Δεν πρόλαβαν να εκπνεύσουν οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που προσωπικά, αν μου επιτρέπεται, Ημέρες Προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα ‘θελα να ήταν, και διαβάσαμε με θλίψη για την καταστροφή του αγάλματος της ηρωίδας του Σαράντα Λέλας Καραγιάννη. Έτυχε, μάλιστα, να διαβάσουμε την είδηση έτσι όπως την παρουσίασε ο Παντελής Μπουκάλας με την ποιητική του πένα και πολύ μας συγκίνησε, αλλά και μας θύμωσε ταυτόχρονα.
Ακριβώς το επόμενο πρωί, μπαίνοντας στο Σχολείο, κατευθύνθηκα προς το μεγάλο τραπέζι του διαδρόμου, όπου φιλοξενούνται μονίμως τα λευκώματα της Βιβλιοθήκης, πρόθυμα να περάσουν στα χέρια των μαθητών στη διάρκεια των βροχερών και κρύων διαλειμμάτων και να ξεφυλλιστούν από αυτούς που έτσι προτιμούν να ξεκουραστούν. Διαλέγω το λεύκωμα που δόθηκε στο Σχολείο από την Υπηρεσία μας: «Αθήνα, 60 μορφές στο φως». Στις σελίδες του προβάλλονται τα αθηναϊκά αγάλματα που επιλέχτηκαν από τους δημιουργούς του λευκώματος και ψάχνω με αγωνία αν υπάρχει το άγαλμα κάποιου Εθνικού Ευεργέτη∙ ψάχνω, βλέπετε, κάτι για να μπω στο θέμα των Ευεργετών, μια αφόρμηση. Και βρίσκω πολλές: είναι οι φωτογραφίες των δικών μας Ευεργετών, των παλιών Μαυροβινών χάρη στους οποίους χτίστηκε το όμορφο Σχολείο μας πριν από σχεδόν 100 χρόνια.
Θυμίζουμε στα παιδιά και αυτούς και τα δυο εγγόνια του ενός τους, του Θεόδωρου Μαυροβίτη, που στέκονται στο πλευρό του Σχολείου και μας βοηθούν και ηθικά –ίσως είναι η σημαντικότερη βοήθεια-και όπως αλλιώς μπορούν. Αφόρμηση όμως είναι και οι εστίες που πολύ πρόσφατα τοποθετήθηκαν χάρη στη δωρεά και στη φροντίδα δύο συγχωριανών μας, γονιών παλιών και τωρινών μαθητών μας, του Σπ. Τάσσου και του Μ. Καραΐσκου. Αφόρμηση όμως γίνεται και το άγαλμα του Εθνικού μας Ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη από τα Ψαρά που υπάρχει στο λεύκωμα και, παρατηρώντας το, στεκόμαστε ιδιαιτέρως στις τέσσερις μορφές που ο γλύπτης Λεωνίδας Δρόσης επέλεξε να τοποθετήσει στη βάση του. Είναι η Ελλάδα, η Ιστορία, η Σκέψη και η Ναυτιλία. Επισημαίνουμε πως κάθε ευεργέτης διαθέτει οπωσδήποτε την αγάπη στην Πατρίδα και μια σκέψη τόσο πλατιά που απλώνεται πολύ πιο μακριά από τον εαυτό του, που σκεπάζει ένα πλήθος ανθρώπων πολύ πέρα από τους ιδικούς, στην πραγματικότητα ο ευεργέτης θεωρεί δικούς του και τους πιο μακρινούς και όσους δεν γνωρίζει, αλλά τους αγαπά και τους νοιάζεται.
Κι όμως… Αποκεφάλισαν οι γνωστοί καταστροφείς τη Λέλα Καραγιάννη, της κόψαν αυτό το κεφάλι που η ίδια δεν έσκυψε στους ναζί κατακτητές, όπως πετυχημένα γράφει ο Π. Μπουκάλας, και για να μην τους κοιτάζει «τσάκισαν τα γνωρίσματα του προσώπου της». Κι όμως, τα παιδιά, έχοντας ακούσει τις μέρες αυτές αρκετά –αν και ποτέ δεν φτάνουν όσα λέμε για τους βανδαλισμούς γενικά και για τους βανδαλισμούς έργων τέχνης ειδικότερα-, αντιμετωπίζουν τα αγάλματα σαν ζωντανά, με το τρυφερό παιδικό μυαλό τους θεωρούν πως το άγαλμα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος τον οποίο παριστάνει, γι’ αυτό και νιώθουν πως τα αγάλματα πονάνε όταν κακοποιούνται. Ας είναι. Ας το πιστεύουν. Ίσως έτσι λιγοστέψουν οι πιθανότητες να πλησιάσουν κάποιο για να το βλάψουν. Μακάρι!...
Μακάρι να το πλησιάσουν για να το χαϊδέψουν έστω και με την πιο τρυφερή ματιά τους, αν δεν τολμήσουν να το χαϊδέψουν κανονικά, όπως μας προτρέπει ο Πάνος Πούγγουρας της ΟΔΟΥ στο τρυφερό του «Στ’ αγάλματα στην πλατεία της Φιλικής Εταιρείας ένα χάδι…». Και τα δύο κείμενα που χρησιμοποιήθηκαν στο Σχολείο μας την Ημέρα των Εθνικών Ευεργετών, που άθελά μας συνδυάζεται και με την Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κλείνουν με παρόμοιο τρόπο: «Το χάδι που στερήσαμε από όσα αγάλματα το δικαιούνται είναι η αιτία της σημερινής εθνικής μας απελπισίας» λέει ο Π.Πούγγουρας, ενώ ο Π. Μπουκάλας γράφει πως «Δίχως αυτό το σέβας, δίχως μνήμη, καταντάμε ιστορικά νεκροζώντανοι» κι εμείς εδώ επικεντρώνουμε, για να κλείσουμε κάποτε αυτήν τη συζήτηση-αντίδωρο σ’ αυτούς που έδωσαν άλλοτε μόνο περιουσία, άλλοτε μόνο ζωή, άλλοτε και περιουσία και ζωή, για να κλείσουμε, λοιπόν, αυτήν τη συζήτηση που παραδείγματα προβάλλει, όχι κατ’ ανάγκην για να ακολουθηθούν, αλλά και μονάχα για να γνωρίσουν οι νεότεροι Έλληνες κάτι που στον περίγυρό τους μάλλον δεν πρόκειται να βρουν, ανθρώπους που νιώθουν πλήρεις μόνο όταν βοηθούν τους άλλους.
Εδώ επικεντρώνουμε, στην αναγκαιότητα της μνήμης, και, μετά που τα παιδιά βλέπουν ένα ακόμη άγαλμα από το ίδιο λεύκωμα με το οποίο ξεκινήσαμε, το άγαλμα της Μνήμης, του Ν. Περαντινού, ακούνε το μικρό, αλλά πυκνό σαν επίγραμμα ποίημα της σπουδαίας μας ποιήτριας Κικής Δημουλά:
Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνο ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Οκτωβρίου 2016, αρ. φύλλου 854
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.