13.12.17

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α. 30.3.2017 ΟΔΟΣ (Σε δημοσίευμα, στο οποίο αναφέρονταν για την παλαιά Καστοριά). «Κάτεργα, γούνες με φανάρια» και άλλα καθόλου ακριβή. Στην απάντηση: και άλλα καθόλου ακριβή, κάτι δεν «πάει» καλά. Επειδή από την αρχαία και καθαρεύουσα: καθ’ όλου σημαίνει γενικά, κινδυνεύει η φράση να σημαίνει: αυτά γενικά είναι ακριβή, δηλαδή το αντίθετο του επιδιωκόμενου. Η θεραπεία: αυτά διόλου δεν είναι ακριβή είναι ανακριβή.

Β. 4.5.2017 τοπικός τύπος. Κατήντησε από υγιής και εποικοδομητική έρευνα στείρος ανταγωνισμός. Γνωστό, και στην αρχαία ελληνική και στην νεοελληνική, οι προθέσεις της Γραμματικής, κατά, ανά, προς, δια, για περί, κλπ συντάσσονται μόνο με γενική, δοτική και αιτιατική. Προ μηνός, δια την τάξιν, κατά βαρβάρων, εν Καστορία, για ασθένεια, κλπ. Μόνο η πρόθεση από, εκτός από άλλες πολλές σημασίες στον νεοελληνικό λόγο, συντάσσεται και με ονομαστική, όπως στην πρότασή μας: από υγιής κατήντησε στείρος ανταγωνισμός. Και το λαϊκό: Από δήμαρχος κλητήρας. Η εξήγηση αυτής της συντάξεως δίδεται από το φαινόμενο, που στην Γλωσσολογία ονομάζεται προληπτική αφομοίωση. Από την κανονική, ορθή διατύπωση: Από της θέσεως, από την θέση του δημάρχου, αυτός κατάντησε κλητήρας, από δήμαρχος κλητήρας.

Γ. 6.5.2017 (βιβλίο)Περί κυριαρχίας σε γη, ουρανόν και ύδωρ. Για την γλωσσικήν ομοιογένεια: Περί κυριαρχίας εις γην, ουρανόν και ύδωρ (και θάλασσαν).

Δ. 27.4.2017 τοπικός τύπος. Έχει συμβάλλει στην ανάδειξη. Το ορθόν: έχει συμβάλει. Ο παρακείμενος στην νεοελληνική έχει το θέμα του αορίστου. Έλυσ-α, έχω λύσ-ει. Έγραψ-α, έχ γράψ-ει, έμεινα, έχω μείν-ει, συνέβαλ-α, έχω συμβάλ-ει, ανάγγειλ-α, έχω αναγγείλ-ει.

Ε. 29.4.2017 τοπικός τύπος. Ενεπλάκη ανεξίτηλα ο τότε Μητροπολίτης… Ανεξίτηλα, λέγεται για πράγματα, π.χ. ανεξίτηλη η μνήμη, ο Ηρόδοτος λέγει: Όπως μη ταύτα εξίτηλα γένηται (= για να μη σβησθούν τα γεγονότα). Το ορθόν: Η εμπλοκή του τότε μητροπολίτου έμεινε ανεξίτηλη στην μνήμη μας. Ευκαιριακώς: ανεξίτηλος (α στερητικό + εξίτηλος). Η λέξη έχει ρίζα από το αρχαίο ρήμα έξειμι = εξέρχομαι (Παίδες Ελλήνων, ίτε… ελευθερούτε…). Ίτε = εμπρός, πηγαίνετε… Ανεξίτηλος λοιπόν = που δεν σβήνεται, δεν ξεβάφεται. Συνώνυμο: Ανεξάλειπτος (ανεξάλειπτη γραφή).

Στ. 7.5.2017 Σας λένε κάτι τα ονόματα υποψηφίων για την προεδρία της Γαλλίας; 1ος) (Ζαν Λικ) Melanson. Αν κρατάει η σκούφια του από ριζικό … ελληνικό, τότε το όνομά του προέρχεται από το αρχαίο: ο μέλας, η μέλαινα, το μέλαν (πρβλ και το μελάνι) και το Μελάς. Συνεπώς, ο μεσιέ Melanson είναι ο καθ’ημάς Μαυρουδής ή Μαυρόπουλος… 2ος) Γιανίκ Ζαντό (ο οικολόγος). Μήπως έχει κάποια σχέση με Ποντίους, γιατί το χαϊδευτικό του Γιάννη στα ποντιακά είναι Γιαννίκος! Του δε 3ου Φρανσουά Ασελινό, μου θυμίζει τον ασέληνο … ζόφον στο τροπάριο της Κασσιανής.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 18 Μαΐου 2017, αρ. φύλλου 886

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ