18.7.19

ΟΔΟΣ: Η παράξενη διαχείριση της ιστορικής μνήμης


ODOS | newspaper of Kastoria
ΟΔΟΣ 11.4.2019 | 981

Με την «σιωπηλή πορεία μνήμης» προς το σημείο της πόλης, στο άλσος του Αγίου Αθανασίου, όπου τα ναζιστικά στρατεύματα στις 24 Μαρτίου 1944 συγκέντρωσαν τα μέλη της αριθμητικά μέτριας αλλά συμπαγούς, ιστορικής και για τον λόγο αυτό εξαιρετικά σημαντικής εβραϊκής κοινότητας της Καστοριάς για να τα οδηγήσουν στο στρατόπεδο Άουσβιτς Μπιρκενάου, ολοκληρώθηκαν το περασμένο Σάββατο οι διήμερες εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν από τον Δήμο Καστοριάς.

Οι εκδηλώσεις μνήμης για τους 1.000 εβραίους της πόλης της Καστοριάς που χάθηκαν άδικα και μαρτυρικά ακολουθώντας την τραγική τύχη των εκατομμυρίων ομοθρήσκων τους από άλλες πόλεις της Ελλάδος και της σκλαβωμένης Ευρώπης, ύστερα από ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, θα πραγματοποιούνται από τον Δήμο Καστοριάς που καθιέρωσε ημέρα μνήμης για τα θύματα του ολοκαυτώματος της πόλης.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε στην παρέμβασή του ο δήμαρχος Καστοριάς κ. Ανέστης Αγγελής, «ο Δήμος Καστοριάς θα πρωτοστατεί από εδώ και στο εξής ως κεντρικός διοργανωτής όλων των εκδηλώσεων που ως στόχο θα έχουν την διατήρηση της μνήμης για την εβραϊκή κοινότητα που ξεκληρίστηκε από την πόλη». Χωρίς αμφιβολία η ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Καστοριάς όπως και η επισήμανση του δημάρχου, είναι ορθή και στην σωστή κατεύθυνση.

Δεν είναι απλώς το γεγονός ότι ο αφανισμός του συνόλου σχεδόν κρίσιμου πνεύμονα από τα σπλάχνα των Καστοριανών της παλιάς Καστοριάς, δηλαδή των εβραίων στο θρήσκευμα συμπολιτών, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση που αφορά την ιστορική μνήμη, την αλήθεια, την ίδια την ιστορική φυσιογνωμία της Καστοριάς.

Ούτε είναι μόνο που δεν πρέπει και δεν μπορεί να αφήνονται οι στο όνομα της Καστοριάς αναλύσεις και οι εκδηλώσεις σε (υπεύθυνους ή ανεύθυνους) ιδιώτες, ακόμη κι’ αν έχουν τα αγνότερα κίνητρα, και πως οφείλει ο Δήμος Καστοριάς σε συνεργασία με τους απογόνους των εβραίων της Καστοριάς, αλλά και των διπλωματικών αρχών του Ισραήλ (και της Γερμανίας) να αναθέσει σε αληθινά ειδικούς την ιστορική τεκμηρίωση.

Είναι κυρίως, πώς η διοργάνωση από τον Δήμο Καστοριάς μιας τέτοιας ειδικού βάρους εκδήλωσης, εφ’ όσον γίνουν οι αναγκαίες κινήσεις στην σωστή κατεύθυνση, θα συμβάλλει στην υπεύθυνη ενημέρωση των νεότερων γενιών και νέων κατοίκων της Καστοριάς, για την ειρηνική μακραίωνη συμβίωση των εβραίων, στην αγκαλιά των χριστιανικών τομέων της Καστοριάς, ακόμη και στους σκοτεινούς αιώνες της οθωμανικής περιόδου.

Θα αποκαταστήσει έστω και στο επίπεδο της γνώσης τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της Καστοριάς εβραϊκές κοινότητες είχαν κυρίως οι σημαντικές πόλεις ενώ με την απότιση φόρου τιμής και μνήμης στους καστοριανούς εβραίους, με την διοργάνωση και άλλων εκδηλώσεων εκ μέρους του δήμου Καστοριάς, ίσως κατορθώσει να προσελκύσει το ενδιαφέρον των πολιτών της Καστοριάς να συμμετάσχουν μαζικά στις εκδηλώσεις.

Διότι η αλήθεια είναι πως, ο αισθητά προσωπικός και ιδιωτικός χαρακτήρας που φαινόταν να καθορίζει έως τώρα τις εκδηλώσεις, συνέβαλε στο να δίνεται η αίσθηση ότι κατά κάποιο τρόπο κατευθύνονται μαζί με τις εκδηλώσεις και η ανάλυση αλλά και η ιστορική μνήμη που πολιορκείται από ανακρίβειες και απειλείται από τον ερασιτεχνισμό.

Το αποτέλεσμα αυτών των αιτιών είναι η συμμετοχή των Καστοριανών να μην είναι ικανοποιητική. Και να μην είναι επαρκώς γνωστά όλα όσα συνέβησαν στην Κοινότητα. Ούτε και οι εκδηλώσεις μνήμης. Για να μην αναφερθούν οι φήμες ότι το όλο εγχείρημα δεν είναι άμοιρο προσωπικών στόχων που δεν είναι ακριβώς ανιδιοτελείς.


ODOS | newspaper of Kastoria
ΟΔΟΣ 11.4.2019 | 981 | σ.3

Ο αισθητά προσωπικός και ιδιωτικός χαρακτήρας που φαινόταν να καθορίζει έως τώρα τις εκδηλώσεις, συνέβαλε στο να δίνεται η αίσθηση ότι κατά κάποιο τρόπο κατευθύνονται -μαζί με τις εκδηλώσεις- και η ανάλυση αλλά και η ιστορική μνήμη που πολιορκείται από ανακρίβειες και απειλείται από τον ερασιτεχνισμό. 


* * *

Πέρα όμως από την αυτονόητη ανάγκη της ανάληψης από τον Δήμο Καστοριάς της αποκλειστικής ευθύνης της οργάνωσης των σχετικών εκδηλώσεων στο μέλλον, ενέργεια που οφείλεται εκ των πραγμάτων, θα πρέπει αυτή η εξέλιξη να συνδυαστεί με την ανάγκη εκσυγχρονισμού του Δήμου Καστοριάς ως κοινωνικού συνόλου.

Η απότιση τιμής στα θύματα των Γερμανών της ναζιστικής περιόδου, αφορά τους εβραίους πρωτίστως, αλλά και κάθε μειονότητα και κάθε κοινότητα που υπήρξε στόχος της θηριωδίας την περίοδο των Ναζί, όπως οι τσιγγάνοι και οι πολίτες ανεξαρτήτου φυλής και φύλου με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό, θετικό βήμα.

Διότι είναι δεδομένο ότι, έστω και σε ψήγματα, επιβιώνουν στην Καστοριά διακρίσεις που δεν απέχουν πολύ από τον ρατσισμό και συνεχίζουν να επηρεάζουν σημαντικά την τοπική κοινωνία, από ανώδυνο έως λίαν επώδυνο βαθμό.

Όπως έγινε μόλις πέρσι στην περίπτωση που σωματείο της Καστοριάς απέκρουσε (αρνήθηκε) συμμετοχή σε έρανο υπέρ της οικονομικής ενίσχυσης παιδιού που είχε ανάγκη, σε όσους ασκούνται με γιόγκα. Ή όπως συνέβη με τις πολιτικά επιπόλαιες ανακοινώσεις και ερωτήσεις της βουλευτή Καστοριάς κ. Μαρίας Αντωνίου για τους πρόσφυγες που διαμένουν προσωρινά στην Καστοριά, έστω κι’ αν είναι απλά απερίσκεπτες ενέργειες.  Ή όπως ζητήθηκε τον περασμένο χρόνο, από επίτροπο ενοριακού ναού της Καστοριάς την ώρα της λειτουργίας, να αποχωρήσουν από το εσωτερικό της εκκλησίας, μια νεαρή καστοριανή συμπολίτισσα με τον πακιστανικής καταγωγής σύζυγό της, λόγω του τελευταίου.

Τα λάθη αυτά ενδέχεται να εμπνέουν και να καλλιεργούν συνειδήσεις και νοσηρές αντιλήψεις, σε μια πόλη που ούτως ή άλλως έχει περιχαρακωθεί. Και παρουσιάζει σημάδια απώλειας του προσανατολισμού της.

Στο ίδιο πλαίσιο η επίσημη διοργάνωση των εκδηλώσεων στο εξής από τον Δήμο Καστοριάς επίσημα, ίσως θα έχει ως δευτερεύουσα εξέλιξη να απομακρυνθεί από την είσοδο της πόλης η σημαία του ανύπαρκτου πια Βυζαντίου και δίπλα στην ελληνική να τοποθετηθεί αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ισότιμη εθνική.

Διότι ακόμη και η συνήθεια αυτή της κατάχρησης της βυζαντινής σημαίας εκτός από αναχρονισμό και ανιστόρητη ανοησία, εκφράζει μια εσωστρέφεια. Παράλληλα κάθε φορά που θα εορτάζεται η ημέρα μνήμης, ίσως αρμόζει να επαίρεται η σημαία του Ισραήλ, του κράτους που ενσάρκωσε πόθους αιώνων των συμπολιτών μας που χάθηκαν, ακόμη και αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών, του κράτους δηλαδή που προσέφυγαν οι διασωθέντες και απόγονοι από τους Εβραίους της Καστοριάς και κατορθώνει να εμπνέει συνείδηση αμερικανικού έθνους σε εκατοντάδες εκατομμύρια διαφορετικών μεταξύ τους ανθρώπων.


ODOS | newspaper of Kastoria
ΟΔΟΣ 11.4.2019 | 981 | σ.4
Το αποτέλεσμα αυτών των αιτιών είναι η συμμετοχή των Καστοριανών να μην είναι ικανοποιητική. Και να μην είναι επαρκώς γνωστά όλα όσα συνέβησαν στην Κοινότητα. Ούτε και οι εκδηλώσεις μνήμης. Για να μην αναφερθούν οι φήμες ότι το όλο εγχείρημα δεν είναι άμοιρο προσωπικών στόχων που δεν είναι ακριβώς ανιδιοτελείς.

* * *

Θα τεθούν ακόμη τα θεμέλια μιας πραγματικής συζήτησης για την τύχη των περιουσιών των εβραίων κατοίκων της Καστοριάς, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια, χωρίς κανένα απολύτως τεκμήριο και πολύ μακριά απ’ όσα η ιστορική κληρονομία των εβραίων που επέζησαν από το μαρτύριο και μίλησαν ή έγραψαν για την Καστοριά και τους χριστιανούς Καστοριανούς έχουν καταγραφεί, «άγνωστης» ποιότητας προθέσεις και από «άγνωστες» πηγές αναφέρονται λεηλασίες και βανδαλισμοί των περιουσιών των εβραίων της Καστοριάς, με αιχμές ότι αυτά έγιναν από χριστιανούς και Έλληνες, χωρίς κανένα συγκεκριμένο αποδεικτικό στοιχείο.

Η σχετική δυσφήμηση και προπαγάνδα που διαστρεβλώνει αναμφίβολα την αλήθεια άρχισε να γίνεται πιο συχνή, ενώ είναι γνωστό ότι οι χριστιανοί Καστοριανοί, ζώντας επί αιώνες με τους συμπολίτες τους εβραίους, είχαν σχέσεις που σε καμμιά περίπτωση δεν επέτρεπαν τέτοιου είδους εκτροπές. Πόσο μάλλον που από το έτος 1944, δηλαδή από την απελευθέρωση κιόλας, το ελληνικό κράτος, όπως και τα λοιπά κράτη που ανέκτησαν την ελευθερία τους, όρισε διαχειριστή της περιουσίας των καστοριανών εβραίων το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος.

Βεβαίως οι συναλλαγές και εκποιήσεις ακινήτων της σημαντικής εβραϊκής κοινότητας στο μέτρο που αφορά ιδιώτες και θεσμικούς παράγοντες όπως η τοπική Μητρόπολη (που κακώς δεν μετέχει στις εκδηλώσεις), αποτελεί πτυχή που αξίζει να καταστεί γνωστή και χωρίς σκιές.

Αλλά η διάδοση ανεύθυνων, ερασιτεχνικών, αντικαστοριανών φημών, χωρίς στοιχεία, είναι ενέργεια που τελικά αντιβαίνει την ουσία της ιστορικής μνήμης για τα θύματα του Ναζισμού. Αφού από την θηριωδία, η συζήτηση στρέφεται στα περιουσιακά αντικείμενα των ανθρώπων που χάθηκαν, σαν να ενδιαφέρουν αυτά και όχι η τραγική απώλεια εκατοντάδων καστοριανών εβραίων.

Και όπως είναι ιδιαίτερα γνωστό  στην Καστοριά, η ρετσινιά με τον ρατσισμό δεν ταιριάζουν μόνο ηχητικά, αλλά και ουσιαστικά. Πόσο μάλλον όταν ορισμένοι ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν για προσωπικό όφελος το θέμα της ιστορικής μνήμης, ιδιαίτερα για ευαίσθητα ζητή ματα, πολέμου, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θηριωδίας. Που σε καμμιά περίπτωση δεν προσφέρονται προς προβολή ή πορισμό.



Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 11 Απριλίου 2019, αρ. φύλλου 981


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ