ΟΔΟΣ: Το στίγμα που εκπέμπει το τοπικό κοινωνικό σύνολο

Παρέλαση του καστοριανού καρναβαλιού

Ο αντίλογος στο σχόλιο που ακολουθεί είναι συνηθισμένος και συνοψίζεται στα εξής: Η σάτιρα είναι αγαθή, δεν βλάπτει με το κριτικό της περιεχόμενο, χαρίζει γέλιο, έστω χαμόγελο και αισιοδοξία. Οι πιο ενημερωμένοι θα επικαλεσθούν ακόμη ότι η Ελλάδα είναι η πατρίδα του Αριστοφάνη και η Αθήνα, η πρωτεύουσα με τα... περισσότερα θέατρα επιθεώρησης. Ανάλογος αντίλογος θα προταθεί ιδίως όταν η σάτιρα παρουσιάζεται στο πλαίσιο των καρναβαλιών. «Συνεπώς» -για τον αντίλογο αυτό- κάθε σκέψη για έξωθεν φραγμό, είναι εκ προοιμίου περιττή. Η ΟΔΟΣ συμφωνεί.

Ο λόγος όμως, αφορά την φετινή παρέλαση του καρναβαλιού της Καστοριάς, στην οποία μετείχαν ομάδες όπως και μεμονωμένοι. Εφ’ όσον βέβαια μπορεί να θεωρηθεί «παρέλαση» αυτό το σύνολο περίπου ατάκτων μπουλουκιών που κατάργησε κάθε σχέση του παρελθόντος με το διαγωνιστικό και το στοιχείο της άμιλλας. Φέτος κατάργησε στην πράξη και το ξεφάντωμα στο Ντουλτσό.

Η αφορμή του σημερινού σχολίου, αναφέρεται στο περιεχόμενο της θεματολογίας, την ποιότητα και πιστότητα της αλληγορίας, την φαντασία των παρεών ή των μεμονωμένων και την συμβολή τους στην βελτίωση του εθίμου. Σε ζητήματα στα οποία ο καθένας μπορεί να έχει τις δικές του απόψεις. Άλλωστε όχι μόνο στα καρναβάλια, αλλά πιο γενικευμένα, η ποιότητα είναι ο μέγας ασθενής της Καστοριάς, οπότε τα καρναβάλια μοιάζουν να  είναι κάτι το δευτερεύον. Ωστόσο το σχόλιο, δεν αφορά καθ΄ εαυτή την ποιότητα, αλλά το στίγμα που εκπέμπει το τοπικό κοινωνικό σύνολο ακόμη και στα καρναβάλια μέσα από την σάτιρα.

Και εδώ οι επιδόσεις της Καστοριάς, κατά πολλούς, ήταν και φέτος ευθέως ανάλογες του πολικού ψύχους.  Το γενικό ερώτημα δεν είναι εάν πρέπει να τίθενται φραγμοί, όρια, ακόμη και στα καρναβάλια. Αλλά εάν μπορούν με την δικαιολογία του «αυθόρμητου» να είναι μερικά μόνο ένστικτα, ανεξέλεγκτα, στο πλαίσιο  της  σάτιρας και του υποτιθέμενου διονυσιασμού.

Παρέλαση του καστοριανού καρναβαλιού

Αφορμή είναι η παρουσία και παρέλαση ατομικού-μεμονωμένου καρναβαλιστή που παρίστανε τον βασιλέα Φίλιππο της αρχαίας Μακεδονίας, περίπου έφιππο. Ο ίδιος παρίστανε τον Φίλιππο, σχετικά εύστοχα και υποτίθεται ότι ίππευε ένα χάρτινο άτι. Ως εδώ, κανένα ζήτημα. Τα γούστα του καθενός προσδιορίζουν και το περιεχόμενο της σάτιρας που παρουσιάζει ή αντίθετα αποδέχεται. 

Ωστόσο το γεγονός – μέρες που είναι– ότι διαγωνιζόμενος καρναβαλιστής στην παρέλαση της Καστοριάς, έσερνε στην άσφαλτο σε όλη την διαδρομή, με το χάρτινο άλογό του, δύο υποτιθέμενα ανθρώπινα σώματα, στην κορυφή καθενός εκ των οποίων εύκολα αναγνωριζόταν οι φωτογραφίες του πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα και του τέως υπουργού κ. Νικ. Κοτζιά, πρωτεργατών ασφαλώς της συμφωνίας των Πρεσπών με προφανή αναφορά στο ονοματολογικό των Σκοπίων, είναι κάτι που δεν είναι ακριβώς σάτιρα. Έχει στοιχεία αγριότητας.

Παρέλαση του καστοριανού καρναβαλιού

Πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν είναι αυθορμητισμός, δεν έχει σχέση με τα καρναβάλια ούτε μπορεί να ταυτίζεται με την σάτιρα, το κάθε ανθρώπινο ένστικτο. Διότι εάν έχει στοιχεία σκληρότητας μέσα από την κάθαρση των παθημάτων δεν εκτονώνει, αλλά εκτραχύνει τις καταστάσεις. Επιπλέον υποβαθμίζει το κοινωνικό στίγμα και το ξοικειώνει με τις ακρότητες.

Δεν είναι μόνο ότι το κακό αυτό θέαμα της παρέλασης πρόσβαλε την σάτιρα, την ποιότητα, ακόμη και τον ίδιο τον εμπνευστή του θέματος, που δεν είχε την καλή διάκριση των ορίων της σάτιρας και ακόμη περισσότερων των ανοχών της διαμαρτυρίας του, για ένα θέμα που συμφωνεί η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, σε σχέση με την συμφωνία των Πρεσπών.

Είναι και που παραδειγματίζει άσχημα, συμβολίζει απαράδεκτα, με ένα ιστορικό άλμα υποβαθμίζει όσους επιχειρούν να πείσουν για τις αντιρρήσεις τους σχετικά με τα Σκόπια, με νηφάλιο λόγο και εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία. Τελικά αποδεικνύεται βούτυρο στο ψωμί όσων υποστηρίζουν ότι, οι φωνές αντίθεσης ανήκουν σε ακραίους, γραφικούς, φασίστες και τα συναφή.

Παρέλαση του καστοριανού καρναβαλιού

Η ΟΔΟΣ ασφαλώς και δεν συμφωνεί με κανένα προληπτικό έλεγχο στο καρναβάλι. Επικαλείται όμως την ανάγκη αυτοπεριορισμού, στην υπηρεσία της κοινωνικής συνθήκης. Έκφραση της οποίας είναι ο πολιτισμός, η σάτιρα, εντός και εκτός καρναβαλιών. Ίσως να έχουν κάπου δίκιο, όσοι υποστηρίζουν ότι δεν τα λένε καρναβάλια, αλλά ραγκουτσάρια.  Μετά τις κουδούνες, τις προβιές και τις άλλες κατσικο-ιδεοληψίες, άρχισαν οι κρεμάλες. Και το περιστατικό, δεν πρέπει να αφήσει κανένα αδιάφορο.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 17 Ιανουαρίου 2019, αρ. φύλλου 969

* * *

Παρέλαση καρναβαλιού της ΠΓΔΜ

Σύνηθες φαινόμενο στις παρελάσεις του καρναβαλιού της πΓΔΜ, να... κηδεύουν την Ελλάδα και να καίνε την ελληνική σημαία υπό τους ήχους των χάλκινων και του διονυσιασμού των ραγκουτσαριών στο όνομα της «Ενωμένης Μακεδονίας».

Παρέλαση καρναβαλιού της ΠΓΔΜ