24.11.18

Συνοπτική ιστορία της γερμανικής λογοτεχνίας




Ελάχιστες πληροφορίες υπάρχουν για τα πρωτόγονα άσματα των Γερμανών τις οποίες μεταδίδει ο Τάκιτος το 100 μ.Χ. Τα άσματα αυτά εξαφανίστηκαν από τη δίνη των βαρβαρικών επιδρομών από τον 4ο μέχρι τον 7ο αιώνα μ.Χ. Παραμένει όμως η μαρτυρία για την κλίση της φυλής αυτής στη μουσική και στην πολεμική ποίηση.

Τα πρώτα γραπτά μνημεία της γερμανικής λογοτεχνίας χρονολογούνται από τον Η΄αιώνα, όταν άρχισε να διαδίδεται η χριστιανική θρησκεία από τον Καρλομάγνο. Ανθούσε στα μοναστήρια μια χριστιανική διδακτική ποίηση που δεν ήταν απαλλαγμένη από την προηγούμενη γερμανική πνευματική παράδοση. Το Άσμα του Χίλντεμπραντ, σε παρηχητικούς στίχους που αντέγραψε ένας μοναχός στις αρχές του 9ου αιώνα, αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ της αρχαίας και της νεότερης γερμανικής λογοτεχνίας.

Με την ανάπτυξη της φεουδαρχίας άνθισε και η αυλική ποίηση. Τον 13ο αιώνα άρχισε ξανά η επεξεργασία των θρύλων του Ζίγκφριντ και των Βουργουνδών στο Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, επικό λαϊκό ποίημα που άνθισε στην Αυστρία.

Η πιο σπουδαία εκδήλωση στον πνευματικό πολιτισμό της Αναγέννησης στη Γερμανία είναι η γλωσσική μεταρρύθμιση που επέφερε ο Λούθηρος και που σημειώνει τον οριστικό θρίαμβο της νέας άνω γερμανικής, στη μετάφρασή του της Αγίας Γραφής.

Κατά τον 16ο και 17ο αιώνα η λογοτεχνία συγκεντρωμένη στις αυλές και στις ακαδημίες στρέφεται στη μίμηση των αρχαίων, ιταλικών, ισπανικών και γαλλικών μοντέλων. Από αυτόν τον αιώνα ξεκινάει η διάκριση ανάμεσα στη γερμανική και στην αυστριακή λογοτεχνία.

Με την πολιτική και κοινωνική άνοδο της Πρωσίας επί ευρωπαϊκού επιπέδου παρατηρείται η πραγματική Αναγέννηση της γερμανικής λογοτεχνίας. Εν ονόματι ενός νέου ανθρωπισμού ο Λέσινγκ (1729-1781) άνοιξε καινούριες προοπτικές στην κριτική και στην αισθητική. Ασκούσε πολεμική κατά της μισαλλοδοξίας και έθεσε τις βάσεις ενός νέου θεάτρου.

Το δεύτερο μισό του 1700 είναι η εποχή της «Θύελλας και Ορμής» (Sturm und Drang) με την οποία συνδέεται η επιτυχία του Βέρθερου (Γκαίτε) και των δραμάτων του Σίλλερ.

Στο τέλος αυτού του αιώνα η γερμανική λογοτεχνία ζει μια μεγάλη εποχή κλασικισμού (Χέλντεριν 1770-1843). Ο ρομαντισμός είναι ανάμεσα στο 1795 και 1815, η πρώτη γερμανική λογοτεχνική κίνηση με παγκόσμια απήχηση. Εκπρόσωποί του είναι ο Βακενρόντερ, ο Τικ, ο Νοβάλις. Τον 18ο αιώνα αναπτύχθηκε το διήγημα και το θέατρο Μπιντερμάϊερ.

Στη Γερμανία ο Χάϊνε (1797-1856) κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στο ρομαντισμό και στο ρεαλισμό. Ο Φοντάνε (1819-1898) έθεσε τις βάσεις του γερμανικού ρεαλισμού.

Το έργο του Νίτσε (1844-1900) που ανήκει στον ευρωπαϊκό πολιτιστικό ορίζοντα, χαρακτηρίζεται από ένα γλωσσικό ταλέντο: η επιρροή του είναι καθοριστική σε πολλούς λογοτέχνες. Στο έργο του Τόμας Μαν (1875-1955) υπάρχει έντονα η αντίθεση της σταθερότητας του αστού με την αστάθεια του καλλιτέχνη.

Στα έργα του Κάφκα (1883-1924) τσεχικής καταγωγής και γεννημένος στην Πράγα όπως και ο Ρίλκε (1875-1926), κυρίαρχο θέμα είναι το άγχος του ανθρώπου στην καθημερινότητα.
Ενώ ο δεύτερος εστιάζεται στη δυσκολία της κοινωνίας σε μια εποχή δυσπιστίας, μοναξιάς και βαθιάς ανησυχίας.

Στις αρχές του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε μια μικρή αλλά σημαντική περίοδος του εξπρεσιονισμού. Τη δεκαετία του ’20 αφανίζονται οι επαναστατικές ιδέες του εξπρεσιονισμού και γίνεται μια νέα έκρηξη της πραγματικότητας με τους λογοτέχνες της Καινούργιας Αντικειμενικότητας (Τσβάϊχ 1881-1942).

Στην περίοδο του Μεσοπολέμου συγγραφείς όπως ο Βίχερτ, ο Έσσε, ο Καρόζα εξυμνούν την αγάπη για την πατρική γη, την παράδοση, την πίστη στην αγνή φύση ενώ ο Μπρεχτ (1898-1956) προβάλλει τα σύγχρονα προβλήματα για να κάνει φανερό τον ξεπεσμό της κοινωνίας.

Η άνοδος του ναζισμού το 1933 καθόρισε μια περίοδο κρίσης της γερμανικής κουλτούρας με τον εκπατρισμό των καλύτερων πνευματικών εκπροσώπων της.

Η διαίρεση της Γερμανίας από το 1945 έως το 1990 προκάλεσε τη δημιουργία δύο χωριστών λογοτεχνιών. Η εμφάνιση μιας καινούριας γενιάς λογοτεχνών όπως ο Βάλτερ Γενς, η Αυστριακή Ίνγκεμποργκ Μπάχμαν, Γκύντερ Γκρας κ.α. συγκεντρώνεται γύρω από την καλούμενη «Ομάδα 47» που ιδρύθηκε από τον Ρίχτερ (1888-1976) το 1947.



Φωτογραφία: 1962. Μία κάτοικος του Δυτικού Βερολίνου, συνομιλεί με κάποιον από την απέναντι πλευρά, του σιδηρόφρακτου Ανατολικού Βερολίνου.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ, στο ειδικό αφιέρωμα για την γερμανική ποίηση, στις 26 Ιουλίου 2018, αρ. φύλλου 946. Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια Δομή και Ιστορία της γερμανικής λογοτεχνίας W. Thomas

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ