Α. ΣΥΡΙΓΟΥ: Βαλκανικές ακροβασίες σε εθνικά θέματα

Άρθρο του αναπληρωτή καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Άγγελου Μ. Συρίγου στην «Καθημερινή»: 

Η συμφωνία των Πρεσπών ορίζει ρητώς ότι η ελληνική πλευρά θα ξεκινήσει τις διαδικασίες για την κύρωσή της μόνον όταν τα Σκόπια έχουν ολοκληρώσει πλήρως τη δική τους διαδικασία. Πρώτα θα γίνει η κύρωση (άρθρο 1.4.β). Στη συνέχεια, «μόλις τo Δεύτερο Μέρος [ΠΓΔΜ] γνωστοποιήσει την ολοκλήρωση των προαναφερόμενων συνταγματικών τροποποιήσεων και όλων των εσωτερικών νομικών διαδικασιών του προκειμένου να τεθεί σε ισχύ η παρούσα συμφωνία, το Πρώτο Μέρος [Ελλάδα] θα κυρώσει χωρίς καθυστέρηση την παρούσα συμφωνία» (άρθρο 1.4.ζ).

Τα βήματα συνεπώς είναι τέσσερα: (α) κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών, (β) ολοκλήρωση συνταγματικών τροποποιήσεων, (γ) ολοκλήρωση όλων των εσωτερικών νομικών διαδικασιών για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία και (δ) γνωστοποίηση προς την Ελλάδα. Η ολοκλήρωση «όλων των εσωτερικών νομικών διαδικασιών προκειμένου να τεθεί σε ισχύ» η συμφωνία αποτελεί ένα απολύτως διακριτό στάδιο της διαδικασίας. Αφορά σε ενέργειες που πρέπει να γίνουν μετά την κύρωση της συμφωνίας και την υιοθέτηση των συνταγματικών τροποποιήσεων. Σε άλλη περίπτωση, το κείμενο της συμφωνίας θα ανέφερε μόνον την κύρωση της συμφωνίας και την ψήφιση των συνταγματικών τροποποιήσεων.

Ποιες είναι όμως αυτές οι εσωτερικές νομικές διαδικασίες; Σύμφωνα με τα ειωθότα σε κοινοβουλευτικές δημοκρατίες αλλά και τα οριζόμενα στο σύνταγμα της ΠΓΔΜ, οι εσωτερικές νομικές διαδικασίες ολοκληρώνονται με τη δημοσίευση της κυρώσεως και των συνταγματικών τροποποιήσεων στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Για τη δημοσίευση απαιτείται η προηγούμενη υπογραφή από τον πρόεδρο της χώρας Γκιόργκι Ιβάνοφ. Εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα. Ο Ιβάνοφ αρνείται να υπογράψει την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών που έχει ψηφισθεί από το καλοκαίρι. Έχει επίσης δηλώσει ότι δεν θα υπογράψει τις συνταγματικές τροποποιήσεις. Ίσως στο δεύτερο σημείο να υπάρχει διέξοδος και να μπορεί να τις υπογράψει ο Τζαφέρι, που είναι ο αλβανικής καταγωγής πρόεδρος της Βουλής της ΠΓΔΜ. Ως προς το θέμα της κυρώσεως, όμως, δεν υπάρχει λύση. Η κυβέρνηση Ζάεφ φωνάζει για παραβίαση του συντάγματος, αλλά δεν έχει την πλειοψηφία που απαιτείται για να παραπέμψει τον πρόεδρο στο δικαστήριο. Μάλλον περιμένει να γίνουν οι προεδρικές εκλογές τον Απρίλιο, να αλλάξει ο Ιβάνοφ και ο νέος πρόεδρος να υπογράψει την κύρωση της συμφωνίας.

Ισχυρίζονται κάποιοι από την ελληνική κυβέρνηση πως μας αρκεί γνωστοποίηση από πλευράς ΠΓΔΜ ότι ψηφίσθηκαν οι συνταγματικές τροποποιήσεις. Τα άλλα αποτελούν εσωτερική υπόθεση της ΠΓΔΜ και δεν μας ενδιαφέρουν. Πρόκειται περί ασυγχώρητης ελαφρότητας. Η ίδια η συμφωνία των Πρεσπών μας δίνει το δικαίωμα να ζητήσουμε συγκεκριμένες πληροφορίες για την ολοκλήρωση όλων των εσωτερικών νομικών διαδικασιών. Επίσης, είναι δημοσίως γνωστή η θέση του προέδρου της ΠΓΔΜ Ιβάνοφ να μην υπογράψει τα σχετικά κείμενα. Το πιο σημαντικό είναι ότι ζούμε στα Βαλκάνια. Η υπογραφή μιας συμφωνίας δεν σημαίνει και την εφαρμογή της. Το παράδειγμα της συμφωνίας οριοθετήσεως των θαλασσίων ζωνών Ελλάδας - Αλβανίας είναι πρόσφατο. Το δέλεαρ για να υπογράψει τη συμφωνία η Αλβανία ήταν η ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Αφού ολοκληρώθηκε η ένταξη, η Αλβανία επικαλέσθηκε απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου της και ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας.

Κινδυνεύουμε να δούμε επανάληψη της ίδιας ιστορίας. Η Ελλάδα θα κυρώσει τη συμφωνία των Πρεσπών και κυρίως το πρωτόκολλο εντάξεως στο ΝΑΤΟ. Ακολούθως οι Σκοπιανοί μπορεί να ανακαλύψουν κάποιο εσωτερικό πρόβλημα και να ερμηνεύσουν αλλιώς τη συμφωνία. Άλλωστε και αυτό το έχουμε ξαναδεί. Οι οκτώ βουλευτές του VMRO που ψήφισαν υπέρ των συνταγματικών αλλαγών ζήτησαν αυτές να ισχύσουν μετά την κύρωση από την Ελλάδα της συμφωνίας των Πρεσπών και του πρωτοκόλλου εντάξεως στο ΝΑΤΟ. Εμείς δεν διαμαρτυρηθήκαμε για τη μονομερή τροποποίηση της συμφωνίας. Οι οκτώ βουλευτές γλυκάθηκαν από την προηγούμενη επιτυχία και ζητούν οι συνταγματικές τροποποιήσεις και το νέο όνομα να ισχύσουν από την κύρωση της συμφωνίας εντάξεως της ΠΓΔΜ στην Ε.Ε.