16.4.17

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς γράφειν τε και λέγειν

Διόρθωση ημετέρου ημαρτημένου της προηγούμενης στήλης, εδάφιο Γ. Εγράφη βραχέων συλλαβών αντί του ορθού βραχειών συλλαβών. (οι βραχείς φθόγγοι, των βραχέων φθόγγων, αλλά αι βραχείαι συλλαβαί, των βραχειών συλλαβών).

Α. 16.10.2016 "Δημοκρατία". Η υποβόσκουσα αντίθεση στον ΣυΡιζΑ βγήκε στην επιφάνεια. Η υποβόσκουσα = η αντίθεση που είναι τρόπον τινά κρυφή. Η πρώτη σημασία του ρήματος υποβόσκω ήταν: τρώγω κρυφά (λόγω της προθέσεως υπό, πρβλ υποκινώ, υποκρύπτω, ύπουλος). Συνήθως ως τριτοπρόσωπο ρήμα υποβόσκει (από καιρού υποβόσκει έχθρα μεταξύ τους). Καλόν είναι να αποδίδεται με το συνώνυμο υφέρπει (επίσης λόγιο ρήμα). Στην σημασία αυτή θυμίζω το αρχαίο λανθάνω. Ούτος λανθάνει κλέπτων = κλέπτει και μένει απαρατήρητος. Ευκαιριακώς, το υποβόσκει να μη συγχέεται με το υποφώσκει = αρχίζει να φέγγει, φέγγει αμυδρά, αχνοφέγγει. Θυμούμαστε την περιγραφή του Παπαδιαμάντη: Ήδη υπέφωσκεν η μέρα. Αλλά κυρίως η χρήση του είναι μεταφορική: υποφώσκει η ελπίς ότι θέλει υποχωρήσει το κατεστημένο(ν).

Β. 22.10.2016 (Βίοι Πλουτάρχου) Το μάχιμον σβέννυται υπό γήρως (Η αγωνιστική περίοδος της ζωής - η νεότητα - σιγά σιγά υποχωρεί και αφανίζεται, σβήνει, εξ αιτίας των γηρατειών. Περιέλαβα την ρήση αυτή, που λειτουργεί σαν ρητό, παροιμία, για να αναλογισθούμε ότι το αρχαίο ρήμα σβέννυμι - σβέννυμαι, όπως και το νεοελληνικό σβήνω στην κυριολεξία, αλλά ιδίως στην μεταφορική σημασία έχει πολλές σημασίες. Σβήνω τη φωτιά, αλλά σβήνουν και τα όνειρα, έσβησε το μωράκι, κλπ, κλπ).

Γ. 16.10.2016 Τίτλος της εφημερίδας "Δημοκρατία": Πεθαίνουν κάθε "Αυγή" στο Μέγαρο Μαξίμου. Το αναφέρω από λογοτεχνικής μόνο πλευράς, διότι ο δημοσιογράφος με την λέξη "Αυγή", που της αποδίδει διττή σημασία, λέξη δηλαδή δίσημη, υπονοεί την αντίθεση κυβερνητικών παραγόντων με την κομματική εφημερίδα Αυγή. Πεθαίνουν... κάθε αυγή (κάθε πρωί) την Αυγή! Δηλαδή λες κι έχουν οι δημοσιογράφοι "ποιητική" άδεια να σχηματίζουν τίτλους στην εφημερίδα τους.

Δ. 22.10.2016 Επανέρχομαι στο εδάφιο Β', για να σχολιάσω για το ρήμα σβήνω. (αρχαίο: σβέννυμι και σβεννύω). Κακώς παλαιότερα έγραφαν σβύνω, ενώ το ορθόν είναι σβήνω. Ο Αόριστος έσβησα προήλθε από τον αόριστο β' του αρχαίου: έσβην = σβήστηκα, αφανίσθηκα. Γ' πληθ. έσβησαν. Έτσι: Θα σβήσω, σβησμένος, σβησμένα τα γράμματα.

Ε. 13.10.2016 (τοπικός τύπος, δήλωση αξιωματούχου). Εγώ, σαν θεσμός, άκουσα με προσοχή. (Το τονίσαμε και άλλοτε πολλάκις). Γιατί σαν; Δεν είναι θεσμός; Το ορθόν: Εγώ, ως θεσμός, άκουσα με προσοχή...

Στ. 13.10.2016 (άρθρο) Η Τουρκία ... όπου ήταν με την πλευρά των ηττημένων (1918)... Το ορθόν: Όχι όπου, αλλά: Τότε, καθώς ήταν με την πλευρά των ηττημένων ή τότε, όταν ήταν... (Το όπου είναι τοπικό επίρρημα).

Ζ. 22.10.2016 (βιβλίο) Όταν βλέπεις την παραχάραξη του Θεού, τι να σκεφθείς για το ανθρώπινο γένος; (πρβλ παραχαράκτης νομίσματος). α) την παραχάραξη, ενέργεια σαν αυτή του παραχαράκτη, δηλαδή διαστρέβλωση, αλλοίωση εικόνας ή νοήματος, ή περιεχομένου. β) την παραχάραξη του Θεού: Εμείς παραχαράσσουμε ... τον Θεό, δηλαδή διαστρεβλώνουμε και αλλοιώνουμε την πίστη στον Θεό ή παραχαράσσομε την ουσία, την εικόνα του Θεού.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 27 Οκτωβρίου 2016, αρ. φύλλου 857

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ