ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν
◾ 22.12.2018 ΣΚΑΙ. Πώς αποκαθιστάται η τάξη στη Συρία. Από τον τονισμό του ρηματικού τύπου εδώ καταλαβαίνουμε ότι είναι μεσοπαθητικός τύπος του ρήματος αποκαθιστώ, στην έννοια: επαναφέρω κάτι στην προηγούμενη κατάσταση, διορθώνω. Επίσης, έχει και την έννοια: εξασφαλίζω κάποιον οικονομικά, π.χ. αποκατέστησε την κόρη του (εδώ κυρίως): την πάντρεψε. Εξυπακούεται όμως και η οικονομική βοήθεια. Οι πεζογράφοι χρησιμοποιούν το αποκατασταίνω, το ουσιαστικό η αποκατάσταση. Πιο συνηθισμένη φράση: Η τάξη αποκαθίσταται στην Συρία. (αλλά, πότε;).
◾ α) Το ρήμα ασωτεύω είναι αμετάβατο (δεν έχει αντικείμενο) = ζω βίον άσωτο. Ωστόσο σε χρονογράφημα του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου διαβάζουμε: Το κεφάλαιο της ζωής δεν το ασωτεύουν ασυλλόγιστα. Έτσι, θα μπορούσε να λεχθεί: Μη ασωτεύεις τα νιάτα σου. β) ευφυΐα άγονη, ωραίο οξύμωρο σχήμα. Κρίμα στα παιδιά που διαθέτουν εξυπνάδα, αλλά δεν την χρησιμοποιούν για την πρόοδό τους.
◾ 21.12.2018 Το σκάνδαλο ΔΕΠΑ θα πάει δικαστήριο. (λαϊκουριά). α) Τονίσθηκε και άλλοτε, δεν χρησιμοποιούμε απρόθετη αιτιατική, δηλαδή, το ορθό: στο δικαστήριο. β) Αντί του πεζού «πάει»: θα παραπεμθφεί στο δικαστήριο, η υπόθεση του σκανδάλου θα φτάσει στο δικαστήριο.
◾ 1.2.2019 Λαϊκή ποιήτρια (στιχουργός) Κρητικοπούλα απευθυνόμενη σε ... ομότεχνή της έπλασε ρήμα σε ρίμα: ‘πιτειδιοχτίζεις θύμησες και στοχασμούς ξομπλιάζεις. ‘πιτειδιοχτίζεις ποιητικότατο και με την σύνθεσή του. Επιτείδιο + χτίζω: πλέκω, συνθέτω, δημιουργώ στίχο κατάλληλο για τις θύμησες. (λέξη της Κρητικής διαλέκτου). Το δε ξομπλιάζω (γνωστό) = ομορφαίνω κάτι, το στολίζω με κέντημα. Και στοχασμούς ξομπλιάζεις. Επίσης παραστατικό. Τους στοχασμούς, τις σκέψεις σου, παρουσιάζεις σαν σχέδιο σε κέντημα. (Ζωηρότητα εκφραστική).
◾ 30.1.2019 (Από χρονογράφημα του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, για τους «αετονύχηδες». Ζωηρότητα λόγου και σχήμα... κρεσέντο (crescendo). «Έξυπνο είναι να κερδίζεις την επαγγελματική σου ευδοκίμηση, την κοινή προβολή και την ευζωία χωρίς γνώσεις που απαιτούν μόχθο, χωρίς μόχθο που απαιτεί προσήλωση, χωρίς προσήλωση που απαιτεί ανάλωση σωματικών, ψυχικών ή πνευματικών δυνάμεων. Ο ψυχικός και πνευματικός υποσιτισμός δεν είναι μια κατάσταση που μας επιβάλλεται από αντίξοες περιστάσεις, αλλά ένα ιδανικό που το καλλιεργούμε χωρίς τύψη... »
◾ 1.2.2019 Από ωραία αφήγηση ανεκδότου βιβλίου συμπατριώτη μας: Τα χαμηλώματα του τόπου, της ενπόταμης ρεματιάς. Κατά τον συγγραφέα: ο ενπόταμος (;) λέξη προσφάτως πεποιημένη (;). Ρεματιά κοντά στο ποτάμι ή ρεματιά σαν ποτάμι; Στην ελληνική: εν + πνίγεται: εμπ- (πρβλ εμποτίζω, έμπορος, εμπόλεμος, έμπεδα, κλπ). Δεν σταμάτησε το φαινόμενο αυτό, ώστε να γράφουμε ενπόταμη ρεματιά.
◾ 24.1.2019 Η προσπάθεια αυτή απέβηκε επωφελής. (αποβαίνω, απέβη, ωραίο λόγιο ρήμα, δεν υπάρχει αποχρών λόγος να το... εκδημοτικίζουμε. Η προσπάθεια απέβη επωφελής. (Ανέβηκε, κατέβηκε: επεκράτησαν όπως και το διάβηκε ο Καίσαρας τον Ρουβίκωνα). Λόγιο – καθαρεύουσα: διέβη.
Σημείωση: Ένα ... ημαρτημένο στη στήλη μας 31.1.2019, στο εδάφιο Ε’, εγράφη ερμητικό αντί ορμητικό ποτάμι.
Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης
Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 7 Φεβρουαρίου 2019, αρ. φύλλου 972
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.