15.4.17

Schubert | Müller | Quasthoff | Barenboim


Der Leiermann
του Franz Schubert από τον κύκλο Die Winterreise, op. 89, D. 911

(Ο Οργανοπαίκτης του Φραντς Σούμπερτ, του ομώνυμου ποιήματος του Βίλχελμ Μύλλερ από την ποιητική συλλογή Χειμωνιάτικο Ταξίδι)

Ζωντανή μαγνητοσκόπηση στην Φιλαρμονική του Βερολίνου στις 22 Μαρτίου 2005, με τον βαρύτονο Thomas Quasthoff - στο πιάνο ο Daniel Barenboim.


* * *

Δύο οικεία όσο και αινιγματικά πρόσωπα στρέφουν και μας κοιτούν. Έρχονται λαξεύοντας προς τη μεριά μας από ένα μακρινό τοπίο που ακούει στο όνομα ρομαντισμός - αλλιώς, από την παρεξηγημένη αφετηρία της εποχής μας.

Ο ένας είναι ο ντροπαλός εσωστρεφής γιος ενός Αυστριακού δημοδιδασκάλου, ο συνθέτης Φράντς Σούμπερτ, που κάποτε αναρωτήθηκε τι μένει να γραφτεί μετά τον Μπετόβεν και άφησε πίσω του ένα τεράστιο οργανικό και φωνητικό έργο απαράμιλλης μουσικής ευγλωττίας.

Ο άλλος είναι ο Βίλχελμ Μύλλερ, ο γιος του ράφτη από το Ντέσσαου, φιλόλογος, στρατιώτης, ποιητής, φιλέλληνας, μεταφραστής ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, κατά τύχη στιχουργός.

Δεν συναντήθηκαν ποτέ. Ο ένας πέθανε σε ηλικία τριανταενός ετών, το 1828, ο άλλος στα τριαντατρία του, το 1827.

Το Χειμωνιάτικο ταξίδι όμως θα άλλαζε για πάντα την έννοια του τραγουδιού στον πολιτισμό μας, κατακυρώνοντας ένα καινούριο είδος τέχνης: τον κύκλο τραγουδιών ως σύνθετο λυρικό έργο.

Πόσο από το πλούσιο μετάλλευμα του Μύλλερ μπορεί άραγε να κοσκινίσει η γλώσσα μας και να το χύσει στα μέτρα του πρωτοτύπου; Πώς τα γερμανικά τραγούδια του Χειμωνιάτικου ταξιδιού θα μεταναστεύσουν πειστικά εδώ, στη χειμαζόμενη πρωτεύουσα των προσφύγων, από την εναρκτήρια "Καληνύχτα" ως τον ακροτελεύτιο Leiermann που στοίχειωσε στη φαντασία μας και διαπορεύεται, παρέα με τον Tambourine Man του Μπόμπ Ντύλαν, την έρημο των ημερών μας με το ίδιο ανοιξιάτικο όνειρο στην καρδιά του χειμώνα;

Η δίγλωσση έκδοση συνοδεύεται από εμπεριστατωμένη εισαγωγή ("Κατευόδιο") του μεταφραστή Διονύση Καψάλη, έργα του μεγάλου ζωγράφου του ρομαντισμού Κάσπαρ Ντάβιντ Φρήντριχ και επίμετρο του Ντήτριχ Φίσερ-Ντήσκαου, ενός από τους κορυφαίους τραγουδιστές του 20ού αιώνα, που οι ερμηνείες του στο Χειμωνιάτικο ταξίδι παραμένουν πάντα σημείο αναφοράς.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: Wilhelm Müller Το χειμωνιάτικο ταξίδι - Die Winterreise, εκδόσεις Άγρα 2016)

* * *


Der Leiermann

Drüben hinterm Dorfe
Steht ein Leiermann,
Und mit starren Fingern
Dreht er, was er kann.

Barfuß auf dem Eise
Schwankt er hin und her;
Und sein kleiner Teller
Bleibt ihm immer leer.

Keiner mag ihn hören,
Keiner sieht ihn an;
Und die Hunde brummen
Um den alten Mann.

Und er läßt es gehen
Alles, wie es will,
Dreht, und seine Leier
Steht ihm nimmer still
.
Wunderlicher Alter,
Soll ich mit dir gehn?
Willst zu meinen Liedern
Deine Leier drehn?


Ο Οργανίστας

Πέρα πίσω απ' το χωριό
είν' ένας οργανίστας
και με παγωμένα δάχτυλα
παίζει ό,τι μπορεί.

Ξυπόλυτος στον πάγο
τρικλίζει πέρα δώθε
και το πιατάκι του
μένει πάντα άδειο.

Κανείς δεν θέλει να τον ακούει,
κανένας δεν τον κοιτά
κι οι σκύλοι γρυλλίζουν
τριγύρω στον γέρο.

Κι αυτός αφήνει όλα
να παίρνουν το δρόμο τους όπως το θέλουν,
παίζει και τ' οργανάκι του
δεν σωπαίνει ποτέ.

Παράξενε γέρο,
να 'ρθω μαζί σου;
Θέλεις για τα τραγούδια μου
να παίζεις τ' οργανάκι σου;


The Organ-Grinder

Way behind the hamlet
stands an organ man
and with freezing fingers
grinds the best he can.

Barefoot on the snowbank
swaying to and fro –
and his little plate has
ne’er a coin to show.

No-one comes to listen,
no-one comes to greet,
and the dogs are growling
at the old man’s feet.

And he lets it happen,
lets it as it will –
cranking – and his organ
never staying still.

Strangest of the Ancients,
must I walk with you?
Will you grind my Lieders
on your organ, too?

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ