18.7.18

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Η γλώσσα όχι μονάχα ως μέσον επικοινωνίας…



21 Φεβρουαρίου 2018: Παγκόσμια Ημέρα Γλώσσας


Το κείμενο αυτό δε γράφτηκε με αφορμή τα σημερινά τεκταινόμενα γύρω από το θέμα της Μακεδονίας μας, αλλά αρκετά πριν, με αφορμή κι αιτία το βιβλίο της παλιάς φιλολόγου μου -νυν μοναχής Ολυμπιάδος Ντίτορα «Τα ακριβά δώρα της Ελλάδος».

* * *

Θέλησα να μάθω περισσότερα πράγματα γι’ αυτούς απ’ όσα γράφουν τα σχολικά εγχειρίδια. Γιατί, ως γνωστόν, τα σχολικά εγχειρίδια επιγραμματικά είναι, επειδή ίσως δε γίνεται αλλιώς.
Έτσι λοιπόν θέλησα να γνωρίσω καλύτερα αυτά τα δύο αδέρφια που πολλούς αιώνες πριν, στα χρόνια του Βυζαντίου, άφησαν τη γλυκιά τους πατρίδα για να εκπολιτίσουν άλλους λαούς: τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο από την όμορφη Θεσσαλονίκη.

Θυμάμαι τα τεράστια αγάλματά τους, γκρουεφσκικής τεχνοτροπίας, στην Αχρίδα. Θα υπήρχε μία πιθανότητα να μας εντυπωσιάσουν αν και μόνο αν το μέγεθός τους εξέφραζε την τεράστια ευγνωμοσύνη των Σκοπιανών γειτόνων μας, αλλά δεν ήταν έτσι. Γιατί οι γείτονές μας που ρέπουν έντονα προς την πλαστογράφηση ακόμη και αυτούς Σλάβους τους βαφτίζουν, θέλοντας να σβήσουν την ελληνικότατη καταγωγή τους. Γιατί όταν δεν τα έχεις βρει με τον εαυτό σου, δεν αντέχεις να χρωστάς σε κάποιον, ειδικά όταν αυτός ο κάποιος σου προκαλεί πρόβλημα με την υπεροχή του. Δεν αντέχεις ούτε το παρελθόν του, τότε που σε βοήθησε αφειδώλευτα κι εντελώς απλόχερα.

Δυο λόγια μάθαμε στα σχολειά μας γι’ αυτούς, τίποτε παραπάνω. Πως ήταν και εξακολουθούν να είναι οι φωτιστές των Σλάβων. Δίχως να μας έχει ειπωθεί κάτι περισσότερο γι’ αυτό, για τις δυσκολίες, τις ως επί το πλείστον ανυπέρβλητες, τα εμπόδια που μόνον ο Θεός που τους προστάτευε, γιατί αυτόν υπηρετούσαν, μπορούσε να τους βοηθάει να ξεπερνάνε.

Γιατί, εκτός από φωτιστές των Σλάβων, τα δύο αδέρφια αγίασαν κιόλας. Διαβάζοντας τη ζωή τους, καταλαβαίνεις πολύ καλά το γιατί. Κι είναι η αγιότητά τους το έπαθλο όχι μόνο για τα όσα κατάφεραν, αλλά προπαντός για όλα όσα θυσίασαν∙ τη ζωή τους ολόκληρη, το πώς ήθελαν να ζήσουν, για τους άλλους. Για τους ξένους άλλους.

Φωτιστές, λοιπόν, των Σλάβων σημαίνει το θεμελίωμα νόμων και κανόνων απαραίτητων για να μπορεί η κοινωνία τους να ζήσει χωρίς τα τεράστια προβλήματα που τους έκαναν να μοιάζουν με ζούγκλα, τα προβλήματα που έκαναν το βίο αβίωτο των αδύναμων. Γιατί το δίκιο το είχε, όπως καταλαβαίνετε, ο ισχυρός, που μετέτρεπε σε κόλαση τη ζωή των αδύναμων που ζούσαν κοντά του.

Όσο για την τεράστια προσφορά τους στους Σλάβους, που χρησιμοποιούν και τώρα το αλφάβητο που ο Κύριλλος, με τη συμπαράσταση του αδερφού του Μεθοδίου, εφεύρε, αυτή δε συζητάμε πόσο άλλαξε τη ζωή τους! Ολόκληρη τη ζωή του πέρασε ο Μεθόδιος μεταφράζοντας θεμελιώδη έργα στη γλώσσα τους. Αλλά και πόσο τους ταλαιπώρησαν οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής -κυρίως οι Γερμανοί- που είδαν με μισό μάτι αυτήν τους την προσφορά, κυρίως επειδή δεν την έκαναν οι ίδιοι. Κυριότατα όμως επειδή δεν τους άρεσε η αύξηση της επιρροής των Βυζαντινών κι όχι η δική τους. Βλέπετε, τα συμφέροντα είναι αυτά που πάντοτε ρυθμίζουν τα πράγματα και τις καταστάσεις. Γι’ αυτό και όταν οδηγήθηκαν τα δυο αδέρφια στη Βενετία, βρέθηκαν στη θέση του ανακρινόμενου γιατί τόλμησαν να εφεύρουν αυτοί το αλφάβητο που δεν είχε εφευρεθεί από άλλον …σπουδαιότερό τους προηγουμένως.

Κι όμως τα δύο αδέρφια είχαν προχωρήσει πολύ στο θέμα της σοφίας. Ειδικά ο Κύριλλος, ένας σημαντικότατος πανεπιστημιακός θα λέγαμε πως ήταν στην εποχή του, ένας ξακουστός φιλόσοφος και πανεπιστήμων, με μία σπάνια επιπλέον αρετή: με τους απλούστατους τρόπους του κέρδισε τη μεγάλη αγάπη των Σλάβων.

Την ίδια μεγάλη αγάπη κέρδισε κι ο Μεθόδιος, μιαν αγάπη που δεν μπόρεσαν να κερδίσουν οι άλλοι ενδιαφερόμενοι γι’ αυτούς, οι οποίοι επέμεναν να τους υποτιμούν τόσο που να ισχυρίζονται πως δε δικαιούνται να ‘χουν τη Θεία Λειτουργία κι όλα τ’ άλλα Θεία πνευματικά δώρα στη δική τους γλώσσα! «Ο Θεός», έλεγαν, κατηγορώντας τον Κύριλλο, «ευλόγησε μόνο τα εβραϊκά, τα ελληνικά και τα λατινικά, καμία άλλη γλώσσα», για να λάβουν την απάντηση πως όπως ο Θεός βρέχει επάνω σ’ όλους τους ανθρώπους, όπως ο ήλιος τούς φωτίζει όλους κι όπως όλοι οι άνθρωποι αναπνέουμε τον ίδιο αέρα, έτσι κι ο κάθε λαός έχει δικαίωμα να τον υμνεί στη δική του γλώσσα.

Κάπως έτσι ο μεν Κύριλλος, αν και μικρότερος, έφυγε νωρίτερα από τον κόσμο αυτόν (στις 14 Φεβρουαρίου 869), αφήνοντας πίσω του τον Μεθόδιο, ο οποίος οδηγήθηκε ακόμη και στο μαρτύριο για την αγάπη και την αυτοθυσιαστική προσφορά του στους Σλάβους. Κι άφησαν πίσω του εμάς να απορούμε και να θαυμάζουμε ως πού φτάνει η αγάπη κάποιων ανθρώπων τόσο αλλιώτικων από εμάς, κάποιων χριστιανών που τους άγιασε η αγάπη∙ ν’ απορούμε όμως και για το τι παρενέργειες μπορεί να έχει η εφεύρεση μιας γλώσσας που συντελεί τα μέγιστα στην ανύψωση του πνευματικού, μα και βιοτικού επιπέδου ενός ή περισσότερων λαών!...

«Μήγαρις έχω άλλο στον νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;» λέει ο Διονύσιος Σολωμός εξισώνοντας κατά κάποιον τρόπο τη γλώσσα με την ελευθερία και μετατρέποντας και τη γλώσσα σε ιδανικό για το οποίο θα άξιζε και αξίζει να θυσιάσει κανείς και τη ζωή του ακόμα. Ακριβώς όπως τη θυσίασαν τα δυο αρχοντόπουλα από τη Θεσσαλονίκη, ο Κύριλλος κι ο Μεθόδιος, οι Έλληνες ιεραπόστολοι και φωτιστές των Σλάβων, που η μνήμη τους τιμάται στις 11 Μαΐου, μα θα μπορούσαμε κάλλιστα να τους γιορτάζουμε και να τους τιμούμε και σήμερα, 21 Φεβρουαρίου, Παγκόσμια Ημέρα των γλωσσών των ανθρώπων…

ΥΓ: Δυστυχώς, άνθρωποι που μαρτυρούν για τη γλώσσα υπάρχουν και στην εποχή μας:
Σημειώνουμε πως ο όταν ήρωας αυτός ήταν δύο χρονών, το καθεστώς Χότζα στην Αλβανία, προκειμένου να εξαφανιστούν τα χριστιανικά ονόματα, με διάταγμα επέβαλλε στους πολίτες να αλλάξουν τα «ακατάλληλα ή κακόηχα» ονόματα. Μετά τον θόρυβο που προκλήθηκε, τα Τίρανα αναδιπλώθηκαν και περιόρισαν την ισχύ του διατάγματος στα νεογέννητα βρέφη, οι γονείς των οποίων ήταν υποχρεωμένοι να επιλέγουν ονόματα από μια λίστα εγκεκριμένη από την τοπική κομμουνιστική οργάνωση. Άρα, στην περίπτωση του Αριστοτέλη Γκούμα ακόμη και το αρχαιοελληνικό του όνομα ήταν πρόκληση για το καθεστώς της ανελευθερίας και της έλλειψης στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπου ήταν υποχρεωμένοι να ζουν οι Βορειοηπειρώτες αδελφοί μας επί πάρα πολλά και μαρτυρικά χρόνια. 

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 22 Φεβρουαρίου 2018, αρ. φύλλου 924


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ