. Αυτή η έννοια ξεκινάει από το αρχαίο: υψώνω το χέρι = χειροτονώ.

Γ. 14.2.2018 εφημερίδα. Θέλουν αυτά να τα γραφικοποιήσουν = να τα παραστήσουν ως γραφικά, για να τα υποβαθμίσουν από σοβαρά. Μιλήσαμε στο εδάφιο Β για τις νέες λέξεις. Γραφικοποιώ. Τι να πω! Αν συν τω χρόνω επικρατήσει…

Δ. 26.1.2018 εφημερίδα Καθημερινή: είπαν ότι θα μείνουν Ελλάδα. Λυπούμαι να παρεισφρέουν πρόχειρες (λαϊκές;) διατυπώσεις σε σοβαρή εφημερίδα, όπως είναι η Καθημερινή. (χρήση δηλαδή απρόθετης Αιτιατικής του τύπου: πάω σπίτι, πάω εκκλησία, κλπ.). Το ορθόν: θα μείνουν στην Ελλάδα. Πολύ διαφορετικό: παραμένουμε Ελλάδα = είμαστε και παραμένουμε Ελλάδα, Έλληνες. Ελλάδα λειτουργεί συντακτικώς ως κατηγορούμενο. Μας έμεινε αυτή η απρόθετη Αιτιατική από τα έως άρτι τηλεγραφήματα: Αύριον μήτηρ καταθφάνει Θεσ/νίκην, Μετά Τετάρτην έρχεται Γιάννης Μηχανιώνα. Τα τηλεγραφήματα είναι παρελθόν, αλλά η συντομογραφία στην σύνταξη μας έμεινε.

Ε. 15.2.2018 ANT1 TV. En Lefko, όπως και σε φέισμπουκ (αγγλιστί) se agapo, grafo, κλπ. Η βλακώδης ξενομανία να γράφουν λέξεις ελληνικές, μάλιστα και αρχαίες, με λατινικούς χαρακτήρες! Έτσι όμως, στο μάτι του μαθητού Γυμνασίου, γιατί όχι και Λυκείου, μένει η εικόνα: εν λευκώ (!!) και η πρόθεση εν + τη αρχαία Δοτική πηγαίνει για περίπατο…


Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 22 Φεβρουαρίου 2018, αρ. φύλλου 924


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ