ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

Α. 22.3.2018 Στην σημαντικότατη διακήρυξη της Ομοσπονδίας Ελληνικών Πολιτιστικών Συλλόγων και Σωματείων αναφέρεται μεταξύ άλλων: να μη δώσουν οι βουλευτές το δικαίωμα για επιβουλή της Ιστορίας. Κάπως ασαφές. Μάλλον και καλύτερη διατύπωση: να μη δώσουν το δικαίωμα να επιβουλευθούν την εδαφική ακεραιότητα της Μακεδονίας οι άλλοι σφετεριζόμενοι, καθώς πλαστογραφούν και την ελληνική Ιστορία και διεκδικούν την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Β. 22.3.2018 τοπικός τύπος. Το αρχαίο και λόγιο επίρρημα πόρρω = μακριά (πόρρω πάνυ, έλεγαν οι αρχαίοι, δηλαδή πολύ μακριά) στην νεοελληνική φράση: Τα επιχειρήματά σου πόρρω απέχουν της αληθείας = είναι μακριά από την αλήθεια, έχει σχέση με το επίσης αρχαίο και καθαρευουσιάνικο επίρρημα πρόσω = προς τα εμπρός. Στην δεκαετία του 1940 έλεγαν: Ο Γιάννης και ο Θανάσης υπηρετούν στα πρόσω ( = στην πρώτη γραμμή).

Γ. 31.3.2018 Με εντυπωσιάζουν ελληνικά ονόματα (και χριστιανικά) της ελληνιστικής και βυζαντινής εποχής. Τα επισημαίνω από τα συναξάρια της εκκλησίας. Ιδού μερικά ενδεικτικώς: η Λωίς (της Λωίδος), η Ευνίκη (ευ + νίκη), Τιμόθεος (τιμώ + Θεός), η Θεοδότη (Θεός + δίδωμι, θέμα δο-, π.χ. δόσις), Θεοδόσιος, Χρύσανθος, Ευφημία (ευ + φήμη), Θεονάς, Γρηγόριος (ρήμα γρηγορώ, πρβλ όν ευρήσει Κύριος γρηγορούντα), Φωστήριος, Σωτήριος, Ρωμανός (η Ρωμανία), ο Λακεδαίμων, Αθανάσιος (α στερητικό + θανατ-, θανή), η Δομνίκη, (δομ, δόμος + νίκη), Γεώργιος (γέα - γή), Καρτέριος, Αττικός, Αγάθων, Θεόφιλος, Πολύευκτος (πολύ + εύχομαι, ρηματικός τύπος ευκταίος), Ευστράτιος, Ευθύμιος (ευ + θυμός = διάθεση), Παρθένα (η Εδεσσαία - Μακεδονία), Καλλίνικος, Αγλαΐα (αγλαός = λαμπρός, αγλάισμα), και άλλα πολλά.

Δ. 31.3.2018 τοπικός τύπος «Θα μπορούσα να σατυρίσω;». Το ορθόν: να σατιρίσω, από το ρήμα σατιρίζω. Η σάτιρα, σήμερα, διαφορετικό το αρχαίο ελληνικό σατυρικό δράμα. Επίσης: «Θέλει να καταστεί κουμπάρος» δεν λέγεται. Απλά: να γίνει κουμπάρος, να «κουμπαριάσει». Και άλλο: εν Καστοριά ... για την σάτιρα... δεκτό. Διαφορετικά. Το ορθόν: εν Καστορία (το α με υπογεγραμμένη).

Ε. 29.3.2018 τοπικός τύπος. α) Δήλωσε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης: να έχουμε την σάρκωση του υιού και λόγου του Θεού (γράφεται στην εφημερίδα). Το ορθόν: να έχουμε την σάρκωση του υιού και λόγου του Θεού (γράφεται στην εφημερίδα). Το ορθόν: να έχουμε την Σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού. (ένας είναι ο του Θεού ημών Λόγος). β) Από άλλη δήλωση: Μαζί με την μνήμη και το γόνυ που πρέπει να κλείνουμε στους ήρωες... Το ορθόν: να κλίνουμε το γόνυ. Προ ήμερών ακούσαμε στους Χαρετισμός: κλίνομεν το γόνυ καρδίας ημών. Διαφορετικό από το κλείνω (το παράθυρο). γ) στην εκδήλωση παραυρέθηκαν... Σύγχιση ορθογραφική. Το ορθόν: παραβρέθηκαν (παρά + βρέθηκαν) στη δημοτική ή παρευρέθησαν στην καθαρεύουσα αλλά και ομιλούμενη. δ) κατά την διάρκεια της κατοχής... Επειδή η των Γερμανών δε είναι κάποια κατοχή αλλά η κατ’ εξοχήν, το ορθόν είναι να γράφεται με κεφαλαίο: η Κατοχή.

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 5 Απριλίου 2018, αρ. φύλλου 930