9.6.19

ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική



ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν



◾ 31.1.2019 Διάβασε σχετικό άρθρο υποψήφιος για ΑΕΙ και ΤΕΙ και σταμάτησε στην... φράση: Η κοινωνία αγανακτεί καθημαγμένη από φόρους και εισφορές. (ίσως φτώχυνε σε λεξιλόγιο η ομιλούμενη, αφότου κλείσαμε στο χρονοντούλαπο της γλωσσικής ιστορίας την λεγόμενη καθαρεύουσα). Καθημαγμένη (μετοχή μεσοπαθητικού παρακειμένου του καθαιμάσσω = καταματώνω – αρχαίο ρήμα). Προφανώς πλάσθηκε μεταγενέστερα, γιατί ρήμα καταιμάσσομαι δεν υπάρχει. Καθημαγμένη, με υπογεγραμμένη, = καταματωμένη, αιματοβαμμένη, Θυμούμαι την καθαρεύουσά μας τα χρόνια εκείνα... Η πατρίς Ελλάς εξήρχετο του πολέμου (ή από τον πόλεμον) αυτού καθημαγμένη (ή αιμάσσουσα). Τρεις αγάπες: Αρχαία ελληνική, καθαρεύουσα, νεοελληνική ομιλούμενη, η οποία καλώς ποιούσα αφομοίωσε λέξεις και φράσεις του πολιτιστικού ελληνικού παρελθόντος. Είναι θετικό και είναι ζωντάνια της γλώσσας αυτό. Γι αυτό μιλούμε – πρέπει να μιλούμε – πιστά – μια και ενιαία είναι η ελληνική γλώσσα με την εξελικτική της πορεία.

◾  7.2.2019 τοπικός τύπος. (από περισπούδαστο σοβαρό άρθρο). Η ανάπτυξη κορένεται. Δεν ξέρω αν είναι σε δόκιμη χρήση η μέση φωνή (Μ.Φ.) κορένεται = είναι πλήρης, υπάρχει κορεσμός. (κορένεται;) Με την ευκαιρία, για τους πολλούς: κορεσμός, από το αρχαίο λόγιο ρήμα κορέννυμι και κορεννύω = γεμίζω με το παραπάνω, χορταίνω, ικανοποιώ απολύτως. Εξ ού κορεσμός, χορτασμός, χορτασιά, υπερπληρότητα. Και μετοχή: κεκορεσμένος = παραχορτασμένος. Τύποι του ρήματος στην νεοελληνική: κόρεσα, κορέσθηκε, να κορεσθώ, κλπ. Τα πανεπιστήμια κορέσθηκαν από φοιτητές = είναι υπερπλήρη, γεμάτα... Ο κλάδος αυτών των δημοσίων υπαλλήλων είναι ήδη κορεσμένος. Έτσι κόρεσαν τις ορέξεις τους οι απάνθρωποι.

◾  5.2.2019 εφημερίδα. Είναι αυτό που συμβαίνει πολιτικό έρμα. Η λέξη έρμα που είναι και αρχαία σημαίνει ό,τι λέμε σαβούρα*. Μεταφορικώς χρησιμοποιείται για ηθικές αρχές. Άνθρωπος χωρίς έρμα (με δασεία στο πολυτονικό) = χωρίς ηθικές αξίες, πρβλ ανερμάτιστος = χωρίς σταθερές ηθικές ή ιδεολογικές αρχές, ασταθής.

◾  7.2.2019 τοπικός τύπος. Ευχαριστούμε τους γιατρούς, οι οποίοι υπέρβαλαν εαυτό(ν)... Αν δεν είναι τυπογραφικό λάθος, τότε είναι ανελλήνιστο! Το ορθόν: υπερέβαλαν.(υπερέβαλον στ’ αρχαία).

◾  7.2.2019 Συχνά στις ειδήσεις οι δημοσιογράφοι (αλλά και άλλοι στις συνεντεύξεις - συζητήσεις)για ζωντάνια του λόγου τους (;) χρησιμοποιούν ξένες λέξεις – φράσεις – ξενισμούς, π.χ. far west, oh my god, fast track, off the record, κτλ. Ξέρουν όλοι οι Έλληνες, θεατές είτε ακροατές, ξένες γλώσσες, ιδία αγγλισμούς;

◾  27.1.2019 Στο πρώτο φύλλο της Καθημερινής προ 100 ετών εγράφετο: έχομεν δαφήν επίγνωσιν... Το ορθόν: την σαφή επίγνωσιν. Τα εις –ής, -ής, -ές αρχαιόκλιτα επίθετα (ο επιμελής, ο πλήρης, ο σαφής, κλπ)σχηματίζουν την αιτιατική ενικού αρσενικού ή θηλυκού γένους με κατάληξη χωρίς νι: τον/την αξιοπρεπή, τον/την ευπρεπή, τον/την σαφή, την ακριβή απάντηση, κτλ.

◾  21.12.2018 αλλά και άλλες δυο φορές στον τοπικό τύπο βρήκα γενικές πληθυντικού: των Δημαρχών και αυτόπτων μαρτύρων(!). Το ορθόν: οι Δήμαρχοι, των Δημάρχων. Όμως (άλλης κλίσεως): οι Νομάρχαι, των Νομαρχών. Οι αυτόπτες μάρτυρες, των αυτοπτών μαρτύρων. Οι τοπάρχες, των τοπαρχών, οι σταθμάρχες, των σταθμαρχών.


(*) Η σαβούρα είναι το πρόσθετο βάρος σε σκάφη, πλοία, για να έχουν σταθερότητα, ισορροπία.  

Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Γ. Νικηφορίδης 

Φωτογραφία: Λεπτομέρεια αττικού ερυθρόμορφου αγγείου (470-450 π.Χ.) που απεικονίζει μαθητή της αρχαίας Ελλάδας να διαβάζει κύλινδρο παπύρου (πιθανότατα ποίημα Ησιόδου). Αποδίδεται στον ζωγράφο Ακεστορίδη, το θραύσμα του αγγείου εκτίθεται στο μουσείο Paul Getty, του Λος Άντζελες των ΗΠΑ. Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου είναι άγνωστο, προσδιορίζεται από τους μελετητές μόνο από τα υφολογικά χαρακτηριστικά των έργων του. Τον αποκαλούν έτσι, διότι σε πολλά αγγεία του υμνεί την ομορφιά του «Ακεστορίδη», με την επιγραφή «Καλός».



Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 14 Φεβρουαρίου 2019,  αρ. φύλλου 973

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ