ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

 Α. 19.10.2017 τοπικός τύπος. Ο Αρχηγός ΓΕΣ κ. Αλκιβιάδης Στεφανής και οι λοιποί επίσημοι παρακάθισαν στην δεξίωση. Το ορθόν: παρεκάθησαν, του λογίου ρήματος παρακάθημαι (εις γεύμα ή δείπνον), ενώ το παρακάθομαι (παρακάθησα) της ομιλουμένης σημαίνει κάθησα περισσότερο από όσο πρέπει.

Β. ...παρέστη και εκπρόσωπος «δυτικομακεδονικού Σωματείου Θεσ/νίκης». Και το όνομα του Σωματείου; Ερώτημα: Μήπως πρόκειται για εκπρόσωπο της Ομοσπονδίας Δυτικομακεδονικών Σωματείων Θεσ/νίκης;

Γ. 19.10.2017 τοπικός τύπος. Δυνατή χώρα είναι η χώρα που ευημερεί ο λαός της. Το ορθόν: Η χώρα, της οποίας ο λαός ευημερεί.

Δ. 19.10.2017 τοπικός τύπος.
 α) Στην υπηρεσία αυτή δεν υφίσταται κανένας υπάλληλος. Το ορθόν: Δεν υπάρχει, δεν είναι τοποθετημένος κανένας υπάλληλος. Το λόγιο ρήμα υφίσταμαι σημαίνει παθαίνω ζημιά και ό,τι άλλο αρνητικό: υφίστανται τα πάντα οι κάτοικοι της Συρίας, οι πρόγονοί μας υπέστησαν τα πάνδεινα αλλά και οι υποψήφιοι της σχολής Ευελπίδων υφίστανται εξετάσεις. Ο θείος μου υπέστη επέμβαση χολής. Στην έννοια του συνωνύμου υπάρχω: υφίσταται θέμα, πρόβλημα για την περίπτωση αυτή! Δηλαδή υφίσταται πράγμα, κατάσταση, όχι πρόσωπο. Π.χ. δεν θα ειπούμε: Στην Ε’ τάξη του σχολείου αυτού δεν υφίσταται δάσκαλος. Η τάξη είναι χωρίς δάσκαλο.
 β) Αποτίνουμε την ώρα αυτή φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης. Πιο συνηθισμένο: αποτίομε(ν). Το ρήμα αποτείνω: Στην αρχαία ελληνική σημαίνει εκτείνω και παρεμφερείς σημασίες. Π.χ. ο ρήτωρ αποτείνει τον λόγον = μακρυγορεί. Εν αγγείον ηχεί και αποτείνει = βγάζει ήχο και τον επιμηκύνει. Το αποτίω (άλλος τύπος του αρχαίου αποτίνω = πληρώνω κάτι σε κάποιον ως πρόστιμο. Επίσης, παίρνω εκδίκηση). Το αποτίομεν λοιπόν: τρόπον τινά πληρώνουμε φόρο, αλλά τι είδους; Φόρος από ευγνωμοσύνη και τιμή για τους προγόνους, που με θυσίες, με το αίμα τους μας χάρισαν την ελευθερία. ΝΑ τονίσουμε όμως: για το νεοελληνικό αποτείνω = απευθύνω, αποτείνομαι = απευθύνομαι σε πρόσωπο ή υπηρεσία. Ο μέλλοντας: Θα αποταθούμε. Εγώ αποτάθηκα, χωρίς ν, γιατί αρκετοί λέγουν αποτάνθηκα, αποτανθήκαμε. Έτσι το ορθόν: εξετάθη η χώρα το πάλαι πολύ…, επεξετάθη (επεκτάθηκε) ο ομιλητής στην αφήγησή του. Χωρίς νι! Αποταθήκαμε στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
γ) αμέσως εψάλει επιμνημόσυνη δέηση. Το ορθόν: Εψάλη. Είναι ο β’ αόριστος των υγρολήκτων και ενρινολήκτων ρημάτων, όπως: Απεστάλη, στην ομιλουμένη στάλθηκε, π.χ. αγγελιοφόρος, απεστάλη έγγραφο στον Αντιπεριφερειάρχη. Υπεστάλη, η σημαία μας… Αλίμονο! Φευ! Την 21ην Απριλίου 1941 στην Ακρόπολη. Εξεμάνη ο λοχαγός επί τω ακούσματι… (εκμαίνομαι – μαίνεται πόλεμος στην Συρία, πρβλ η μανία) κλπ.

Ε. 19.10.2017 τοπικός τύπος. Κλείνουμε ευλαβικά το γόνυ(!) το ορθόν: Κλίνουμε το γόνυ και κλείνουμε την θύρα, την πόρτα! Κλίνω το γόνυ = κάμπτω το γόνατο, γονατίζω. Κλίνω ρήματα, κλίση των ουσιαστικών. Προς τα πού κλίνει ο μαθητής; Στην κατεύθυνση θεωρητικών ή θετικών σπουδών; Έχει κλίση προς την μουσική.

Στ. 19.10.2017 βιβλίο σε καθαρεύουσα. Θα αναμένωμεν και θα είδωμεν. Το ορθόν: θα ίδωμεν. (Οριστ. Αορ. Είδον, αλλά υποτακτ. ίνα ίδω, προστακτ. ιδέ. Σήμερα; (ι)δές τον τι κάνει.

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 26 Οκτωβρίου 2017, αρ. φύλλου 907