4.6.17

ΟΔΟΣ: Ο τροχός του βίου | στο Απόζαρι


ΟΔΟΣ 24.11.2016 | 861

Σε πολύ ζεστή ατμόσφαιρα, στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου Καστοριάς πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο το απόγευμα η παρουσίαση του λευκώματος «Απόζαρι της ψυχής» του συμπολίτη κ. Σπυρίδωνα Αναγνώστου.

Σημειώνεται ότι όλα τα έσοδα από την διάθεση του λευκώματος θα διατεθούν σύμφωνα με την βούληση του κ. Αναγνώστου υπέρ του Ι. Ναού Αγίου Νικολάου Τζώτζα στο Απόζαρι. Όμως κανείς δεν θα περίμενε ότι ακριβώς αυτό, δηλαδή η επιθυμία για μια ευγενή χειρονομία δωρεάς θα αφύπνιζε την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων που έσπευσε να διευκρινίσει και να καταστήσει σαφές ότι είναι ο Κέρβερος των βυζαντινών μνημείων της Καστοριάς και πιο συγκεκριμένα ο αδιαφιλονίκητος «προστάτης» τους.

Στην εκδήλωση, την παρουσίαση του επιμελημένου φωτογραφικού λευκώματος υποστήριξαν με σύντομες και εύστοχες παρεμβάσεις, όχι μόνο ο ίδιος ο οικοδεσπότης της εκδήλωσης κ. Σπ. Αναγνώστου, αλλά και οι κ. Μερόπη Σωτηροπούλου – Μάγγελ ζωγράφος και ο δημοσιογράφος της «Καθημερινής» κ. Νικόλαος Βατόπουλος, που μίλησαν με θερμά λόγια για την φιλοπατρία του εγχειρήματος και φυσικά την Καστοριά. Η πρώτη ως γέννημα θρέμμα της και ο δεύτερος ως επισκέπτης και νέος φίλος της.

Γεγονός είναι πάντως ότι η αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου Καστοριάς, που αποτελεί το «κρυφό σχολειό» πολιτιστικών δράσεων της πόλης (και παρά ταύτα αντί να κάνουν πολιτικό χαρακίρι οι υπεύθυνοι νυν και περασμένων διοικήσεων του δήμου για την γενικευμένη διαχρονική ανικανότητα, επιζητούν κι’ από πάνω κι’ άλλες δόξες), ήταν κατάμεστη από κόσμο. Που χειροκρότησε θερμά και ειλικρινά την ευγενή χορηγία του κ. Σ. Αναγνώστου στην εκκλησία της γειτονιάς του, σε μια εκκλησία της πόλης. Χωρίς αμφιβολία, το κίνητρο της ευγενικής χορηγίας συνέβαλε καθοριστικά στο τελικό αποτέλεσμα.

Το λεύκωμα με συλλογή από φωτογραφίες, προέρχονται όλες από ιδιωτικά (κυρίως οικογενειακά) αρχεία. Κατορθώνει και συνδέει το Απόζαρι με την υπόλοιπη παλιότερη Καστοριά, την Ελλάδα και τον κόσμο, μέσω των γουνεμπόρων της παλιάς εποχής που συγκροτούσαν τις ισχυρές κοινότητες των Καστοριανών στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Συνδέει όμως αριστοτεχνικά και τις εποχές, από το τέλος του 19ου αιώνα ως περίπου την σύγχρονη εποχή με τρόπο άρτιο, χάρη στην έξυπνη θεματολογία των κεφαλαίων του φωτογραφικού υλικού, που κεντρίζει το ενδιαφέρον. Το αποτέλεσμα κρίνεται ως επιτυχημένο, αφού το έργο δίνει την εντύπωση ιστορικού πονήματος για την παλιά αυτή συνοικία της Καστοριάς και όχι απλά φωτογραφικού λευκώματος με συλλογή ιδιωτικών στιγμών.


Ο τροχός του βίου

Θα έμενε στα παραλειπόμενα της εκδήλωσης, η πικρία που εξέφρασε ο εμπνευστής της ιδέας κ. Σπ. Αναγνώστου, διαμαρτυρόμενος για την απρεπή προληπτική παρέμβαση υπεύθυνης της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς, που απαίτησε να μην διατεθούν τα χρήματα στην εκκλησία, χαρακτηρίζοντας την πρόθεσή του, «φρου-φρου και αρώματα». Ωστόσο οι αντιδράσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων κλιμάκωσαν την ένταση. Συμπεριφέρεται δημόσια χωρίς να λαμβάνει όσο πρέπει υπ’ όψη της το γεγονός ότι η εκκλησία εκτός από μνημείο χρεωμένο στην ίδια, αποτελεί ταυτόχρονα λειτουργικό και ζωντανό τεκμήριο της Ιστορίας της Καστοριάς. Αλλά και των κατοίκων της, ειδικά αυτών του Απόζαρι.

Αναδείχθηκε έτσι ακόμη μια φορά η σοβαρή διάσταση που σοβεί μεταξύ της γραφειοκρατικής διοίκησης και της ίδιας της πόλης. Μιας πόλης που μνημειακά έχει αποδεκατισθεί από την «στοργή» ή την αδιαφορία της πρώτης. Καθώς τα μνημεία, ειδικά οι βυζαντινές και ύστερες εκκλησίες και τα τείχη διασώθηκαν για πολλούς αιώνες χάρη στην φροντίδα των κατοίκων και της παλιάς Καστοριάς, επρόκειτο να υποστούν εκτεταμένες καταστροφές, ακόμη και λεηλασίες, αφ’ ότου την διαχείριση και την τύχη τους, ανέλαβαν οι υπηρεσίες της.

Όλα αυτά υποχρέωσαν τον κ. Σπ. Αναγνώστου να εξομολογηθεί στο ακροατήριό του, ότι η υπηρεσία αυτή, δεν του αναγνωρίζει ουσιαστικά κανένα δικαίωμα προσφοράς και παρέμβασης στην ιστορική εκκλησία της γειτονιάς του, παρά το γεγονός ότι είχε ήδη ενημερωθεί από τον ίδιο, ενώ ήταν η υπηρεσία που του υπέδειξε την συγκεκριμένη εκκλησία.

Προφανές είναι ότι ενώ επρόκειτο για το ίδιο μνημείο, ο μεν Σπ. Αναγνώστου το προσέγγισε με κίνητρο την φιλοπατρία και την λειτουργική ιδιότητα της εκκλησίας, η δε Εφορεία ως μνημείο καταχωρημένο στα μητρώα και πατρώα της. Χωρίς περιεχόμενο και το ανθρώπινο συναίσθημα που δίνει νόημα σε κάθε τι που υπάρχει.

Η εκδήλωση που εκτός των άλλων πλαισιώθηκε μουσικά από την πιανίστρια κ. Ναταλία Σέροβα-Χωλοπουλου έγινε δεκτή με θέρμη από τους παρόντες που έσπευσαν αθρόα να ανταποκριθούν στην πρόνοια του κ. Σ. Αναγνώστου.

Δεν είναι γνωστό αν στην μαζικότητα της προσέλευσης που γέμισε την αίθουσα και τους διαδρόμους, συντέλεσε το γεγονός ότι τα Χριστούγεννα απέχουν πλέον ένα μήνα, αλλά δεν ήταν λίγοι όσοι παρατηρούσαν με νοσταλγία και μελαγχολία ότι σπανίζουν ανησυχητικά πια ευκαιρίες να συγκεντρώνονται και να συναντιούνται οι Καστοριανοί της πόλης.

Με την έννοια αυτή, στην επιτυχία της εκδήλωσης θα μπορούσε να ανιχνευθεί και το στοιχείο μιας πολιτικής σημασίας, ή έστω μιας συλλογικής δράσης των Καστοριανών της Καστοριάς, που έδειξαν να αποζητούν αφορμές έκφρασής τους και προβολής, προστασίας της κοινής τους ιστορίας.

Πάντως, η ένταση με την Εφορεία αναθερμάνθηκε τις επόμενες ημέρες ύστερα από την αλγεινή εντύπωση που προκάλεσε η αποκάλυψη του κ. Σπ. Αναγνώστου για τα «φρου-φρου και τα αρώματα» και τον σαρκαστικό τρόπο που αντιμετώπισε στο τέλος. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος πριν αρκετούς μήνες όταν ξεκίνησε την υλοποίηση της ιδέας του, όχι μόνο είχε ενημερώσει την Εφορεία Αρχαιοτήτων Καστοριάς, αλλά είχε εξασφαλίσει και την σύμφωνη γνώμη στελεχών της.


Δαίμονες βασανίζουν μια πόρνη

Έτσι, δυο ημέρες μετά και συγκεκριμένα την π. Δευτέρα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων, με αφορμή τα όσα συνέβησαν, εξέδωσε δελτίο τύπου για να απαντήσει επί των αιτιάσεων και των αναφορών. Με την διαφορά ότι πέτυχε μάλλον το αντίθετο. Καθώς όπως ήταν φυσικό ανάλογη απάντηση εξέδωσε και ο ίδιος ο κ. Σπ. Αναγνώστου.

Μιας και είναι χαρακτηριστική η αδυναμία της υπηρεσίας αυτής να προφυλάξει μνημεία της πόλης, όπως τα βυζαντινά τείχη της Καστοριάς, ήταν φυσικό να εντυπωσιάσει τελικά η σπουδή της να αντιδράσει ακαριαία για το σούσουρο.

Μάλιστα εν όψει και του γεγονότος ότι η Εφορεία, τήρησε (και τηρεί) σιγή ιχθύος επί μήνες και χρόνια, για τις αγνοούμενες εικόνες και τις εκκλήσεις επωνύμων συμπολιτών για την διάσωση των πολιτιστικών θησαυρών της Καστοριάς, όπως ήταν φυσικό, ξένισε που αποφάσισε να δημοσιοποιήσει τις απόψεις της, τώρα με αφορμή μια ανιδιοτελή χορηγία.

Η ανάγνωση της ανακοίνωσής της αποδεικνύει ότι το περιεχόμενο της δεν έχει νόημα. Διότι κανείς δεν μπορεί να (της) αμφισβητήσει την αρμοδιότητα και την υψηλή επιστασία του χώρου ως μνημείου.

Αλλά η απόδειξη ότι στην υπηρεσία αυτή δεν αναγνωρίζεται και δεν είναι κατανοητή η ουσιαστική σχέση του ναού με τους Καστοριανούς, τόσο από λειτουργική και ιστορική άποψη, όσο και από προσωπική, και η απόκρουση χρηματικής δωρεάς συνοδεύεται από ειρωνείες του τύπου «φρου-φρου και αρώματα», είναι στοιχεία της γνωστής καστοριανής κρίσης αδιεξόδου και αποπροσανατολισμού.

Ό,τι και να συμβαίνει ή να ισχύει πάντως, δεν πλήττεται και δεν μειώνεται ούτε ο ζήλος του Σπ. Αναγνώστου της νέας γενιάς Καστοριανών, ούτε ο λεπτός συμβολισμός της ευγενικής πρωτοβουλίας και χειρονομίας του.

Οι υπόλοιποι μπορούν να ελπίζουν ότι εκεί στην Εφορεία Αρχαιοτήτων, αφού τελειώσουν με την ενοχλητική προσφορά του κ. Σ. Αναγνώστου, ποιος ξέρει, ίσως και να αποφασίσουν να ασχοληθούν με τις αγνοούμενες επί Δωροθέου εικόνες, και με τον σφετερισμό και την καταστροφή των βυζαντινών τειχών της πόλης σε συγκεκριμένα τμήματα του. Παρεμπιπτόντως, ο δωρητής θα αισθάνεται τυχερός που απέφυγε το… αυτόφωρο.



  • Φωτογραφία εξωφύλλου: Ο τροχός του βίου (1727) στον γυναικωνίτη του ναού του Ιωάννη Προδρόμου στο Απόζαρι, με τις ηλικίες του ανθρώπου από το δέκατο ως το ογδοηκοστό έτος.

  • Φωτογραφία εσωτερική: Δαβίδ ο Σεληνιτζιώτης: Δαίμονες βασανίζουν πόρνη (1727), τοιχογραφία στον γυναικωνίτη του ναού του Ιωάννη Προδρόμου στο Απόζαρι.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 24 Νοεμβρίου 2016, αρ. φύλλου 861


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ