7.4.18

ΟΔΟΣ: Το δεινόν άστυ


ΟΔΟΣ 28.9.2017 | 903

Το τέλος του Σεπτεμβρίου, κλείνει τον κύκλο του καλοκαιριού και κατά κανόνα στην Καστοριά είναι συνυφασμένο με το Άργος Ορεστικό. Το πανηγύρι του Άργους, εκτός από μια μεγάλη εμποροπανήγυρη, αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια σε κεντρικό κοινωνικό, οικονομικό και επιπλέον πολιτιστικό γεγονός. Που από άποψη προσέλκυσης επισκεπτών, δείχνει πια μόνιμα ευρύτερο και από το καρναβάλι της Καστοριάς. Σημεία των καιρών, να εκφράζεται –συνολικά– η περιοχή πολιτιστικά, από τέτοιου είδους έθιμα. Και ήθη.

Έτσι, ο υποθετικός επισκέπτης της Καστοριάς, που βρέθηκε για τις ανάγκες του σημερινού σχολίου, λίγο τυχαία και λίγο συμπτωματικά στα μέρη αυτά, το πρώτο που πρόσεξε είναι ότι η Καστοριά, στροβιλίζεται. Εγκλωβισμένη στην παραδοσιακότητα και την καταπίεση μιας δημώδους αντίληψης και ενός τραχύ τρόπου ζωής, που κατάγεται από τις συνήθειες της υπαίθρου. Καμιά σχέση με τις αστικές αντιλήψεις.

Γι’ αυτό και στα βήματα του φανταστικού επισκέπτη της Καστοριάς, στο τέλος του καλοκαιριού το προηγούμενο Σαββατοκύριακο –για παράδειγμα– η κατάσταση στην περιοχή και ειδικά την πόλη της Καστοριάς, του φάνηκε κάπως μονοσήμαντη, κάπως πνιγηρή. Παντού ακούγονταν διάφορες εκδοχές παραδοσιακών, γνήσιων (ή όχι) μουσικών και τραγουδιών, από συλλόγους και μεμονωμένες παρέες. «Αν δεν υπάρχουν εναλλακτικές», αφόρητη θα είναι η κατάσταση «να ζεις μόνιμα» σε τέτοιο κοινωνικό περιβάλλον, αναλογίσθηκε. Περίμενε ωστόσο να τον αποζημιώσει, το φυσικό περιβάλλον της Καστοριάς, το τόσο πολύ περιαυτολογημένο.

Και έτσι –πάντα σαν μια υπόθεση εργασίας, το πρόσωπο της ιστορίας, που θα μπορούσε να είναι στην θέση του ένας ή όχι, μόνιμος ή περιστασιακός κάτοικος Καστοριάς και όχι απλά επισκέπτης, αφού δεν μπορούσε να βρει την ησυχία του από τα μουσικά ακούσματα που προκαλούσαν –για την μουσική του αντίληψη– αφόρητους θορύβους, αποφάσισε να περιηγηθεί. Να περπατήσει πεζός μέσα στην πόλη και σιγά-σιγά να κατευθυνθεί προς τον παραλιακό δρόμο, που οδηγεί στο Νοσοκομείο για τον γύρο της λίμνης. Περίμενε να αποζημιωθεί, αφού είχε ακούσει τόσα πολλά για την φυσική ομορφιά, την λίμνη, τα δένδρα, την αρχοντιά της Καστοριάς. Θα πήγαινε στην «γυρολιμνιά»· όπως με κάποια χροιά περιφρόνησης εσχάτως αποκαλούν τον κλασικό μικρό γύρο της λίμνης, οι διάφοροι θιασώτες και expert του είδους.

Με την πρώτη ματιά, παρατήρησε –πάντως– ο πεζοπόρος της υπόθεσης, την απόλυτη γύμνια από πράσινο σε δρόμους και πλατείες της πόλης. Ούτε μια δενδροστοιχία που να προκαλεί σκιά, ούτε ένα ψηλό δένδρο, σαν κι αυτά που συναντά κάποιος σε κάθε πολιτισμένο αστικό τοπίο. Σε όλο τον κόσμο σχεδόν και όχι μόνο στην Ευρώπη, την Βόρειο Αμερική ή την Αυστραλία, όπου το αστικό πράσινο, αποτελεί προτεραιότητα κάθε δημοτικής αρχής.

Εδώ όμως, ο επισκέπτης δεν πρόσεξε ούτε μια πλατεία προκοπής μέσα στην πόλη, δηλαδή ούτε μια πλατεία που να αποτελεί αντικείμενο επί τούτου φροντίδας και αισθητικής. Φυσικά τα άλση –του Αγίου Αθανασίου και του Σταυρού– που για την ώρα έχουν ξεφύγει από την επέλαση των βαρβάρων, δεν λήφθηκαν υπ’ όψη. Είναι κρημνώδη και κάπως ανένταχτα, απροσπέλαστα. Τα είχαν άλλωστε επινοήσει οι «απολίτιστοι» παλιοί Καστοριανοί, που ευτυχώς εκπολιτίσθηκαν από τους νεώτερους κατοίκους, όπως πληροφορήθηκε. Που ήλθαν στην πόλη από τα… δύο σημεία του ορίζοντα: Ανατολή και Βορρά· καθώς ως παγκοίνως γνωστό, η σύγχρονη Καστοριά των εκπολιτιστών της, έχει μια αλλεργία με τον Νότο και την Δύση.

Έκφραση της ίδιας αλλεργίας, σε ελεύθερη ανάλυση και κάπως αυθαίρετη είναι αλήθεια, πρόσεξε ο επισκέπτης ότι ήταν η ατάκα του αντιπεριφερειάρχη Καστοριάς κ. Σωτηρίου Αδαμόπουλου, ότι το παμμέγιστο έργο της οδικής σύνδεσης Κλεισούρας-Βλάστης που εξήγγειλε, προϋπολογισμού 1.000.000,00 ευρώ, είναι πολύ σπουδαίο. Όχι όμως αποκλειστικά επειδή το χρειάζονται τα δύο ιστορικά αυτά χωριά της περιοχής, αλλά επειδή «τα χωριά αυτά μεσουρανούσαν σε περιόδους», όπως είπε ο κ. αντιπεριφερειάρχης, «που η Καστοριά και η Κοζάνη είχαν πολύ λιγότερους κατοίκους»! Πρωτότυπη προσέγγιση, μέσα στην ανιστορικότητα της. «Φαντάσου» σκέφθηκε, τι αξίζει τότε να κάνει ο ίδιος στην Καστοριά, που ήταν τουλάχιστον ως το 1830, πολλαπλάσια μεγαλύτερη από την ίδια την Αθήνα.

Έτσι ο πεζοπόρος της υπόθεσης, κατευθύνθηκε προς τα εκεί που έβλεπε δένδρα. Αρχικά σε ένα πανύψηλο και πανάρχαιο κυπαρίσσι που διέκρινε από μακριά· πρόκειται για αυτό στην αυλή της ιδιοκτησίας Σοφού, πλησίον του ναού των Αγίων Αποστόλων. Μνημείο κι’ αυτό από μόνο του το δένδρο, σημαντικό και επιβλητικό. Το θαύμασε για λίγο –άλλο ένα έργο της φύσης και των απολίτιστων παλιών κατοίκων της πόλης– που το διατήρησαν για αιώνες. Στην συνέχεια γύρισε να κατέβει την οδό Αγίων Θεολόγων καθώς είχε ήδη επισκεφθεί την πλατεία Αδελφών Εμμανουήλ στο Ντολτσό, τον παραδοσιακό πυρήνα της πόλης, όπου πρόσεξε την ξεραΐλα του τοπίου.

Ευρισκόμενος ακόμη έξω από τους Αγίους Αποστόλους, κατάπληκτος, δεν πίστευε στα μάτια του πια. Υπήρχαν εκεί, στον περίβολο του Ι. Ναού, υπάρχουν ακόμη δηλαδή, 4-5 κωνοφόρα, πεύκα δηλαδή, καθόλου παλιά, της εποχής δημαρχίας Δημητρίου Παπουλίδη ίσως. Όταν γινόταν τέλος πάντων η τελευταία προσπάθεια σουλουπώματος της πόλης.

Τα όμορφα δένδρα είχαν ήδη ψηλώσει λίγο και η ομορφιά τους ήταν δεδομένη. Σε πείσμα όσων πριν μερικά μόλις χρόνια (επί δημαρχίας Ε. Χατζησυμεωνίδη) προσπάθησαν να τα εξολοθρεύσουν κόβοντας τις κορυφές τους. Κι όμως τα δένδρα αυτά μεγάλωσαν. Πλην όμως τις τελευταίες εβδομάδες ψυχορραγούν μπροστά στα αδιάφορα μάτια όλων. Πολιτών, δημοτικών υπαλλήλων και δημοτικής ηγεσίας, αστυνομίας, εισαγγελίας, περιβαλλοντικών σωματείων, αλλά και των εκ..πολιτιστικών σωματείων που έχουν στερεότυπα στο καταστατικό τους σκοπό τον εξωραϊσμό και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Ο πεζός της ιστορίας, με ανοικτό το στόμα παρατήρησε ότι τα δένδρα από τα χέρια ενός βαρβάρου κανονικού εγκληματία, έχουν γδαρθεί με τσεκούρια και πριόνια. Πιο συγκεκριμένα ο βάρβαρος τα ξεφλούδισε, αποφλοίωσε τον γυμνό κορμό τους, ώστε όπως είναι αναμενόμενο να ασθενήσουν, να στεγνώσουν και να τα κόψουν. Τόσες και τόσες αποφάσεις πήρε το δημοτικό συμβούλιο στην Καστοριά, στο παρόν και παρελθόν, επί των σοβαρών θεμάτων «περί κοπής ή όχι» δένδρων.




Ποιος μπορεί άραγε –σκέφθηκε– να διέπραξε αυτό το ψυχοπαθές ανοσιούργημα; Κύριος οίδε και κανείς δεν είδε, καθώς προκαταβολικά και λογικά αποκλείεται να βρέθηκε χέρι ψυχοπαθούς γείτονα που ενοχλούνταν από το γεγονός ότι υποψιαζόταν ότι τα δένδρα αυτά του… έκρυβαν την θέα, ή ακόμη και από την σκιά τους. Αποκλείεται να ήταν κάποιος από τους φιλήσυχους γείτονες. Θα ήταν –ασφαλώς– όπως σκέφθηκε, κάποιος άγνωστος ίσως, κάποιος περαστικός, κάποιος ανισόρροπος. Απολύτως άγνωστος όμως.

Γι’ αυτό και κανείς δεν τον είδε και κανείς δεν τον αντιλήφθηκε. Γι’ αυτό κανείς δε μπήκε στον κόπο να ερευνήσει το θέμα. Ούτε καν μια κρατική αρχή. Τα δένδρα βλέπεις, σε αντίθεση με τα σκυλάκια ή τα γατάκια που δεινοπαθούν, ούτε κραυγή πόνου ή βλέμμα αγωνίας μπορούν να εκφράσουν για να γίνουν αγαπητά. Έτσι όλα μέλι-γάλα. Σε μερικούς μήνες τα δένδρα θα ξεραθούν και τότε το δημοτικό συμβούλιο Καστοριάς, θα αντιμετωπίσει το φοβερό δίλημμα περί της «κοπής ή όχι» και αυτών των δένδρων.




Λυπημένος και προβληματισμένος ο πεζός, έφυγε τροχάδην. Να μην βλέπει άλλο το θέαμα που του προκαλούσε αηδία και ένα είδος πόνου. Κατέβηκε στην παραλία, δίπλα στην λίμνη, με κατεύθυνση το νοσοκομείο, τον παραλιακό δρόμο. Εκεί υπήρχαν ευτυχώς ακόμη πλατάνια. Είχε άλλωστε αρχίσει να μειώνεται το φως ημέρας και ήλπιζε ότι εκεί, μέσα στο φυσικό περιβάλλον δεν θα συναντούσε τίποτε άλλο να τον πικράνει και πάλι.

Κι όμως, έσφαλε. Δεν πρόλαβε να περπατήσει 200 μέτρα προς το νοσοκομείο και βρέθηκε μπροστά σε ακόμη πιο αποκάλυπτα εγκλήματα. Αυτή την φορά, ούτε καν με προσχήματα. Τι αποφλοιώσεις και τι ξεφλουδίσματα. Κομμένα πλατάνια από την βάση τους σχεδόν, κομμένα απροκάλυπτα, πανύψηλα (θα) ήταν, ακριβώς κάτω από την περιοχή «Γκαλιότρυπες». Δένδρα που προϋπήρχαν πριν ξεφυτρώσουν πίσω τους –ως εκ θαύματος– οικόπεδα· και στην συνέχεια πολυκατοικίες.

Θέαμα οδυνηρό και ντροπιαστικό. Κανείς δεν έχει ασχοληθεί ως τώρα με αυτό το σκάνδαλο και οι δύστυχοι οι περίοικοι που τα ήθελαν τα ψηλά πλατάνια, έστω κι αν τους περιόριζαν την θέα προς την λίμνη, θα είναι ασφαλώς απαρηγόρητοι. Βυθισμένοι στην θλίψη, κανείς δεν κατήγγειλε τους εγκληματίες που τα έκοψαν, θα ήταν ίσως νύκτα, θα φύσαγε μανιασμένα και γι’ αυτό δεν είδαν, δν άκουσαν το ηλεκτρικό πριόνι, θα ήταν ίσως πάλι καμιά πανήγυρη και θα έλειπαν όλοι. Καμιά αστυνομία, καμιά έρευνα, τί να σου κάνει τέλος πάντων η έρευνα αν ήταν… «επικίνδυνα» τα δένδρα και αν ο Δήμος Καστοριάς, ή η αρμόδια υπηρεσία Δασών, δεν δίστασαν να δώσουν την έγκρισή τους, κρίνοντας τα δένδρα ως «επικίνδυνα». Καστοριά: μια πόλη με επικίνδυνα δένδρα και όχι ανθρώπους

Αναπόφευκτα ο περιηγητής έφερε στο νου του όσα βαθύσκιωτα από πλατάνια μέρη γνωρίζει. Κοσμοπόλεις και όχι κωμοπόλεις. Λονδίνο, Παρίσι, Ρώμη. Άμστερνταμ παντού. Παντού. Παντού θεόρατα πλατάνια να σκιάζουν τις άκρες των δρόμων, τις πλατείες, τις όχθες λιμνών και των ποταμών. Ακόμη και στην Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Πλατάνια πανύψηλα που κρύβουν την θέα στην Λεωφόρο των Ηλυσίων στο Παρίσι, τον Τίβερι στην Ρώμη, τον Τάμεσι στο Λονδίνο.

Θυμήθηκε ακόμη που βρέθηκε ο ίδιος πριν μερικές ημέρες στην Αθήνα. Κάτω από την σκιά του Ιερού Βράχου και της Ακρόπολης και τον Παρθενώνα. Είχε προσέξει τα ψηλά πλατάνια, σαν κι’ αυτά κάτω από της γκαλιότρυπες, δίπλα στα πανάκριβα νεοκλασσικά αρχοντικά της πιο ακριβής γειτονιάς της Ελλάδος, στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Πλατάνια που δεν ήταν εκεί, αλλά φυτεύθηκαν σχετικά πρόσφατα, σε επαφή σχεδόν με τα αρχοντικά κοσμήματα, όλα κατοικημένα και όλα με θέα τον Παρθενώνα, μόνο που την θέα περιορίζουν τα πλατάνια αυτά.


Ψηλά πλατάνια... «εμποδίζουν» την θέα του Παρθενώνα από τα νεοκλασσικά της Διονυσίου Αρεοπαγίτου στην Αθήνα.

Και ευτυχώς εκεί, ούτε κάποιος μανιακός γείτονας, ή ακόμη χειρότερα περαστικός και πεζοπόρος, δεν ενοχλήθηκε που τα πλατάνια κόβουν μία από τις καλύτερες θέες του κόσμου: τον Παρθενώνα· όπως προς την λίμνη στην περίπτωση της Καστοριάς. Και έτσι αυτά σώζονται ακόμη. Και από κάτω να περπατούν εκατοντάδες χιλιάδες, εκατομμύρια μάλιστα πολιτών Αθηναίων ή απλά επισκεπτών να θαυμάσουν την περιοχή και φυσικά τον Ιερό Βράχο.

Πάλι πίσω στην Καστοριά όμως, ο πεζοπόρος της ιστορίας κοντοστάθηκε. Κοίταξε δεξιά, αριστερά, πίσω και μπρος του, μήπως τον παρακολουθεί κανένας. Μήπως του επιρρίψουν την ευθύνη για την κοπή αυτή. Κάποιος που περνούσε από εκεί και κατάλαβε την θλίψη του, τον συμβούλευσε να πάει κι’ ως την οδό Ορεστείων που κόπηκαν από την ρίζα τους δεκάδες γηραιά πλατάνια για την θέα στην λίμνη, στην οδό Νίκης, όπου οι σύλλογοι επιχαίρουν για το απαράδεκτο κλάδεμα δένδρων, στην οδό Γράμμου όπου ρίχνουν χοντρό αλάτι στην ρίζα κωνοφόρων, ακόμη και στο βυζαντινό μουσείο, όλοι μαζί ενωμένοι, να τα κάψουν τα παλιόδενδρα.

Έκανε αμέσως μεταβολή να επιστρέψει προς το «κέντρο», της μοναδικής ίσως πόλης που δεν έχει πάρκα, πνευματικό κέντρο, αίθουσα εκδηλώσεων, δημοτική βιβλιοθήκη και όπου όοολα τα δένδρα της είναι υποψήφια επικινδύνως ετοιμόρροπα.
Επιστρέφοντας στο κέντρο, το αυτί του ξεχώριζε πια καθαρά ποντιακές λύρες να πλημμυρίζουν τον αέρα. Το ένα όμως αυτί. Διότι το άλλο άκουσε χάλκινα αλυτρωτικά χμ των γειτόνων, κλαρίνα και τα συναφή. Όλα να θυμίζουν την ιδιαιτερότητα και προπαντός υπεροχή των εκπολιτιστών της πόλης.

Ο επισκέπτης ίσα-ίσα που προλάβαινε να τρυπώσει στον κόσμο. Να χαθεί. Κι αν δεν προλάβαινε, θα πήγαινε στο Άργος. Πρόφθαινε το πανηγύρι, το μείζον, το μέγα. Κι αν δεν προλάβαινε κι’ αυτό, δεν ανησυχούσε. Ήδη άνοιγε ο δρόμος του 1.00.000,00 € των παλιών μεγαλουπόλεων Κεισούρας-Βλάστης, των μεγαλύτερων από Καστοριά και Κοζάνη χωριών. Εκεί θα πήγαινε. Να βρει το πεπρωμένο του. Μπορεί ίσως να βρει και πλατάνια.

Ναι, θα έφευγε από την Καστοριά, καθώς η περιοχή, το δεινόν -και όχι κλεινόν άστυ, κατάλαβε ότι αποτελεί μοναδική περίπτωση, όπου στην θέση του πεπρωμένου, κάνει καριέρα το παρελθόν. Κι όπου επικρατούσα αξία, είναι η απαξία.

Φωτογραφία εξωφύλλου:  Jan Weenix (Γιαν Βέϊνιξ) (1642 –1719), Der weiße Pfau (Το λευκό παγώνι) 1692 (Χρυσή εποχή της ολλανδικής ζωγραφικής). Πινακοθήκη της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Βιέννης. 


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 28 Σεπτεμβρίου 2017, αρ. φύλλου 903


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ