14.9.18

Το σύνδρομο του Καραβάτζιο


ΟΔΟΣ 15.5.2018 | 935

– Λόγος & Αντίλογος –

Ο Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζιο, που γεννήθηκε το 1573 και πέθανε 37 χρόνια μετά, τρέχοντας πίσω από ένα καράβι, ήταν ιδιοφυής ζωγράφος-παλιοχαρακτήρας, του οποίου την ψυχοσύνθεση κανένας βιογράφος του δεν αντιλήφθηκε. Όπως και του δικού μας ήρωα αυτής της ιστοριούλας. Εκείνος ήταν άνθρωπος του θεάτρου, όπως ο δικός μας. Να εξηγούμαστε: Ο Μικελάντζελο ζωγράφιζε σαν να έκανε θεατρική σκηνοθεσία, ο δικός μας συνθέτει θεατρικές σκηνές γράφοντας και δηλώνει δικαιωματικά θεατρικός συγγραφέας...

Γιατί κανείς από τους σύγχρονους και τους μεταγενέστερους δεν ανίχνευσε την πηγή του διαρκούς εκνευρισμού του Καραβάτζιο για να εξηγήσει την περιγραφόμενη ως αντικοινωνική συμπεριφορά του; Διότι κανείς απ’ τους επικριτές του δεν ήταν Καραβάτζιο! Πώς να τον νοιώσει;

Ήξερε ο ζωγράφος πως στο μέλλον θα γράφονταν βιβλία για το έργο του, θα γίνονταν αφιερώματα γι’ αυτόν, θα φτάνουν στον ουρανό οι τιμές των πινάκων του. Κι αξίωνε τις τιμές τότε που ζούσε! Ο καλλιτέχνης θέλει το χειροκρότημα... Κι ο συγγραφέας;

Από το ίδιο σύνδρομο διακατέχεται , ας μη γελιόμαστε από την διαφαινόμενη σεμνότητα. Όμως οι καιροί άλλαξαν. Δύσκολα γίνεται δεκτός ο εκνευρισμός του άλλου, όσο σπουδαίος κι αν δείχνει. Έτσι, οι «σπουδαίοι» του κοινωνικού μας κύκλου έχουν διαλέξει το sine nobilitatis ως τρόπο συμπεριφοράς. Βέβαιοι πως είναι σπουδαίοι: «Καημένε, έχω αφήσει έργο εγώ...».

Ας αφήσουμε τον Καραβάτζιο στο περίοπτο έδρανο της Ιστορίας όπου βρίσκεται δικαιωματικά κι ας έρθουμε στον δικό μας σπουδαίο που κάθεται σ’ ένα περίοπτο σκαμπό του Velutto...
Θα μπορούσε να είναι ο οιοσδήποτε ή να είναι ένας από τους πολυεκδοθέντες συγγραφείς του ιδιαίτερου τόπου μας. Οι οποίοι, ας το σημειώσουμε κι αυτό, δεν μιλιούνται μεταξύ τους!

Του πρώτου συναντήσαμε την λέξη «ετερότητα» σε κείμενο μισής σελίδας, οκτώ φορές! Στην τοπική καστοριανή εφημερίδα όπου το διαβάσαμε μέσω «Αυγής» παρακαλώ! Στον τρίτο απενεμήθη βραβείο διηγήματος. Και καλώς. Εδώ θα μιλήσουμε για ένα άλλον. «Μόνος» θα ήταν ο χαρακτηρισμός που θα του αποδίδαμε, καθώς εκείνο το Sine nobilitatis το έχει αφήσει σε μονομελές ακροατήριο! Τι να κάνουμε, στην κορυφή είσαι μόνος. Αλλά όταν είσαι στην κορυφή, ισχύει μια παραξενιά: όλους τους βλέπεις μικρούς και όλοι σε βλέπουν μικρό! Μήπως αυτοί οι κορυφαίοι να...  να χαμήλωναν λιγάκι;

Το πιο γνωστό πεζογράφημα του δικού μας περιγραφόμενου ήρωα είναι σαν την ταινία του Αγγελόπουλου, όπως εύστοχα είπε φίλος, που εκτυλίσσεται στον Γράμμο κι όποιος πήρε να το διαβάσει έφτασε μέχρι την σελίδα 40. Το ίδιο άλλωστε παθαίνουν και οι αμύητοι στις ταινίες του Αγγελόπουλου: Μέχρι τα πρώτα σαράντα λεπτά δεν νυστάζουν... (χάνουν, οφείλουμε να πούμε· όσοι τις είδαμε ολόκληρες τις χαρήκαμε πολύ!).

Στις παρέες είναι κυρίαρχος του λόγου ο άνθρωπός μας και πρέπει να εκμεταλλευτεί άμεσα τον χρόνο που θέλει για να πάρει ανάσα, για να πεις εμβόλιμα κι εσύ κάτι. Αλλιώς, είσαι καταδικασμένος ακροατής!

Έχει το απόλυτο γούστο, όπως θα ταίριαζε σε άνθρωπο της δικής του απολυτότητας. Αν, για παράδειγμα, η κοπελίτσα του μπαρ του φέρει τον εσπρέσσο σε διαφανές φλυτζάνι, φιμέ έστω, όπως στον Τζωρτζ Κλούνεϊ στην σχετική διαφήμιση δηλαδή, θ’ αναγκαστεί να ξανακάνει το δρομολόγιο και να του τον φέρει σε λευκό πορσελάνινο! Αναλύοντας την λεπτομέρεια, βρίσκουμε πως έχει δίκιο. Ο συγγραφέας μας, όχι ο Κλούνεϊ.

Κάποιος, ρηχός αναλυτής, ως προς την εκτίμηση των ανθρωπίνων σχέσεων, θα τον χαρακτήριζε αγνώμονα. Καθώς, πρέπει να τον κεράσεις 3-4 φορές για να σε κεράσει εκείνος μία.

Λάθος του ρηχού αναλυτή και προστρέχουμε πάλι στο «Σύνδρομο του Καραβάτζιο»: Οι απλοί, ατάλαντοι άνθρωποι πρέπει ν’ αγοράζουν τον χρόνο τους δίπλα στους ιδιαίτερους και τους ταλαντούχους. Το είδαμε αυτό και σ’ ένα επεισόδιο με τον Σαντιάγο Καλατράβα. Ο ισπανός αρχιτέκτονας,, βγαίνοντας από ένα αθηναϊκό ταξί, τότε το 2003, δεν πλήρωσε κι ο ταξιτζής, ανέγγιχτος απ’ την διασημότητα που βρέθηκε δίπλα του, του ζήτησε το αγώγι, για να πάρει απάντηση: Μα, είμαι ο Καλατράβα… Με μεγάλη ενοχή, λοιπόν, δεχτήκαμε το κέρασμα, όταν συνέβη αυτό!

Θρησκευτικός, κατ’ εξοχήν, ζωγράφος ο Καραβάτζιο, ξεπέρασε τον καθωσπρεπισμό που του επέβαλαν οι παραγγελιοδόχοι του κι έκανε κάποτε τον Ευαγγελιστή Ματθαίο με βρώμικες πατούσες, ενώ στον πίνακα του «Αποκεφαλισμός του Ιωάννη», κατακρεούργησε τον Βαπτιστή με ζωγραφικό μίσος! Ο δικός μας εδώ σχολιαζόμενος, έχει απορρίψει συλλήβδην τους παραπάνω κι όλους τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της θρησκείας μας κι έχει ησυχάσει δια παντός.

Περιφερόμενος στο χείλος της μαύρης τρύπας του αγνωστικισμού, έχει ρίξει εκεί πολλά. Ακόμη και την χιλιόχρονη ιστορία του βυζαντίου, ως χριστιανοκεντρική. Τίποτε στα γραπτά του ή στις κουβέντες του για τον βυζαντινό πολιτισμό! Ίσως βέβαια, σιγοψιθυρίζει μέσα του τον ψαλμό: ουκ έσονται οι συγγραφείς έτεροι, πλην εμού… Ορκιζόμαστε, δεν τον ακούσαμε! Μα τω Θεώ...

Κλείνοντας το σχόλιο, ευχόμαστε να παραπέσει αδιάβαστο σε κάποιον από τους ημιβυθιζόμενους κάδους της αντιδημαρχίας απορριμμάτων. Και να μην τον συμπεριλάβουν οι βιογράφοι του συμπατριώτη μας συγγραφέα στην ύλη τους. Γιατί τον συμπαθούμε πολύ. Τον Καραβάτζιο βέβαια, τον θαυμάζουμε…

Αρλεκίνος
fb: arlekinos.kastorias


Φωτογραφία: Michelangelo Merisi Caravaggio 1571–1610, Οι μουσικοί, 1597. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, (The Metropolitan Museum of Art) ΗΠΑ.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 10 Μαΐου 2018, αρ. φύλλου 935

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ