31.1.18

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α. 22.6.2017 (ημέτερον ημαρτημένον) Στην στήλη μας (15.6.2017), στο εδάφιο Δ, από λάθος στη δακτυλογράφηση γράφτηκε: του εμφανούς ανδρός (του Βασ. Μαρκεζίνη) αντί του ορθού: του επιφανούς. Αλλά ας είναι. Εμφανής(!) άλλωστε η αξιοσύνη του.

Β. TV100 20.6.2017. Από χρόνια τώρα παρατηρώ το λεκτικό λάθος που γίνεται και στο ραδιόφωνο (το έχω σχολιάσει επανειλημμένως). Η διαφήμιση: Απέκτησε κι εσύ το αλυσοπρίονο που σου χρειάζεται. Το ορθόν: απόκτησε κι εσύ… Μόνο στην οριστική έγκλιση έχουμε εξωτερική αύξηση (έβαλα, έκοψα) και εσωτερική (συνέλαβα, συνετέλεσα). Οι άλλες εγκλίσεις (υποτακτική, προστακτική) δεν παίρνουν αύξηση. Έτσι, συχνά ακούμε: Παρήγγειλε (συ) έναν καφέ, υπέγραψε εδώ, υπέθεσε ρε παιδί μου ότι..., υπέβαλε κι εσύ τα χαρτιά σου, αντί των ορθών: παράγγειλε, υπόγραψε, υπόθεσε, υπόβαλε, ε, φρουρέ, σύλλαβε τον κλέφτη, κι εσύ συντέλεσε ώστε να εξυγιάνουμε τον τόπο, κλπ. Αντί της προστακτικής μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και την υποτακτική: να προσέχεις, να υπογράψεις, κλπ.

Γ. 20.6.2017 Στην παρέα ο λόγος για βυρσοδεψείο. Ενδιαφέρουσα η ετυμολογία της λέξης βυρσοδέψης. Η βύρσα = κατειργασμένο δέρμα (Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος ενεδύετο βύρσαν.) και το σπάνιο αρχαίο ρήμα δέφω, μέλλ. δέψω, που σημαίνει μαλακώνω κάτι τρίβοντάς το με το χέρι.

Δ. 23.6.2017 Συνηθίζουν οι δημοσιογράφοι (το παρατηρώ και στον εγχώριο τύπο) μετά από άνω τελεία ή μετά από τελεία, αναφερόμενοι σε κάποιο πρόσωπο ή γεγονός, να αρχίζουν την νέα πρόταση με τις αντωνυμίες: ο οποίος, το οποίο, με τον αιτιολογικό σύνδεσμο διότι, με το αναφορικό όπου ή που, τα οποία όμως εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις. Ο βουλευτής, ο οποίος υποστηρίζει αυτά, εμμένει στις θέσεις του. (Ίσως το προτιμούν έτσι για να αποφεύγουν τον μακροπερίοδο λόγο.) Ένας τρόπος θεραπείας… Να αρχίζουν τη νέα πρόταση: Τούτο συμβαίνει, διότι… Αυτός έπραξε έτσι διότι... Και πώς να γινόταν, αφού η υπόθεση…, κλπ.

Ε. 22.6.2017 Από συνώνυμο Σουλτάνο της Τουρκοκρατίας θυμούμαι ότι Γκιλντιρίμ σημαίνει κεραυνός. Ίσως γι αυτό ο κ. Binali Gildirim γαυριών φαντάσθηκε ότι με το παραλήρημά του στην Θράκη μας τρόμαξε. Έλλειψη σεβασμού διπλωματικών κανόνων. Δεν έπρεπε να … εκμεταλλευθεί την επίσημη επίσκεψη. Αν του θύμιζε κανείς, η απάντηση θα ήταν με ανατολίτικη κουτοπονηριά: Γιαβρούμ, μικρό το λάθος!

Στ. 8.6.2017 Ο καλός φίλος Κωνστ. Δούφλιας, ασχολούμενος δραστηρίως με λαογραφικά και ιστορικά θέματα, γράφει: Το ισνάφι, ορθώς, από το τουρκικό esnaf. Προ 60-70 ετών γινόταν συσχετισμός με την λέξη συναφής. Πάντως, με αναγραμματισμό σήμερα λέμε το σινάφι. Τι είναι το σινάφι; Ομάδα, μικρό ή μεγάλο σύνολο ανθρώπων, που ασκούν το ίδιο επάγγελμα, συντεχνία, κοινωνική τάξη. Τον γνωρίζω, είμαστε σινάφια.

Ζ. 18.6.2017 Αν θέλει ο πόντιος στην παρέα να ειπεί κάποιο ανέκδοτο, κάπως τολμηρό, για να μη θίξει τον κατά την ηλικία μεγαλύτερό του και τον παρεξηγήσει αυτός, τον προλαβαίνει με την φράση: θα λέγ’ ατό πάρεξ σο πρόσωπο σ’. Θα το ειπώ, εκτός του δικού σου προσώπου. (Δεν αφορά εσένα, τρόπον τινά αντί συγγνώμης). Πάρεξ = αρχαίο ελληνικό = παρά + εξ = εκτός, παρεκτός, πλην.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 29 Ιουνίου 2017, αρ. φύλλου 892

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ