21.12.18

ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Ο ανθός της λίμνης [IX]


ΟΔΟΣ 21.9.2017 | 902


Στοιχεία για την ιστορία 

των Ελλήνων Καστοριανών Εβραίων


- θ' μέρος -

Μακεδονία 1910


Τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα και η Οθωμανική διοίκηση μετρά τις τελευταίες της μέρες στη Μακεδονία. Οι Καστοριανοί αγωνιούν και αδημονούν. Έρχεται κοσμογονική αλλαγή. Το αύριο, το 1913, θα είναι ασφαλώς πολύ διαφορετικό από το χτες και θα επηρεάσει τη ζωή όλων των πληθυσμιακών συνιστωσών της λιμναίας πόλης.

Επισημάνθηκε ήδη⁸², ότι τα πληροφοριακά στοιχεία των εμπορικών και επαγγελματικών Οδηγών των αρχών του 20ου αιώνα αποτελούν πηγές ανεκτίμητης αξίας για την ιστορία ενός τόπου. Θα αποτελούσε λοιπόν παράλειψη η μη παράθεση των στοιχείων του πρόσφατα ανευρεθέντος από το γράφοντα Οδηγού του Νικόλαου Ιγγλέση του έτους 1910-1911⁸³, καθώς αυτός αναφέρεται σε εκείνες τις τελευταίες μέρες της Οθωμανικής Καστοριάς και της εικόνας της εβραϊκής της κοινότητας λίγο πριν την απελευθέρωση.

Αν και βρισκόμαστε ακόμη στην Οθωμανική Μακεδονία και η Καστοριά δεν έχει απελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό, μέσα από τα στοιχεία του Οδηγού προβάλει αναφανδόν η ελληνικότητα της πόλης και της περιφέρειας της, ενώ είναι εξίσου σαφές ότι το εβραϊκό στοιχείο της Καστοριάς, αποτελεί στυλοβάτη της οικονομίας και της ζωής της.

Σύμφωνα με τον Ιγγλέση, στα 1910 κατοικούσαν στην Καστοριά 600 Εβραίοι, σε σύνολο πληθυσμού 6350 κατοίκων. Οι δε Ορθόδοξοι Έλληνες κάτοικοι ήταν 4250 και οι Τούρκοι 1500. Η εβραϊκή κοινότητα διατηρούσε τη Συναγωγή της και 1 σχολή αρρένων και 1 θηλέων με «μαθητάς, μαθητρίας και νήπια 100».

Ως προς τους Εβραίους επαγγελματίες της, βλέπουμε ότι οι Αβραάμ Κοφίνο και Σολωμός Χαμέλιας καταγράφονται ως «Αλευροπώλαι», ενώ ως «έμποροι ετοίμων ενδυμάτων» καταχωρούνται ο Βενιαμίν Κοφίνος, καθώς και με λατινικούς χαρακτήρες οι Samuel Majo και Haran Mercado, ο οποίος ήταν επίσης έμπορος μουσικών οργάνων και πωλητής και διορθωτής ωρολογίων.

Η χρήση της λατινικής γραφής είναι μια ακόμη ένδειξη της έλλειψης εξοικείωσης του συντάκτη του Οδηγού με την πληθυσμιακή σύνθεση των τότε Νέων Χωρών, όπως έχει επισημανθεί και νωρίτερα⁸⁴ και πρέπει να σημειωθεί ότι δεν χρησιμοποιήθηκε μόνον για τους Ισραηλίτες επαγγελματίες, αλλά εξίσου για ελληνορθόδοξους και μουσουλμάνους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Ιγγλέσης προαναγγέλλει την έκδοση του Οδηγού του 1910-1911 σε αυτοτελή τόμο γαλλιστί.

Ο Ιγγλέσης σημειώνει με ειλικρίνεια στο εισαγωγικό του σημείωμα ότι ο Οδηγός του, στο Γ’ έτος της έκδοσης του, «συνεπληρώθη πολυτρόπως, διότι περιλαμβάνει ήδη, πλην του Ελληνικού Βασιλείου, και άπασαν την Μακεδονίαν, την Μικράν Ασίαν μετά των νήσων του Αιγαίου και τας νήσους Κρήτην, Κύπρον και Σάμον, αφ’ ού κατορθώσαμεν να κατανικήσωμεν απάσας τας παρουσιασθείσας ημίν δυσχερείας εν τη περισυλλογή των διαφόρων αναγκαίων πληροφοριών. Καταδείκνυται δ’ έτι μάλλον το μέγεθος των δυσχερειών ας συναντά τις προκειμένου περί τοιούτων έργων, όταν ληφθή υπ’ όψιν ότι πάσαι αι επίσημοι λεγόμεναι ελληνικαί Στατιστικαί είνε ατελέσταται ή εσφαλμέναι κατά το πλείστον»⁸⁵.

Πράκτορες των ασφαλειών ζωής «Βικτώρια του Βερολίνου» ήταν οι Δαβίδ Ρούσου και υιός, ως έμποροι υφασμάτων σημειώνονται οι Αβραάμ Ιακώβ Eliaou, Σολομών Ιακώβ Eliaou, Ιούδας Ισαάκ Kohir, Βενιαμίν Κοφίνο και Σια, Γιακώς Κοφίνο, Χαζάν Μερκάδος και Bohèr Pissirilio, ενώ στα «Εργοστάσια» αναφέρεται ο «υδρόμυλος» του Χαϊμ Ελιέζερ. Στα «καφενεία» καταγράφεται ο Ισχάς Γιακώ, στους σιδηρουργούς οι αδελφοί Μεμουράχ, ενώ τέλος ο Ισραήλ Ιακώβ ήταν πράκτωρ των μηχανών ραπτικής «Σίγγερ».



-συνεχίζεται-


82. Ευχαριστώ θερμά τη ζωγράφο Άρτεμη Αλκαλάη για την άδεια δημοσίευσης των φωτογραφιών της με τη Στερίνα Ελιάου, που ελήφθησαν το 2014 στο Γηροκομείο Σαούλ Μοδιάνο στη Θεσσαλονίκη.
83. Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης, Οδηγός της Ελλάδος, απάσης της Μακεδονίας, της Μικράς Ασίας μετά των νήσων του Αρχιπελάγους και των νήσων: Κρήτης – Κύπρου – Σάμου, έτος Γ’, τόμος Α’, Εν Αθήναις 1910-1911. Ο γράφων εκφράζει εδώ τις θερμές ευχαριστίες του στο προσωπικό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων για τη βοήθεια του. Σημειώνεται ότι αντίτυπο του Οδηγού αυτού περιλαμβάνεται στη Βιβλιοθήκη Ελευθερίου Κ. Βενιζέλου, που φυλάσσεται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων.
84. Θρ. Παπαστρατής, Στάχτες και δάκρυα, σελ. 44-45, και «Ο Ανθός της λίμνης», 4ο μέρος, Οδός, φ. 892, σελ. 10-11
85. Ν. Ιγγλέσης, Οδηγός 1910-1911, σελ. 2.


 Φωτογραφία: Ο ραββίνος Θεσσαλονίκης τελεί δέηση για τους Καστοριανούς Εβραίους που εξοντώθηκαν από τους Γερμανούς.

1 σχόλιο:

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ