17.5.19

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν


◾  Α. 19.1.2019 ΕΡΤ. α) Η δημοσιογράφος για το Brexit. Ο καιρός θα το δείξει. Καλύτερα: Ο χρόνος θα το δείξει. β) Για το δυστύχημα στη Ρόδο (ξεκόλλησε η ρόδα του αυτοκινήτου κι έγινε το κακό). Ο δημοσιογράφος στον ΑΝΤ1 (23.1. 2019) είπε: για να διαπιστωθεί η τέλεση του δυστυχήματος... Τελώ το δυστύχημα – λέγεται; Το ορθό: για να διαπιστωθεί κάτω από ποιες συνθήκες, πώς έγινε το δυστύχημα.

◾  23.1.2019 ΕΡΤ, βουλευτής. Κέρδισαν το μείζον, έχασαν το ελάσσον. Το ορθόν: το έλασσον (όπως το κάκιον, το αίσχιον). Επίθετα συγκριτικού βαθμού της αρχαίας Ελληνικής. Έμειναν στερεότυπα και στην ομιλουμένη.

◾  24.1.2019 Καθώς διάβαζα το βιβλίο: Μέγας Αλέξανδρος του Χρ. Δρόσου σε μια σελίδα βρήκα και τις δυο λέξεις: α) οι έχθρες των λαών, γεν. των εχθρών, αν και δεν συνηθίζεται, σπανίως, π.χ. οι αιτίες των εχθρών μεταξύ τους (;). β) οι εχθροί, γεν. των εχθρών, π.χ. οι επιθέσεις των εχθρών. Ευνόητον ότι η διάκριση θα γίνεται από τα συμφραζόμενα.

◾  15.1.2019 Διάβασε φίλος σε βιβλίο, όπου, φαίνεται, ο συγγραφεύς «εξομολογείται», καθώς γράφει: στα χρόνια του «ολοού γήραος». Από τηλεφώνου με ρώτησε για τις δυο λέξεις της αρχαίας: το ολοόν γήρας = τα γηρατειά, τα γεράματα που φέρνουν την φυσιολογική φθορά. Ολοός = επίθετο από το ρήμα απ(όλλυμι) = χάνω κάτι, καταστρέφω, π.χ. η απώλεια και ο όλεθρος. Ολέθρια η συμφωνία... Για τους αρχαίους προγόνους μας η Μοίρα η ολοή, η κακή, η μαύρη μοίρα. Ολοόν πύρ = καταστροφική φωτιά. Συνεπώς: ολοός = αυτός που προξενεί φθορά, καταστρεπτικός, ολέθριος.

◾  15.1.2019 α) Συμπαθής αγρότης, κάποιας ηλικίας (όρα και υποφαινόμενον), κάτι ήξερε. Εσύ, καθηγητής, ξέρεις ότι το ποτάμι Σπερχειός έχει παλιό όνομα; Του είπα, είναι ποτάμι ερμητικό. Δεν θυμόμουν επακριβώς πώς πήρε το όνομα. Ανέτρεξα στις σημειώσεις των φοιτητικών χρόνων. Η λέξη είναι από το ποιητικό ρήμα σπέρχω, σπάνιο στον Ξενοφώντα και Θουκυδίδη, που σημαίνει ορμώ, σπεύδω με ορμή, με πολλή δύναμη. β) Εν τη ρύμη του λόγου σε πολιτική συζήτηση, όταν είπα: Δεν είναι ίδιον του χαρακτήρα του Χατζηδάκη (βουλευτού) να..., με παρέμβασή του φίλος μου πέταξε: Είσαι καθαρευουσιάνος; - Δεν ξέρει ότι ίδιον (λόγια λέξη) σημαίνει γνώρισμα χαρακτηριστικό, (εξ ού και ίδίωμα), ενώ ίδιο, το ίδιο = όμοιο, το ίδιο, όχι άλλο. Μου έφερες το ίδιο κλειδί ενώ ήθελα άλλο, της εξώπορτας.

◾  Συχνά ακούμε στην εκκλησία στις θείες ακολουθίες (συνηθέστατα στις επιστολές του Αποστόλου των Εθνών Παύλου): Γνωρίζω υμίν ότι... , με την έννοια φέρω εις γνώσιν σας, σας καθιστώ γνωστό, σας ενημερώνω. Θυμήθηκα τα επίσημα έγγραφα στην καθαρεύουσα: Προς τον κύριον Πρόεδρον της Κοινόηττος... Γνωρίζομεν υμίν ότι ο νόμος ούτος έπαυσε ισχύων.

◾  15.1.2019 (βιβλίο Μέγας Αλέξανδρος). α) Παρεισέφρυσε το ρωμαικό έθιμο. Το ορθόν: παρεισέφρησε. Ρήμα λόγιο παρεισφρέω, σε όλα τα πρόσωπα ΔΕΝ το συναιρούμε, π.χ. σαν το ποιέω,-ώ. Έτσι, παρεισφρέεις, κλπ. Σημαίνει: παρεισδύω, λαϊκά χώνομαι μέσα απρόσκλητος ή κρυφά. Παρεισέφρησαν με τον χρόνο και άλλα πολιτιστικά στοιχεία... Εγκάθετοι (μπαχαλάκηδες) παρεισέφρησαν στην συγκέντρωση διαμαρτυρίας για τη Μακεδονία. β) Το σκάμμα διατηρείτο πολλά χρόνια. Το ορθόν: διετηρείτο (διατηρόταν;). Πολλοί συνηθίζουν: το έθιμο διατηρούνταν... (κανονικά, το διατηρούνταν = γ’ πληθυντικό πρόσωπο παρατατικού). γ) Κατοικούσαν σκορπιστά... Λέγεται; Κατοικούσαν σκορπισμένοι, σποράδην. Η αρχαία φράση: ώκουν κατά κώμας = κατοικούσαν σε οικισμούς εδώ και εκεί.

Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 31 Ιανουαρίου 2019,  αρ. φύλλου 971

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ