30.3.19

ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ: Ποιός θυμάται τον κύριο Επιθεωρητή;


[...] Το έργο του Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου είναι πολύπτυχο: κραταιός φιλόλογος, πεζογράφος, ποιητής, ιδιότυπος δοκιμιογράφος, δεινός επιστολογράφος, ακάματος ημερολογιογράφος, μεταφραστής.

Α​πό το τεράστιο έργο του Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου*, δημοσιευμένο και αδημοσίευτο –το δεύτερο ίσως να είναι μεγαλύτερο από το πρώτο–, μικρό μόνο μέρος έχει θησαυριστεί σε βιβλίο. Κάθε φορά λοιπόν που συνάζονται και εκδίδονται σε βιβλίο κείμενά του, όπως τώρα το τομίδιο «Ποιος φοβάται τον κύριο Επιθεωρητή;», φροντισμένο από τον Συμεών Σταμπουλού (εκδ. Κουκούτσι), είναι χαρά μεγάλη. Το μικρό βιβλίο περιέχει, εκτός από τα προλεγόμενα του επιμελητή και τα επιλεγόμενα του συγγραφέα, εφτά αφηγήματα συν μια «επιλογική προσημείωση» στο πρώτο από αυτά, και ένα δοκίμιο για τη διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Υπάρχει ευρετήριο ονομάτων και σύντομο γλωσσάριο, λείπει όμως δυστυχώς πίνακας περιεχομένων. Τα περισσότερα από αυτά τα κείμενα είχαν δημοσιευθεί στη «Νέα Εστία», στο Μηνολόγιο της οποίας είχα δημιουργήσει ειδική στήλη για τη φιλοξενία τους.

Το έργο του Τριανταφυλλόπουλου είναι πολύπτυχο: κραταιός φιλόλογος, πεζογράφος, ποιητής, ιδιότυπος δοκιμιογράφος, δεινός επιστολογράφος, ακάματος ημερολογιογράφος (αυτή είναι η λιγότερο γνωστή πλευρά του έργου του), μεταφραστής. Κεντρική πάντως και συνεκτική όλου του δημόσιου βίου του ήταν η ιδιότητα του δασκάλου. Υπηρέτησε ως σχολικός φιλόλογος από το 1959 ώς το 1990, οπότε συνταξιοδοτήθηκε με τον βαθμό του διευθυντή. Μολονότι έχει επιστημονικό φιλολογικό έργο που ούτε με το κιάλι δεν μπορούν να το ατενίσουν οι περισσότεροι πανεπιστημιακοί φιλόλογοι, ο ίδιος αυτοπροσδιοριζόταν ως σχολικός φιλόλογος, χωρίς να ντρέπεται γι’ αυτό, όπως πολλοί σημερινοί φιλόλογοι, ούτε σκέφθηκε ποτέ να αποδράσει από την τάξη προς άλλα ιδρύματα, με μεγαλύτερο, υποτίθεται, κοινωνικό κύρος. Τούτο το βιβλίο είναι ένας από τους πολλούς καρπούς της μακράς διδακτικής εμπειρίας του και της αγάπης του για το σχολείο.

Τι μετράει ένας δάσκαλος δεν μπορείς να το κρίνεις από τα βιβλία του, πρέπει να τον έχεις ζήσει να διδάσκει, να έχεις δει ζωντανά πώς κουμαντάρει την τάξη, πόσο αντιλαμβάνεται κάθε στιγμή αν αυτά που λέει περνάνε στο μυαλό και στην ψυχή των μαθητών ή πετάνε πάνω από τα κεφάλια τους. Από τα γραπτά του το μόνο που μπορείς να καταλάβεις είναι τις απόψεις και την ψυχική διάθεσή του απέναντι στο σχολείο και στη διδασκαλία. Τα κείμενα του μικρού βιβλίου δείχνουν ότι ο Τριανταφυλλόπουλος υπήρξε δάσκαλος με μεγάλο κέφι για διδασκαλία, ένιωθε στα νερά του μόνο μέσα στην τάξη, διδάσκοντας κείμενα, ότι αποστρεφόταν τα Παιδαγωγικά και κυρίως τη Διδακτική (σ. 34) και ότι δεν ήταν καθόλου του γούστου του η διοίκηση («την ανοστιά της γυμνασιαρχίας», σ. 125).

Ειδικά στο μάθημα της λογοτεχνίας είναι διακηρυγμένος υπέρμαχος της άτακτης και ανοικοκύρευτης διδασκαλίας, υποτιμώντας εν προκειμένω τους κινδύνους του διδακτικού αυτοσχεδιασμού, για καθηγητές που δεν έχουν το ταλέντο και τη γνώση του.


Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος:
Ποιός φοβάται τον κύριο Επιθεωρητή;
-Επτά και μια ιστορίες-
ΙSBN13 9786185202224 Εκδόσεις "Κουκούτσι", Οκτώβριος 2018
σ.σ. 144 Επιμέλεια: Συμεών Γρ. Σταμπούλου


Το παρόν βιβλίο διηγείται ιστορίες επιθεώρησης από τον αλήστου μνήμης Γενικό Επιθεωρητή. Ο Τριανταφυλλόπουλος δεν χαρίζεται στους Επιθεωρητές: υπήρχαν αρκετοί που ήταν καλοί δάσκαλοι και ήξεραν γερά γράμματα, αλλά υπήρχαν και άλλοι που ήταν «αναξιοπρεπείς, ξεροκέφαλοι, άδικοι, δυναστικοί» (σ. 91). Οι εκθέσεις των Επιθεωρητών για τον Ν. Δ. Τ. δεν ήταν όλες ακριβοδίκαιες. Η δική του όμως κρίση γι’ αυτούς ή, ακριβέστερα, για τον αξιολογικό θεσμό που ενσάρκωναν δεν θολώνει και διατυπώνεται συμπερασματικά ως εξής: «Ωστόσο, δεν γνωρίζω καμιά περίπτωση ευσυνείδητου δασκάλου που βλάφτηκε αθεράπευτα από Επιθεωρητή. Κάθε αντίθετη ιστορία είναι τρομοκρατικός μύθος» (σ. 91, βλ. και σ. 60, 71, 101, 127). Το ίδιο συμπέρασμα συνάγει και από την προσεπιμαρτυρία της Κατίνας Παπά και της Eλλης Αλεξίου (σ. 93).

Τα αφηγήματα του βιβλίου δεν αποτελούν μόνο τεκμήρια για την ιστορία της εκπαίδευσής μας κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, ασκούν ταυτόχρονα και κριτική, έμμεσα, στη σημερινή σχολική πραγματικότητα, όπου ένας καθηγητής διανύει όλη τη σταδιοδρομία του στις σχολικές αίθουσες, χωρίς ποτέ κανείς να του κάνει ένα απλό έστω σχόλιο για τη διδασκαλία του. Τριάντα πέντε χρόνια αναξιολόγητος και ανεπιμόρφωτος. Και όμως υπήρχαν κάποτε στη χώρα μας και αξιολόγηση και επιμόρφωση. Ελπίζω να μη βρεθεί αναγνώστης του βιβλίου του Τριανταφυλλόπουλου –και του προ οφθαλμών σημειώματος– που να θεωρήσει ότι συγγραφέας προτείνει την επιστροφή στον θεσμό του Γενικού Επιθεωρητή. Κάθε εποχή έχει τους δικούς της αξιολογικούς θεσμούς – αρκεί να έχει! Κανείς από όσους υπηρετούν σήμερα στην Εκπαίδευση δεν γνώρισε Επιθεωρητές – καταργήθηκαν το 1982. Τους θυμούνται όμως και τους επικαλούνται ως φόβητρο όσοι κηρύττουν κατά της αξιολόγησης. Oλα τα επιχειρήματά τους είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. Εκείνο που τελικά υπερασπίζονται αυτοί οι κλαδικοί αγωνιστές είναι να κάνουν ό,τι θέλουν ανεξέλεγκτοι ή ακόμη και να μην κάνουν τίποτε, χωρίς να υφίστανται συνέπειες. Δεν έχουμε κουλτούρα αξιολόγησης, και όση είχαμε την έχουμε χάσει κι αυτή – ιδού μια από τις καλύτερες προϋποθέσεις για κοινωνία χωρίς ατομική ευθύνη και υποχρέωση λογοδοσίας.


Αναδημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 20 Δεκεμβρίου 2018 
αρ. φύλλου 96, από την "Καθημερινή" της 3.12.2018.


* * *


(*) Γεννήθηκε το 1933 στο Διδυμότειχο, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως φιλόλογος. Μεγάλωσε και μένει στη Χαλκίδα. Σπούδασε φιλολογία στο Παν/μιο Αθηνών, με αρχαιοελληνιστές το Στυλιανό Κορρέ, Αντώνιο Χατζή, Κων/νο Βουρβέρη και Ιωάννη Σταματάκο. Εργάστηκε από το 1959 ως το 1990 στη μέση εκπαίδευση (τα τρία πρώτα χρόνια στην Κύπρο). Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές "Το λαγούμι", Δόμος, 1979, και "Για το θαλασσινό αηδόνι", Δόμος, 1984 (έκδοση εκτός εμπορίου), τα πεζά "Τρία θαλασσινά ειδύλλια", Δόμος, 1985, ""Επισείουσα Ανέμου"", Δημόσια Βιβλιοθήκη Χαλκίδας, 1989, "Λιμενάρχης Ευρίπου", Κέδρος, 1993, Νεφέλη, 2002, "Ανύπαρχτο λιμάνι", Διάμετρος, 1998, και το "μικτό είδος" "Το βαθύ πηγάδι ή εκρήξεις συναφών φωτοβολίδων", Στιγμή, 1989. Ασχολείται με την έκδοση και τη μελέτη του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη.

Τίτλοι 
Ποιος φοβάται τον κύριο επιθεωρητή;, Κουκούτσι. Για τον Ζήσιμο Λορεντζάτο, Ίκαρος. Μεταπολεμικά νεανικά περιοδικά, Αντίποδες. Ένα νησί, Ίκαρος. Αποσπινθηρίζοντας τον Παπαδιαμάντη, Ίνδικτος. Εικοσιπεντάχρονος πλους, Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Λιμενάρχης Ευρίπου, Νεφέλη. Ανύπαρχτο λιμάνι, Διάμετρος. Λιμενάρχης Ευρίπου, Κέδρος. Περίτριμμ' αγοράς Θεσσαλονίκιον, Άγρα. Το βαθύ πηγάδι ή Εκρήξεις συναφών φωτοβολίδων, Στιγμή. Μινύρισμα πτηνού χειμαζομένου, Εκδόσεις Καστανιώτη. Το δίχτυ και το μέλι, Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Νεοελληνικά, Εκδόσεις Παπαζήση. Δαιμόνιο μεσημβρινό, Γρηγόρη

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
Χαιρετισμός στον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο, manifesto. Διετείς διακοπαί: Ένα χρονικό, Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Μήτηρ Θεού, μητέρα των ανθρώπων, Η Καθημερινή. Πρακτικά Γ' διεθνούς συνεδρίου για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών. Ο παρδαλός συρικτής της Εμλίνης, Νεφέλη. Πρακτικά Α΄ Πανελληνίου Συνεδρίου για τον Γιάννη Σκαρίμπα, Διάμετρος. Εισαγωγή στην πεζογραφία του Παπαδιαμάντη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ο μυθιστοριογράφος Παπαδιαμάντης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας.Πρακτικά Β' διεθνούς συνεδρίου για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Δόμος. Μια πόλη, ένας συγγραφέας, Μίνωας. Φώτα ολόφωτα, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.). Τιμή στον Τ. Κ. Παπατσώνη, Ευθύνη. "Σε κλαίει λαός..." Δόμος. Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Κοτζιά, Κέδρος. Τα διηγήματα, Γνώση. Νεοελληνικά διδακτικά δοκίμια για το γυμνάσιο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

Μεταφράσεις
Πολύβιος, Ιστοριών ΙΣΤ΄, ΙΗ΄, Κ΄, ΚΑ΄, Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών ΙΒ΄, ΙΓ΄, ΙΔ΄, ΙΕ΄, Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Θ΄, Ι΄, ΙΑ΄, Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Στ, Ζ, Η, Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Ε, Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Δ', Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Γ', Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Α', Στιγμή. Πολύβιος, Ιστοριών Β', Στιγμή. Δίων Χρυσόστομος, Ευβοϊκός ή κυνηγός, Στιγμή

Λοιποί τίτλοι
Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Αγάπη στον κρεμνό και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η γυφτοπούλα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η δίψα του Δαυΐδ και άλλα κείμενα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.  Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η μετανάστις, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η νοσταλγός και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.  Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η Σταχομαζώχτρα και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η φαρμακολύτρια και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Η φόνισσα. Χρήστος Μηλιόνης, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Οι έμποροι των εθνών, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Ολόγυρα στη λίμνη και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Όνειρο στο κύμα και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Ποιήματα και άλλα κείμενα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Τα ρόδιν' ακρογιάλια. Βαρδιάνος στα σπόρκα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Άπαντα Παπαδιαμάντη: Το μυρολόγι της φώκιας και άλλα διηγήματα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. Λορεντζάτος, Ζήσιμος, 1915-2004, Ο Παπαδιαμάντης του Ζήσιμου Λορεντζάτου, Ίκαρος. Ρωμανός ο Μελωδός, Ύμνοι, Αρμός. Wells, Herbert George, 1866-1946, Ο αόρατος, Κίχλη. Φωκάς, Νίκος, 1927-, Με θάμβος και κρίση, Νεφέλη. Caine, Hall, Ο Μαξιώτης, Ίνδικτος. Chekhov, Anton Pavlovich, 1860-1904, Τέσσαρα διηγήματα, Δόμος. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Απάνθισμα διηγημάτων Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Δόμος. Διαμαντόπουλος, Αλέξης, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Νεφέλη. Γιώργος Σεφέρης ημερολόγιο 2000, Διάμετρος. Νίκος Γκάτσος: ημερολόγιο 1999, Διάμετρος. Γιάννης Σκαρίμπας ημερολόγιο 1997, Διάμετρος. Clark, Alfred, Η εύρεσις της γυναικός του Λώτ, Αρμός. Τζέρομ, Τζέρομ Κ., Η νέα ουτοπία και άλλα ευθυμογραφήματα, Αρμός. Τριανταφυλλόπουλος, Δημήτρης Δ., Πελιδνός ο παράφρων τύραννος, Νεφέλη. Συλλογικό έργο, Χρυσός και χρυσομηλιγγάτος, Αρμός. Βακαλόπουλος, Χρήστος, 1956-1993, Από το χάος στο χαρτί, Βιβλιοπωλείον της Εστίας. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Η γυφτοπούλα, Συλλογή.Κούσουλας, Λουκάς, 1929-, Ανθρώπους και κτήνη, Νεφέλη. Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, 1851-1911, Αλληλογραφία, Δόμος. Παπαδημητρακόπουλος, Ηλίας Χ., 1930-, Επί πτίλων αύρας νυκτερινής, Νεφέλη. Κοτζιάς, Αλέξανδρος, 1926-1992, Τα αθηναϊκά διηγήματα και δύο δοκίμια για το χρόνο, Νεφέλη. Με τον τρόπο του Παπαδιαμάντη, Κέδρος. Σεφέρης, Γιώργος, 1900-1971, Γράμματα Σεφέρη - Λορεντζάτου (1948 - 1968), Δόμος. Συλλογικό έργο, Ομόπλουν πλοίον, Γνώση. Μωραϊτίδης, Αλέξανδρος, 1850-1929, Τα διηγήματα, Γνώση.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ