Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

ΑΒΒΑΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ

 [7ος αἰ. μ.Χ.]

Λύχνος ἐν ἡλίῳ, δίκαιος οὐ σοφός.
Σπόρος ἐπὶ πέτρας, εὐχὴ μνησικάκου.
Δένδρον ἄκαρπον, ἀσκητὴς ἀνελεήμων.
Βέλος ἰῶδες, ἔλεγχος φθόνου.
Σύμβουλος μωρός, σκοπὸς τυφλός.
Καρδίας κλάσις, κάθισμα μὲ ἀσυνέτων.
Πηγὴ γλυκεῖα, ὁμιλία συνετῶν.
Σύμβουλος σοφός, τεῖχος ἐλπίδος.
Φίλος μωρὸς καὶ ασύνετος, ταμεῖον ἐστὶ ζημίας.
Κρεῖττόν ἐστιν οἶκον πενθούντων ἰδεῖν, 
ἢ σοφὸν ἀκολουθοῦντα μωρῷ.
Κρεῖττόν ἐστιν οἰκῆσαι μετὰ θηρίων, 
ἢ οἰκῆσαι μετὰ τῶν κακῶς ἀναστρεφομένων.
Κάθου μετὰ γυπῶν, ἢ μετὰ πλεονέκτου καὶ ἀπλήστου.
Γίνου ἑταῖρος τῷ φωνευτῇ, ἢ τῷ φιλονείκῳ.
Μετὰ χοίρου συλλάλει καὶ οὐ μετὰ γλωσσώδους· κρεῖσσον γὰρ δεξαμενὴ χοίρων ἢ στόμα γλωσσώδους. 
Κάθου μεταξὺ τῶν λοβῶν, ἢ μεταξὺ 
τῶν ὑπερηφάνων.
Καταδιώχθητι σύ, καὶ μὴ καταδιώξῃς.
Σταυρώθητι καὶ μὴ σταυρώσῃς.
Ἀδικήθητι καὶ μὴ ἀδικήσῃς.
Συκοφάνθητι καὶ μὴ συκοφαντήσῃς.
Γίνου ἐπιεικὴς καὶ ζηλώσῃς ἐν κακῷ.
Εὐφραίνου μετὰ τῶν εὐφραινομένων καὶ κλαῖε μετὰ τῶν κλαιόντων.
Μετὰ τῶν ἀρρώστων ἀρρώστησον.
Μετὰ τῶν ἁμαρτωλῶν πένθησον.
Μετὰ τῶν μετανοούντων χάρηθι.
Φίλος γένου πᾶσι ἀνθρώποις.
πλωσον τὸν χιτῶνα σου ἐπὶ τὸν πταίοντα καὶ σκέπασον αὐτόν.
Οὐκ εἶ εἰρηνοποιός; μὴ γίνου φιλοτάραχος.


[Απόδοση στα νεοελληνικά:]

Ὁ δίκαιος, ποὺ φέγγει ἐνώπιον τοῦ ἥλιου ὡς λύχνος, δὲν εἶναι σοφός.
Ἡ εὐχὴ τοῦ μνησίκακου εἶναι σὰν σπόρος σπαρμένο πάνω στὴν πέτρα.
Ὁ ἀνελέημων ἀσκητὴς εἶναι σὰν ἄκαρπο δέντρο.
Μιὰ μομφὴ ἀπὸ ζήλια εἶναι βέλος δηλητηριῶδες.
Ὁ ἀνόητος σύμβουλος εἶναι σὰν τυφλὸς ὁδηγός.
Ἡ παρέα μὲ τοὺς ἀσύνετους σπάει τὴν καρδιά.
Ὁ λόγος τῶν συνετῶν εἶναι γλυκιὰ πηγή.
Ὁ σοφὸς σύμβουλος εἶναι σὰν τεῖχος ἀσφαλές.
Ὁ ἀνόητος καὶ ἀσύνετος φίλος εἶναι πηγὴ ζημιᾶς.
Καλύτερα νὰ βλέπεις ἕνα σπίτι ποὺ πενθεῖ παρὰ ἕναν σοφὸ ποὺ ἀκολουθεῖ ἕναν ἀνόητο.
Καλύτερα νὰ μένεις μὲ θηρία παρὰ μὲ διεφθαρμένους. 
Κάνε παρέα μὲ γύπες παρὰ μὲ πλεονέκτη καὶ ἄπληστο.
Κάνε παρέα μὲ τὸν φονιὰ παρὰ μὲ τὸν φιλόνικο.
Καλύτερα νὰ συνομιλεῖς μὲ γουρούνια παρὰ 
μ’ ἕναν φλύαρο· ἡ γούρνα τῶν γουρουνιῶν εἶναι καλύτερη ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ φλύαρου.
Καλύτερη ἡ παρέα μὲ τοὺς λεπροὺς παρὰ μὲ τοὺς ὑπερήφανους.
Νὰ καταδιωχθεῖς ἐσύ, καὶ νὰ μὴ καταδιώξεις.
Νὰ σταυρωθεῖς καὶ νὰ μὴ σταυρώσεις.
Νὰ ἀδικηθεῖς καὶ νὰ μὴ ἀδικήσεις.
Νὰ συκοφανθεῖς καὶ νὰ μὴν εἶσαι συκοφάντης.
Νὰ γίνεις ἐπιεικὴς καὶ νὰ μὴ ἔχεις κακὸ ζῆλο. 
Νὰ εὐφραίνεσαι μαζὶ μὲ αὐτοὺς ποῦ εὐφραίνονται, καὶ νὰ κλαῖς μαζὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ κλαῖνε.
Μὲ τοὺς ἀρρώστους ἀρρώστησε καὶ σύ.
Μὲ τοὺς ἁμαρτωλοὺς νὰ κλάψεις.
Μὲ αὐτοὺς ποὺ μετανοοῦν νὰ χαρεῖς.
Νὰ εἶσαι φίλος μὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.
Ἅπλωσε τὸν χιτώνα σου πάνω σ’ αὐτὸν ποὺ ἔφταιξε καὶ σκέπασέ τον.
Δὲν εἶσαι εἰρηνοποιός; μὴν καταντήσεις 
φίλερις.

[Μετάφραση: Μάρκελλος Πιράρ]

Πηγή: Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου, Λόγοι ἀσκητικοί. Κριτικὴ ἔκδοση (Μάρκελλος Πιράρ).

Ἱερὰ Μονὴ Ἰβήρων, Ἅγιον Ὄρος, 2012, σελ. 581-582 

* * *

Ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: γεννήθηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ 7ου αἰώνα στὴν παράλια ἀκτὴ τῆς ἀραβικῆς χερσονήσου ποὺ βρέχεται ἀπὸ τὸν Ἀραβο-περσικὸ Κόλπο. Χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος Νινευῆς μεταξὴ 676 καὶ 680. Ἀπὸ τὸ ἐπισκοπικὸ ἀξίωμα παραιτήθηκε πέντε μῆνες ἀργότερα καὶ ἀφιερώθηκε στὴν ἡσυχαστικὴ βιοτὴ στὸ ὄρος Ματούτ, στὴν περιοχὴ τῆς σημερινῆς νοτιοδυτικῆς Περσίας. Ἡ γλώσσα του ἦταν ἡ συρο-ἀραμαϊκή.

* * *

«Ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ δὲν λέει σκέψεις, οὔτε κάνει ἠθικὲς προτροπές. Περιγράφει καταστάσεις καὶ ὀντολογικὲς μεταβολές [...]. Μιλᾶ ἁπτὰ γιὰ τὰ ὑπὲρ φύσιν καὶ αἴσθησιν [...]. Εἴτε προτρέπει σε κάτι, εἴτε ἀποτρέπει, φανερώνει μιὰ κατάσταση φτασμένη ἀπὸ τὸν ἴδιο [...]. Δὲν ἐκθέτει κατηγορίες σκέ-ψεως. Δὲν ἐκφράζει ψυχρὰ ἀρχὲς ἢ ἀξίες. Ἐδῶ ἔχουμε γεγονότα, ἐκρήξεις [...]. Περνᾶ τὶς φυλακὲς τῶν συστημάτων. Παραμερίζει τὴ φενάκη τῶν ἰδεολογιῶν καὶ βρίσκει ὁλόκληρο τὸν ἄνθρωπο ἐκεῖ ποὺ εἶναι. Ἔχει κάτι νὰ τοῦ πῆ, ἄσχετα ἂν νομίζη ὅτι πιστεύει ἢ ὄχι, ἄσχετα ἂν ἀνήκει σὲ κεῖ- νο ἢ στὸ ἄλλο στρατόπεδο, τὴν ἰδεολογία ἢ κοσμοθεωρία».

Ἀρχιμ. Βασιλείου, Προηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων, Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σύρος.

Ἕνα πλησίασμα στὸν κόσμο του. Ἱερὰ Μονὴ Ἰβήρων 2003.

* * *

«Ὁ Ἰσαὰκ δὲν εἶναι μόνο μεγάλος ἀσκητὴς ἀλλὰ καὶ μέγας ποιητής. Φέρνει τὴν ποίηση στὴ ζωὴτῆς Ἐκκλησίας, μᾶλλον μᾶς λέει πὼς ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ποίηση, καὶ ὁ τρόπος νὰ ζεῖ κανεὶς μέσα στὴν Ἐκκλησία εἶναι κατεξοχὴν ποιητικός. Ὄχι ὅπως συμβαίνει σήμερα, ποὺ ἡ ποίηση ἔχει ἐξοβελιστεῖ καὶ ὅλα ἔχουν πάρει μιὰ χροιὰ πρακτικὴ καὶ ὠφελιμιστικὴ ἢ ἄκρως θεωρητικὴ καὶ ἀφηρημένη».

Ἀλέξανδρος Κοσματόπουλος, Τώρα καὶ πάντοτε. 

Σημειώσεις στὶς γραφὲς τοῦ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου. Πατάκη, 2007 .

Δημοσιεύθηκε στο ετήσιο καλοκαιρινό αφιέρωμα της ΟΔΟΥ 

"Ἡ ποίησις σώζοι τὴν Συρία", στις 28 Ιουλίου 2016, αρ. φύλλου 846.

ΟΔΟΣ 28.7.2016 | 846