Λίγα ακόμα σχόλια για την Τουρκία. Τους παλιούς δυνάστες μας. Με ενοχλεί η αυξημένη δύναμή της. Τα τόξα της. Οι σχέσεις της με την Αλβανία, το Κόσοβο, το FYROM στο Μοναστήρι και τα Σκόπια, στην Βοσνία με το Σαράγιεβο. Την ίδια την Σερβία που επισκέπτεται ο Ερντογάν τις μέρες αυτές. Αφήστε την Βουλγαρία με τους Τούρκους της, το 10 % του πληθυσμού και τις δεκάδες βουλευτές Τουρκικής καταγωγής. Το θέμα το παρακολουθώ από κοντά. Ταξιδεύω και βλέπω τι γίνεται. Το διαβάζω. Το μελετώ. Το φωτογραφίζω. Το αισθάνομαι. Το τζαμί στα Τίρανα, στα Σκόπια. Στο Μοναστήρι με τους στρατώνες του Κεμάλ των αρχών του 20ου αιώνα.
Πού μπαίνει και γιατί γεω-στρατηγικά πάλι το Μακεδονικό πρόβλημα; Μπαίνει. Γιατί κατά την άποψή μου η θέση της Ελλάδος έχει ενισχυθεί τελευταία στην Μακεδονία μας. Με τον TAP – Trans Adriatic Pipeline, την νέα κυβέρνηση της FYROM , την Ευρωπαϊκή Νατοϊκή πορεία της Βουλγαρίας και της Αλβανίας. Είναι σίγουρο ότι η Καστοριά θα ζεσταθεί πιο γρήγορα από ότι περιμέναμε λόγω ΤΑP. Ο τουρισμός της θα εκτιναχθεί στα ύψη. Ο πολιτισμός θα «ανέβει» ψηλά, αφού γίνει και το πολιτιστικό της κέντρο στην είσοδο της πόλης! Είναι καιρός να νιώσουμε ευτυχείς για την πρόοδό μας. Μας αξίζει.
Πολιτισμός, τουρισμός, αθλητισμός. Στην Καστοριά θέλουμε περισσότερους επισκέπτες και όχι μόνο απλούς τουρίστες. Θέλουμε μόνιμη Ειρήνη με τους γείτονές μας και ανοιχτό εμπόριο. Όσο πιο γρήγορα τα πετύχουμε αυτά τόσο το καλύτερο.
Είμαι αισιόδοξος όπως πάντα – ρεαλιστικά ρομαντικός (χειρουργός είμαι και γράφω κανένα ποίημα που και που!) και φιλελεύθερος όσο παίρνει. Πιστεύω ότι έχουμε μέλλον. Ο θάνατος μόνο σκοτώνει! Αρκεί οι ιθύνοντες των ομόρων κρατών να έχουν και λίγο μυαλό. Όταν οι Τούρκοι στα Σκόπια με το ίδρυμα Οζάλ «επιδοτούν» το τοπικό European University – Πανεπιστήμιο επιπέδου, είναι ηλίθιο να απαγορεύουμε την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στον τόπο μας. Να μην συνεχίσω.
Σταθήκαμε τυχεροί που γλυτώσαμε σαν Έλληνες από των εμφύλιο της Γιουγκοσλαβίας ακόμα και τα γεγονότα του 1990 της FYROM με τους Αλβανούς. Σταθήκαμε άτυχοι που είμαστε τόσο κοντά σε μια σπαρασσόμενη υποανάπτυκτη Μέση Ανατολή και βόρεια Αφρική. Σαν προχθές περπατούσα και φωτογράφιζα την Παλμύρα της Συρίας πριν καταστραφεί. Την Δαμασκό. Την εκκλησία του Πατριαρχείου της Αντιοχείας που έχει χτιστεί με χορηγία Λιβανέζου Ορθόδοξου. Έχω και ένα μικρό βίντεο με την Κυριακάτικη λειτουργία τους. Καταπληκτική.
Τουλάχιστον στον Ελληνικό Βορρά σώσαμε την Μακεδονία μας. Ο Ίων Δραγούμης έλεγε ότι η Μακεδονία θα μας σώσει. Και μας έσωσε. Τι θα ήμασταν σαν κράτος χωρίς αυτήν; Ιστορικές παραχωρήσεις πρέπει να γίνονται προς τους γείτονες με μεγίστη φειδώ. Με περίσκεψη. Όχι κουβέντες επικίνδυνες του αέρα. Η συρρίκνωση του Ελληνισμού έχει ένα όριο. Το έχουμε φτάσει, αν όχι ξεπεράσει. Δεν αξίζουμε, ιδιαίτερα στον Ελληνικό Βορρά, επιπολαιότητες και αποφάσεις που διακινδυνεύουν το έθνος μας. Τόσα χρόνια μετά τον Μακεδονικό Αγώνα, δύο παγκόσμιους πολέμους, τις καταστροφές του 40-50, τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια. Την σημερινή πολιτική και οικονομική κρίση. Πρέπει να γίνουμε πιο σοβαροί.
Πρώτο και τελευταίο ελληνικό όπλο για το σημερινό Μακεδονικό πρόβλημα, τουλάχιστον για την Καστοριά, είναι ο πολιτισμός μας. Τα εκατό τριάντα οχτώ μουσεία της Ελλάδος και οι αρχαιολογικοί μας χώροι. Μαζί με το περιβάλλον που ζούμε. Εδώ δυστυχώς, έχουμε μείνει πίσω. Θέλει δουλειά η προστασία του.
Η Καστοριά έχει θησαυρούς. Το Δισπηλιό. Το Σπήλαιο. Τα βουνά της, τα ποτάμια της, τα πλατάνια της λίμνης. Την ίδια την λίμνη. Το Ενυδρείο της. Τους ανθρώπους της. Τον απίστευτο πλούτο των εκκλησιών και των μουσείων της. Τα παλιά αρχοντικά της που ήδη αποκαθίστανται έστω και με αργό ρυθμό, τα νεοκλασικά της του μεσοπολέμου, τα προάστια – χωριά της. Ένα πολιτισμό που ξαναγεννήθηκε από την τέφρα του μετά από τόσους πολέμους και καταστροφές.
Χρειάστηκε ηρωισμός εκ μέρους μου γράφοντας αυτή την ομιλία για να μην αναφέρω τις Πρέσπες, τον Ζάεφ, που μου είναι συμπαθής μέχρι τώρα, ιδίως σε σύγκριση με τον προκάτοχό του, τον Νίκο Κοτζιά, που πρόσφατα παραιτήθηκε από Υπουργός Εξωτερικών, τον Πρωθυπουργό μας. Να μην αναφέρω τον διαμεσολαβητή Μάθιου Νίμιτς μαζί με τον οποίο πριν από πολλά χρόνια είχαμε επισκεφθεί την Καστοριά και περπατήσαμε ακόμα και στον ναό-ερείπιο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην βόρεια λίμνη.
Σημειώνω για μια ακόμα φορά ότι ο πολιτισμός ειδικά για την Καστοριά και τον νομό της, και τα μονοπάτια και οι διαδρομές του, είναι το μεγάλο μας όπλο. Έχω καταγράψει πάνω από τριάντα διαδρομές. Να τις φροντίσουμε. Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού προσπάθησε να μας βοηθήσει και προσπαθεί ακόμα. Αρκεί να το θέλουμε και εμείς. Το Ευρωπαϊκό της πρόγραμμα με τα επισκέψιμα αρχοντικά της Καστοριάς αυτού του Μαΐου ήταν ένα παράδειγμα προς μίμηση και είχε μεγάλη επιτυχία. Την ευχαριστούμε.
Τέλος τέλος σας έχω και ένα μικρό δώρο έκπληξη. Την φωτοτυπημένη επανέκδοση του βιβλίου του Κωνσταντίνου Πηχιών, εκδόσεις Απ. Δούκη, του 1959, στο σπίτι του οποίου βρισκόμαστε τώρα. Τίτλος «Η προσφορά της Καστοριάς στον ένοπλο Μακεδονικό αγώνα». Τα λέει όλα. Σου κόβει την αναπνοή το διάβασμά του. Κάτι σαν τους Α’ Παν-Δυτικο-Μακεδονικούς Αγώνες του Παύλου Μελά του 1946, που παρουσιάσαμε πέρυσι, αλλά με ονόματα και απίθανες λεπτομέρειες.
Θα ήθελα πριν κλείσω να μπορούσα να σας προτείνω να διαβάσετε μερικά βιβλία παλιά και πρόσφατα για την Μακεδονία. Έχουν τρομερό ενδιαφέρον. Η βιβλιογραφία ξεπερνάει τους 400 τόμους. Θα το κάνω, όμως, εν καιρώ.
- Συμπέρασμα
1. Το Μακεδονικό πρόβλημα θα συνεχίσει να υπάρχει. Η πιο μόνιμη λύση του θα έρθει με τα χρόνια. Χρειαζόμαστε ιστορική υπομονή και κατά καιρούς επίδειξη δύναμης στις σχέσεις μας με τους γείτονες.
2. Οι πολιτικοί μας πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σε κάθε βήμα τους. Στα εθνικά θέματα δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια λάθους. Πρέπει να προσπαθούν συνεχώς να εξασφαλίζουν συναίνεση όταν αποφασίζουν γενικότερα εθνικά προβλήματα. Αυτό δεν το συζητώ. Η προσπάθεια τους πρέπει να είναι ουσιαστική και να υπηρετεί την κοινοβουλευτική μας δημοκρατία. Δεν είμαι βέβαιος ότι σήμερα προσπαθούν αρκετά.
3. Ο διαμεσολαβητής του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς είχε προτείνει τελικά πέντε λύσεις για το ονοματολογικό. Για 20-25 χρόνια προσπαθούσε να πείσει τους «αντιπάλους». Διαπραγματεύσεις με ελάχιστα αποτελέσματα. Δεν υπάρχει Υπουργός των Εξωτερικών της Ελλάδος ή Πρωθυπουργός που δεν τον έχει συναντήσει. Το ίδιο και στην γειτονική χώρα. Έχει δει τους πάντες πολλές φορές.
Πρώτη του προτίμηση ήταν το Nova Makedonia στα Κυριλλικά. Ο ρόλος του στα Ηνωμένα Έθνη ήταν να διαπραγματευτεί μόνο για το ονοματολογικό. Δύσκολο θέμα. Οι άλλες λύσεις, μεταξύ των οποίων και το Βόρεια Μακεδονία, ήταν στο τραπέζι της πρόσφατης συμφωνίας. Ξέρουμε τι αποφάσισαν και ποιοι. Ο διαμεσολαβητής ήταν υποχρεωμένος να συνυπογράψει τις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας των ενδιαφερομένων κρατών. Αυτό και έκανε. Η αλήθεια να λέγεται.
4. Η γλώσσα των γειτόνων! Είναι κλαδίσκος της Κυριλλικής Βουλγαρικής γλώσσας, η οποία απλοποιήθηκε το 1915 περίπου με συνέδριο στην Σόφια. Το ίδιο έγινε και επί Τίτο αργότερα. Έτσι έγιναν οι διαφοροποιήσεις της Βουλγαρικής σε «Μακεδονική» γλώσσα. Με πολλές νέες Σέρβο-Γιουγκοσλαβικές λέξεις και ίσως μερικές Αλβανικές. Το πρόβλημα της γλώσσας δεν είναι σημαντικό για την Ελλάδα. Είναι δικό τους θέμα. Η γλώσσα τους ανήκει στις Σλαβικές Κυριλλικές ομάδες σαν της Βουλγαρίας, της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, της ίδιας της Ρωσίας.
Οι γείτονες έχουν ήδη τροχοδρομήσει τα Αλβανικά σαν δεύτερη επίσημη γλώσσα του κράτους τους. Παίζει ρόλο και αυτό. Ο δικός μας Μπαμπινιώτης έχει γράψει ολόκληρο σχετικό βιβλίο. Ο πιο δικός μας Αναστάσης Πηχιών ο νεότερος πρόσφατα στην εφημερίδα ΟΔΟ της Καστοριάς αναφέρθηκε με λεπτομέρειες σε αυτό που ονομάζεται παράτυπα «Μακεδονική γλώσσα».
5. Η «Μακεδονική» εθνότης. Εδώ είναι το πραγματικό πρόβλημα. Η εθνικότης. Η ιθαγένεια. Τα διαβατήρια και οι ταυτότητες τους. Οι πινακίδες αυτοκινήτων τους. Εδώ είναι που πρέπει να αντιδράσουμε με ισχυρά επιχειρήματα. Υπάρχει μείζον θέμα και πρέπει το κάθε τι να τονιστεί πολλές φορές. Εννοείται ότι είναι απαραίτητες οι υποχωρήσεις και από τα δυο κράτη. Έχουν και οι γείτονες δικαίωμα ύπαρξης, ενώ μας συμφέρει απόλυτα η στενή συνεργασία τους με την πατρίδα μας. Η συμμαχία τους. Το θέλουν και οι ξένοι όπως οι Αμερικανοί και όλοι οι Ευρωπαίοι, πλην των Ρώσων .Ούτως ή άλλως, σιγά-σιγά, όλα τα κράτη των Βαλκανίων θα μάθουν να συνεργάζονται στενά γιατί αυτό είναι το μέλλον τους. Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο. Αυτό ζητάει η Ιστορία.
Ακολουθούν, ΝΑΤΟ, ΤΑP, αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια, τελωνεία, αστυνομίες, τα ίδια τα σύνορα που θα γίνουν ένα ελεύθερο πέρασμα και θα αλλάξουν την ζωή στην περιοχή μας. Λίγο όνειρο όλα αυτά, αλλά καλύτερα από το τίποτα. Κάτι σαν την… Ελβετία! Τουλάχιστον στην Καστοριά. Σκεφτείτε μόνο το άνοιγμα του δρόμου στον Λαιμό και τον Άγιο Γερμανό στις Πρέσπες. Την νέα παρά Εγνατία οδό. Την Ιεροπηγή.
6. Μένει η εθνότητα. Εδώ θέλει μεγίστη προσοχή. Αν δεχθούμε το ότι είναι «Μακεδόνες», θα χρειαστούν υψίστης σημασίας διευκρινίσεις συνταγματικές, κυρίως για τους Έλληνες κατοίκους της δικής μας Μακεδονίας. Αν δεν γίνει αυτό, το πρόβλημα που προσπαθούμε να λύσουμε θα χειροτερέψει. Είναι ανήκουστο και απαράδεκτο να είσαι Έλληνας Μακεδόνας και να διαπραγματεύεσαι με άλλον την ύπαρξη σου. Ακριβώς το αντίθετο θα έπρεπε να ισχύει.
Το έγραψα και πιο πάνω, χρειάζεται μεγίστη προσοχή σε όλα αυτά. Όχι μόνο από τους πολιτικούς. Αλλά από όλους μας.
Η ιστορία ευτυχώς δεν ξεχνά. Η Ελληνική Μακεδονία θυμάται. Ούτε αυτή ξεχνά. Ούτε κανένας από εμάς.
Καλή μας τύχη.
Φωτογραφία: Χάρτης των Βαλκανίων του γερμανού γεωγράφου Heinrich Kiepert, 1882.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 29 Νοεμβρίου 2018, αρ. φύλλου 962
Σχετικά:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.