18.12.17

Λόγος & Αντίλογος


Φωτογραφία για το καστοριανό καρναβάλι
με υπογραφή δημάρχου

Περί καστοριανού καρναβαλιού



Αγαπητή ΟΔΟΣ,

Μάλλον ετεροχρονισμένα τα σχόλιά μου σχετικά με το έθιμο του Καστοριανού Καρναβαλιού. Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα καμία πρόθεση ν’ ασχοληθώ με το θέμα, διότι και γράφτηκαν και ειπώθηκαν πάρα πολλά από πάρα πολλούς.

Την περασμένη εβδομάδα όμως, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τη γυναίκα του σχωρεμένου ξαδέλφου μου Περδίκκα Παπακώστα, Ντένια Παπακώστα. Μου ανέφερε λοιπόν για μια ομαδική έκθεση φωτογραφίας με θέμα "Καστοριανά Ραγκουτσάρια", η οποία έγινε στη Δήμο Μοσχάτου (*) και την οποία επισκέφτηκε. Τη βρήκε πολύ προσεγμένη και επιτυχημένη.

Το μόνο που την ξένισε, ήταν το όνομα της έκθεσης, τα "Καστοριανά Ραγκουτσάρια". Παρά το γεγονός, ότι υπήρχε και έντυπο υλικό που εξηγούσε τη σημασία της λέξης, δεν πείσθηκε καθόλου από την όλη περιγραφή για τα Καστοριανά Καρναβάλια.

 Αλλιώς τα είχε ζήσει η ίδια, αλλιώς είχε ακούσει να τα περιγράφουν, όχι μόνο ο άντρας της, αλλά και η μητέρα του, καθώς και η γιαγιά του, γνήσια Καστοριανά πρόσωπα, που έζησαν ακόμη και τον 19ο αιώνα.

Αφού μου έστειλε το έντυπο υλικό του Δήμου Μοσχάτου, με ρώτησε με απορία γιατί δεν επεμβαίνουμε εμείς οι παλιοί, γέννημα θρέμμα Καστοριανοί -δίχως φυσικά ίχνος σωβινισμού, και να παραπονεθούμε στο Δήμο γι' αυτή την τόσο άδικη μετατροπή του ονόματος του Καστοριανού Καρναβαλιού σε "ραγκουτσάρια".

Ένιωσα πολύ άσχημα για την πράγματι αδιάφορη στάση μου στο θέμα αυτό.

Ποτέ μου, ούτε η ίδια, αλλά ούτε και οι γονείς μου δεν αναφέρονταν σε ραγκουτσάρια και σε προβιές και κουδούνες.

Μάλιστα, επειδή απ’ ό,τι πληροφορήθηκα, γίνονται ήδη συσκέψεις στη Δημοτική Αρχή για την καλύτερη διοργάνωση του καρναβαλιού του 2018, μήπως θα έπρεπε να σκεφτούν να αρχίσουν πρώτα από το όνομα;

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου


 Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Μαρτίου 2017, αρ.φύλλου 875


(*) ΔΗΜΟΣ ΜΟΣΧΑΤΟΥ-ΤΑΥΡΟΥ: ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΑ ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ
 «Ραγκουτσάρια»: ένας ζωντανός θεσμός στην πόλη της Καστοριάς που αντλεί τη θεματική του από την παράδοση.
Τα «Ραγκουτσάρια» αντλούν τη θεματική τους από την παράδοση. Οι ρίζες τους εντοπίζονται στην κλασική αρχαιότητα. Το όνομά τους ενδεχομένως να προέρχεται από τη λατινική λέξη rogo «ζητώ», rogator «ζητιάνος», που πολύ εύστοχα ορίζει την ιδιότητα αυτού που συμμετέχει στην ομάδα των μεταμφιεσμένων. Τα «ρογκουτσάρια» ή «ραγκουτσάρια», εορτάζονταν κατά τα αρχαία Χειμερινά Διονύσια, όπου σύμφωνα με ιστορικές πηγές, θίασος μεταμφιεσμένων με περίεργες προβιές και αυτοσχέδιες μάσκες ή κρανία ζώων, περιφέρονταν στους δρόμους της πόλης με τη συνοδεία μουσικών οργάνων, περιπαίζοντας τους πάντες, κυρίως δε τους άρχοντες, επαιτώντας κεραστικά και φιλοδωρήματα για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων. Οι τελετές της διονυσιακής λατρείας μεταφέρθηκαν στη Ρώμη κατά την οποία εορτάζονταν οι ρωμαϊκές «Καλένδες» και στη συνέχεια στο Βυζάντιο. Ήλθαν σε αντίθεση με την επίσημη θρησκεία για να ενσωματωθούν τελικά στις σημαντικές χριστιανικές γιορτές. Στην οθωμανοκρατία τα βυζαντινά «ραγκουτσάρια» από γλεντική παράδοση μετουσιώνονται σε εκδηλώσεις συγκέντρωσης χρημάτων για κοινωφελείς σκοπούς. Το έθιμο πέρασε το κατώφλι του 20ου αι. με αρκετές διαφοροποιήσεις οι οποίες αφορούν κυρίως τις μεταμφιέσεις, τα μουσικά όργανα και τα μουσικά ακούσματα λόγω επιρροών που δέχθηκε το έθιμο από ξενόφερτα στοιχεία. Ένα σημαντικό στοιχείο της περιόδου αυτής που διατηρήθηκε μέχρι τη δεκαετία 1920-1930, ήταν η παρουσία του Βάκχου, με τη συνοδεία ενός γαϊδάρου στολισμένου με κληματόφυλλα, στο σαμάρι του οποίου στηριζόταν το ξόανο του θεού Διόνυσου, μέσα στο οποίο υπήρχε ένα μικρό βαρέλι με κρασί. Τα Ραγκουτσάρια πέρασαν το κατώφλι του 21ου αι. μεταφέροντας το Διονυσιακό κέφι στον παρόντα χρόνο. 


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ