24.7.17

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς γράφειν τε και λέγειν

Α. 21.1.2017 (εφημερίδα): Αναβολή της εκδικάσεως υποθέσεως που τους αφορά… αιτήθηκαν (!) και έλαβαν τα διευθυντικά στελέχη της εφημερίδας Παραπολιτικά. Αιτήθηκαν(!) αναβολή. Ατυχές εδώ το ρήμα στην έννοια: ζήτησαν. Ο δημοσιογράφος εν προκειμένω θέλησε να χρησιμοποιήσει τύπο λεκτικό της καθαρευουσιάνικης δικαστικής γλώσσης (π.χ. αιτείται ο κατηγορούμενος αναβολήν). Στην καθαρεύουσα το ορθόν ητήσαντο και έλαβον αναβολήν. (πρβλ στην εκκλησία: ο ευσχήμων Ιωσήφ ητήσατο τό σώμα του Ιησού). Στη σημερινή νεοελληνική: ζήτησαν και έλαβαν αναβολή. (το αιτήθηκαν- ητήθησαν – είναι παθητικής διαθέσεως, πρβλ ητημένοι ίπποι = άλογα δανεισμένα). Όχι σύγχυση με την ομόηχη λέξη ηττημένοι = νικημένοι.

Β. 20.1.2017 τοπικός τύπος: ...Ελλάδας και Κίνας πολιτιστικών τουριστικών και οικονομικών δραστηριοτήτων αμφότερα (!) ωφέλιμων για τις δύο χώρες. Το αμφότερα εδώ σαν επίρρημα της δημοτικής δεν στέκει (αρχαία και καθαρεύουσα αμφότεροι, -αι, -α = και οι δυο μαζί). Ο κύριος που προέβη στην δήλωση, προφανώς ήθελε να τονίσει: ωφέλιμες και για τις δυο πλευρές (χώρες). Δραστηριοτήτων εκατέρωθεν (αμφοτέρωθεν) ωφελίμων. Απλά: δραστηριότητες ωφέλιμες και για τις δυο πλευρές. (Μην πλάθουμε επιρρήματα... ανύπαρκτα!).

Γ. 20.1.2017 τοπικός τύπος: Ο λόγος της συνάντησης αναπτύχθηκε κυρίως σε ζητήματα της Καστοριάς (πιο ορθό: Θέματα, που ζητούν λύση). α) Μόλις διαβάζει κανείς τις δυο πρώτες λέξεις καταλαβαίνει: η αιτία της συνάντησης. β) Ασάφεια για την σύλληψη του νοήματος. Ο λόγος αναπτύχθηκε: έγινε συζήτηση (;). Αδόκιμη έκφραση. Κατά την συνάντηση αναπτύχθηκαν, διατυπώθηκαν απόψεις, γνώμες για θέματα της Καστοριάς. Η συζήτηση στράφηκε σε θέματα που αφορούν την Καστοριά.

Δ. 5.1.2017 TV Star Το παιδί να αποδωθεί... Το ορθόν: να αποδοθεί... (πρβλ η δόση, ο δότης, δοτός πρωθυπουργός).

Ε. Από θρησκευτικό κείμενο: Η υπομονή γαληνεύει τους φιλονεικούντας. Ο γράψας θυμάται την αρχαία γραφή. Π.χ. ομηρικό ρήμα νεικέω, -ώ = ερίζω, λογομαχώ, με την έννοια ανταγωνίζομαι να υπερισχύσω. Έτσι γραφόταν φιλόνεικος, φιλονεικία. Το νείκος αντί η νίκη. Διασώζεται η λέξη στην εκκλησία. Το νείκος έδωκεν ημίν και το μέγα έλεος. Σήμερα: φιλονικώ, φιλονικία.

Στ. Ενδιαφέρον πώς πήρε το λόγιο ρήμα παραπαίω την σημερινή του έννοια. Αρχαία: παίω = χτυπώ, πλήττω. Παίσας τον Πέρσην απέκτεινε = Αφού τον χτύπησε, σκότωσε τον Πέρση. Παραπαίω (παρά = κοντά) = κτυπώ πλάγια, αστοχώ στο κτύπημα. Αμετάβατο και μεταφορικώς στη μουσική: παραπαίω = χτυπώ λάθος τόνο, «παραφωνώ». Εξ αυτού και πάλι μεταφορικά: είμαι παράφρων, είμαι μανιακός, «τρικλίζω», χάνω τας φρένας, κάνω ανοησίες, αφροσύνη.

Ζ. 30.1.2017 Το γυναικείο φόρεμα maxi, το ποδήρες, θα το βρείτε σε αρχαία κείμενα: Η διάπεζος (εννοείται εσθής, εσθήτος). Η λέξη δια + πεζός, πρβλ πέδον, δάπεδον, ο πούς (= πόδι). Ενεδύσατο εσθήτα διάπεζον, δηλαδή εσθήτα ποδήρη ντύθηκε.

Η. 24.11.2016 εφημερίδα: … Ή είναι ατελής ανάλογα την επένδυση σκέψης που έχει προηγηθεί. Το ορθόν: ανάλογα με την σκέψη… ή ανάλογα ποια επένδυση σκέψεως έχει προηγηθεί.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Φεβρουαρίου 2017, αρ. φύλλου 871

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ