ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Η 11η Νοεμβρίου του 1912

Στό ὑπ᾽ἀριθ. 665 τῆς 8ης/11/2012 φύλλο τῆς ἐγκρίτου ἐφημερίδος ¨ΟΔΟΣ¨ ἡ κυρία Ἀθηνά Γιοβανοπούλου περιγράφει μέ γλαφυρότητα τά συλλογικά αἰσθήματα καί τόν τρόπο ὑποδοχῆς καί φιλοξενίας τοῦ νικηφόρου Ἑλληνικοῦ στρατοῦ κατά τήν ἀπελευθέρωση τῆς προσφιλοῦς γενέτειράς μας μετά ἀπό 500 χρόνια σκλαβιάς. Δεν ἀναφέρει ὅμως, ἀπό τίς διηγήσεις τῆς γιαγιάς της τά αίσθήματα τοῦ προύχοντος παππού της καί διαπρεποῦς γιατροῦ Δοῦκα Σαχίνη ἤ ἄλλων διαπρεπῶν Καστοριανῶν, πού μόχθησαν καί ἀγωνίστηκαν, ίδίως κατά τἠν διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα γιά τήν διατήρηση τῆς ἑλληνικότητος καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς Μακεδονίας, πιθανῶς λόγω τῆς σεμνότητος, πού τήν διακρίνει, ὅταν εἴδαν νά ἐκπληροῦνται οἱ πόθοι καί οἱ ἐπιθυμίες τους.

Εγώ θά ἀναφέρω τά αἰσθήματα πού πρέπει νά ἔνιωσε ὁ παππούς μου Ἀναστάσιος Ἠλία Πηχιών ὅταν τό πρωί τῆς 11ης Νοεμβρίου τοῦ 1912 χτύπησαν τήν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ του στὀ Ντολτσό γείτονές του καί τοῦ εἰπαν: Μπάρμπα Ἀναστάση ἤ Δάσκαλε, ἀνάλογα πώς τόν προσφωνοῦσαν, τήν ἐλευθερία γιά τήν ὁποία τόσο ἀγωνίσθηκες τήν ἄφερε στήν πόλη μας ὁ γιός σου Φιλόλαος.

Πράγματι ὁ Φιλόλαος Πηχιών, ἀνθυπίλαρχος τότε, ὑπηρετοῦσε στήν ἴλη τοῦ ἐπιλάρχου Ἄρτη καί τιμῆς ἔνεκεν, λόγω τοῦ ὅτι ἤταν Καστοριανός, τοῦ ἀνατέθηκε νά τοιχοκολήσει αὐτός τήν προκήρυξη τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Καστοριᾶς καί νά ἀναρτήσει τήν Ἑλληνική σημαία στήν κορυφή τοῦ λόφου τῆς πόλη μας.

Ο παππούς μου ἀπό μαθητής ἀκόμη τοῦ γυμνασίου καί μετέπειτα φοιτητής τῆς φιλοσοφικῆς σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ἀγωνίσθηκε γιά τήν διατήρηση τῆς ἑλληνικότητας τῆς Μακεδονίας καί τήν ἀπελευθέρωσή της ἀπό τόν Τουρκικό ζυγό. Ὡς δάσκαλος μετά, κατ᾽ἀρχάς στήν Κλεισοῦρα, γιά δύο χρόνια, καί στήν συνέχεια στήν Καστοριά ἀγωνίσθηκε γιά τήν ἀπὀκρουση τῆς Ρουμανικῆς καί τῆς Βουλγαρικῆς προπαγάνδας, δημιούργησε ἐπαναστατική κίνηση σ᾽ὅλη τήν περιοχή τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας, ἵδρυσε τήν Νέα Φιλική Ἑταιρεία, προμήθευε ὅπλα καί πυρομαχικά σέ ἔνοπλες ὁμάδες, ἤταν πράκτορας καί ἐκπρόσωπος τοῦ ἑλληνικοῦ προξενείου τοῦ Μοναστηρίου, ἐκπρόσωπος τῆς Φιλεκπαιδευτικῆς Ἑταιρείας στήν Καστοριᾶ καί προμήθευε βιβλία καί γραφικά στά Ἑλληνικά σχολεία τῆς περιοχῆς καί τό 1878 ὅταν ὑπογράφηκε ἡ συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, ἤταν ὁ κύριος ἐμπνευστής καί πρωτεργάτης τῆς ἐπαναστατικῆς κινήσεως στό Μπούρινο καί Γεν. Γραμματέας τῆς ἐλεύθερης κυβερνήσεως τῆς ἐπαρχίας Ἐλιμείας.

Η εθνική του δράση δέν διέλαθε τῆς προσοχῆς τῶν Τουρκικῶν ἀρχῶν καί τόν Ἰανουάριο τοῦ 1887 οἱ τουρκικές ἀρχές ἔκαμαν ἔρευνα στό σπίτι του, βρήκαν ὁρισμένα ἐνοχοποιητικά στοιχεῖα καί προέβηκαν σέ συλλήψεις τόσο αὐτοῦ ὅσο καί πολλῶν συνεργατῶν του σ᾽ὅλη τήν Δυτική Μακεδονία.

Μεταφέρθηκε στίς φυλακές τοῦ Μοναστηρίου. ὄπου παρέμεινεε ἔγκλειστος ἐπί τρία χρόνια. Στήν δίκη πού ἐπακολούθησε διαπιστώθηκε ἡ ἔκταση τῆς ἐπαναστατικῆς ὀργανώσεως στήν Δυτική Μακεδονία καί ὅτι τόν σημαντικότερο ρόλο στή μυστική αὐτή ὀργάνωση εἶχε ὁ Ἀναστάσης Πηχιών. Τό στρατοδικεἶο τοῦ Μοναστηρίου τόν καταδίκασε σέ πενταετῆ κάθειρξη σέ φρούριο, νά ἐκτίσει δέ τήν ποινή του στό φρούριο τῆς Πτολεμαϊδος τῆς Συρίας. Μεταφέρθηκε στό ἐκεί φρούριο μέ τή συνοδεία ἑνός Τούρκου λοχία τόν Ἰούνιο τοῦ 1890 καί παρέμεινε ἐκεί ἔγκλειστος μέχρι τόν Σεπτέμβριο τοῦ αὐτοῦ ἔτους.

Κατόρθωσε νά δραπετεύσει, μέ μυθιστορηματικό τρόπο, ἀπό τό φρούριο καί τή Συρία και ἔφθασε στήν Ἀθήνα τὀν Ὀκτώβριο τοῦ 1890.
Στήν Μακεδονία καί τήν Καστοριά δέν μποροῦσε νά πάει, στήν οἰκογένειά του, γιατί ἤταν φυγόδικος καί καταζητούμενος ἀπό τίς τουρκικές ἀρχές. Στήν Καστοριά ἐπανῆλθε τήν 20η Ὀκτωβρίου τοῦ 1908, μετά τήν ἐπανάσταση τῶν Νεότουρκων, ὅταν δόθηκε ἀμνηστία σ᾽ὅλους τούς ὑπόδικους.

Φαντασθεῖτε λοιπόν τί χαρά καί ἀγαλίαση πού θά ἔνιωσε ὁ γέρος πλέον καί καταταλαιπορημένος Ἀναστάσης Πηχιών ὅταν εἶδε ὅτι ὅλοι οἱ κόποι του, οἱ ἀγῶνες του, οἱ κακουχίες του δέν ἤταν μάταιες καί ὅτι οἱ δίκαιοι ἀγῶνες πάντοτε ἐπιβραβεύονται. Τότε θά εἶπε μέσα του τό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου «τόν ἀγῶνα τόν καλό ἠγώνισμαι, την Πίστην τετήρησα. Τώρα ἐναπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος». Καί πράγματι ὅταν μετά ἀπό 4 μῆνες, στίς 24 Μαρτίου τοῦ 1913, ἀπεβίωσε, ἡ Πολιτεία τόν ἐδικαίωσε. Τόν εἶχε ἤδη παρασμοφορήσει γιά τήν ἐθνική του δράση, ὅταν ἀκόμη ἀγωνιζόταν γιά τα Μακεδονία, πρό τῆς φυλακίσεως του, ἀλλά καί ἡ ταφή του στήν Καστοριά ἤταν πάνδημος. Τοῦ ἀπεδώθηκαν στρατιωτικές τιμές ἀπό τόν Ἐθνικό Στρατό, πού βρίσκονταν στήν Καστοριά, καί τό φέρετρό του σκέπαζε ἠ τιμημένη καἰ δοξασμένη, ἀπό τίς πρόσφατες νίκες Ἑλληνική Σημαία.

Δημοσιεύθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2012, αρ. φύλλου 667

Σχετικό κείμενο:

• ΑΘΗΝΑΣ ΓΙΟΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ: 11η Νοεμβρίου 1912
• Ο πανηγυρικός της πρώτης επετείου
• Καταλαμβάνω την πόλιν Καστορίαν
• ΟΔΟΣ: Περί Ιστορίας