13.4.19

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν


Α. 30.11.2018 (Σχόλιο σε εκκλησιαστικό τροπάριο – «Κάθισμα» του Αγίου Ανδρέα).
α) Άγιε, σε τιμώμεν ως αυτόπτην του Λόγου και υπουργόν... Στην αρχαία Ελληνική, ακόμη και στην Βυζαντινή εποχή, η λέξη υπουργός σημαίνει υπηρέτης, δούλος. Στην Νεοελληνική είναι ο έχων υψηλό αξίωμα, ο καθήμενος σε υπουργικό θώκο. Έχομε δηλαδή το γλωσσικό φαινόμενο «καλυτέρευση» της έννοιας της λέξεως.
β) η συνέχεια του τροπαριου: Τω γαρ Αμνώ... θερμώς ηκολούθησας. όθεν και του Πάθους κοινωνός ανεδείχθης, σαρκί υπομείνοντος τον θάνατον (σχολιάζω για τους αποφοίτους Λυκείου και πέραν...). Η Γενική υπομείναντος, τόσο απομεμακρυσμένη, αναφέρεται στην λέξη: του Λόγου. Είσαι, Άγιε. αυτόπτης μάρτυρας του Λόγου, δηλαδή του Χριστού, που υπέμεινε εκούσια τον θάνατο. Το είπαμε και άλλοτε: Η κοινή Ελληνική, που επεκράτησε πολλούς αιώνες, εξελίχθηκε πολύ, γνώρισε αλλαγές, αλλά βρίσκουμε και λάθη και ασυνταξίες ενίοτε.

Β. 22.11.2018 τοπικός τύπος. Τι τα ψάχνεις; Η Κατοχή μας επηρέασε πολύ... Εδώ έχομε και άλλο παράδειγμα καλυτερεύσεως της έννοιας της λέξεως, διότι στην Αρχαία Ελληνική επηρεάζω σήμαινε: φέρομαι υβριστικά, υβρίζω, προσβάλλω, παρενοχλώ (ουσιαστικό η επήρεια). Στην Νεοελληνική, επηρεάζω = ασκώ σε κάποιον ή σε μια κατάσταση επιρροή, επίδραση. Με επηρέασε πολύ – θυμάμαι – ο Λυσίας με τον «Υπέρ Αδυνάτου» λόγο του. Η οικονομία επηρεάζει τις πολιτικές καταστάσεις. Δηλαδή στην Νεοελληνική «μαλάκωσε» πολύ η έννοια του ρήματος επηρεάζω. Οι αστυνομικοί συνήθως γράφουν: προέβη στην πράξη αυτή υπό την επήρεια οίνου ή οινοπνεύματος.

Γ. 23.10.2018 (από βιβλίο: αναφορά στον Διάδοχο Κωνσταντίνον ως Μονάρχη - Βασιλέα). «Το Σύνταγμα του έδινε συγκεκριμένες εξουσίες, να κηρύσσει πόλεμο, να υπογράφει συνθήκες, άρα του ανέθετε να έχει ίδιες αντιλήψεις...». Όταν μεταφέρονται λέξεις από την Καθαρεύουσα στην Δημοτική όχι με ακρίβεια και σωστά, τότε το νόημα αλλοιώνεται. Εν προκειμένω: να έχει ίδιες αντιλήψεις, δεν εννοεί τις ίδιες, τις παρόμοιες, αλλά ο συγγραφεύς μετέφρασε την διατύπωση της Καθαρεύουσας: να έχη ιδίας αντιλήψεις = τις δικές του, δική του γνώμη και απόφαση. Θυμίζω, και σήμερα διασώθηκε η φράση: εξ ιδίων κρίνει τα αλλότρια: Από την δική του συμπεριφορά, ψεύδη, λάθη, κλπ κρίνει και την συμπεριφορά των άλλων. Την ιδίαν περιουσίαν διέθεσε διά τα ορφανά.

Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Δεκεμβρίου 2018, αρ. φύλλου 963

4 σχόλια:

  1. Αναγνώστης15/4/19

    Δύο μέρες τώρα μας ζάλισε το "Μονμάρτρη" της υπουργού Παπακώστα! ΕΛΕΟΣ! Δεν είναι ένας ο αγράμματος, αλλά πολλοί, δυστυχώς!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος16/4/19

    "Μον-Μάρτη" τη λέει η Παπακώστα...
    (Ακόμα και τον Απρίλη!)

    α υ τ ό χ θ ω ν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος22/4/19

    "Δεν πρόκειται να αφήσουμε τη Θεσ/νίκη στους Ψωμιάδηδες, τους Παπαγεωργόπουλους και το συν αυτώ σύστημα"είπε η γνωστή Νοτοπούλου και, αν συνεχίσουν έτσι, θα ξεχάσουμε όσα ξέρουμε. Τι είναι τούτοι που μας κυβερνάνε;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος22/4/19

    "Είμαστε διάτρητοι" είπε ο Αλέξης ο απόφοιτος του Μετσοβείου [εννοούσε διαυγείς, ξεκάθαροι]

    Αχ, να μας φυλάει ο Χριστούλης που περνάει των Παθών Του αυτή την Εβδομάδα...

    α υ τ ό χ θ ω ν

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ